[D66] Grenzeloos sociaal zijn kan niet, maar D66 denkt ermee te kunnen scoren

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  18 september 2018
Auteur: Patrick van Schie
URL:    
https://www.trouw.nl/opinie/grenzeloos-sociaal-zijn-kan-niet-maar-d66-denkt-ermee-te-kunnen-scoren~a777ba22/


Grenzeloos sociaal zijn kan niet, maar D66 denkt ermee te kunnen scoren
-----------------------------------------------------------------------
'Denk en handel internationaal', luidt een van de vijf 'richtingwijzers' 
van D66. De partij bezigt graag dergelijke oppervlakkige, goed klinkende 
slogans; men zou het 'populisme' kunnen noemen.

Ongetwijfeld denkt D66 daarmee te kunnen scoren bij een hoogopgeleid, 
zelfbenoemd 'kosmopolitisch' segment in de kiezersmarkt. Maar waarom een 
sociaal-liberaal - D66'ers pretenderen dat te zijn - internationaal zou 
moeten denken en handelen, wordt nergens uitgelegd. Het logisch 
doordenken en onderbouwen van politieke standpunten, is aan deze club 
van pragmatici immers niet besteed.

D66 kiest als gezegd tevens voor de benaming 'sociaal-liberaal'. Daar 
zit bij die partij niet meer achter dan dat dit lekker klinkt, en het 
beste van twee werelden lijkt te bieden.

Maar van wat de sociaal-liberale substroming werkelijk inhoudt, heeft 
D66 geen kaas gegeten. Sociaal-liberalen gaan ervan uit, net als andere 
liberalen, dat het individu het uitgangspunt van het denken is. Maar zij 
menen dat een individu niet los van zijn omgeving kan en mag worden 
bezien. Een individu maakt onlosmakelijk deel uit van allerlei sociale 
verbanden, die hem mede vormen. Volgens sociaal-liberalen moet een 
individu zich kunnen ontplooien, niet alleen voor zichzelf maar tevens 
ten behoeve van de samenleving. Daar wordt die samenleving rijker van, 
en zij kan aldus weer veel teruggeven aan de individuen die er deel van 
uitmaken.


Natie

Zo klimmen individuen en samenleving in wisselwerking op naar een hoger 
ontwikkelingsniveau. De consequentie van deze maatschappijvisie is 
echter dat het geen willekeurige individuen zijn waaruit de samenleving 
is opgebouwd. Die individuen moeten iets met elkaar hebben. Zij maken 
deel uit van een historisch gegroeid verband. Dat verband wordt ook wel 
een natie genoemd.

De socioloog Leonard Hobhouse, een grondlegger van het 
sociaal-liberalisme, maakte al rond 1900 duidelijk dat mensen die denken 
dat nationalisme een ouderwetse vorm van sentimentaliteit is - zoals ze 
tegenwoordig bij D66 doen - er niets van hebben begrepen. Een democratie 
'die nationale verschillen en nationale rechten ontkent is het resultaat 
van een valse abstractie. Die berust op een mechanische kijk op de 
samenleving.' De zelfbenoemde kosmopolieten vergeten, zo vervolgde 
Hobhouse, dat patriottisme 'een erfgoed en een traditie is, dat 
loyaliteit niet slechts een zaak van wederzijds voordeel is maar ook een 
zaak van collectieve trots.'

Zelfs als je zoals D66'ers van het echte sociaal-liberalisme geen flauw 
benul hebt, en alleen maar zoiets vaags wil uitstralen als dat je een 
'sociaal' gezicht zou hebben, moet je toch kunnen uitleggen hoe sociaal 
beleid te verenigen is met het irrelevant verklaren van grenzen. Ter 
toelichting van de 'internationale' richtingwijzer van D66, merkt de 
partij namelijk op: 'Wij staan open voor de gehele wereld en sluiten 
niemand uit.'


Grenzen

Maar indien je een vorm van solidariteit voorstaat zoals die is 
verwezenlijkt in West-Europese verzorgingsstaten, is deze alleen 
houdbaar als er juist wel grenzen worden gesteld aan wie toegang tot de 
sociale arrangementen krijgt. Burgers zullen niet willen inschikken voor 
vreemdelingen met wie geen band wordt gevoeld, en die zelf geen blijk 
geven van enige band met de Nederlandse samenleving. Bovendien: hoe rijk 
wij ook zijn, we kunnen niet de hele wereld toegang geven tot onze 
voorzieningen. Dat zou een hele snelle route naar collectieve verarming 
zijn.

Het dilemma is natuurlijk precies de reden dat links in heel Europa in 
crisis verkeert. Het schort niet aan steun voor de verzorgingsstaat als 
zodanig. Maar voor het binnenhalen van vreemdelingen aan wie (vrijwel) 
meteen alle rechten worden toegekend die generaties van Nederlanders 
samen hebben opgebouwd, bestaat beduidend minder animo. Het is deze 
grenzeloze welkomstcultuur welke de traditionele achterban van veel 
linkse partijen het gevoel heeft ingegeven dat zij in eigen land 
tweederangs-burgers zijn geworden.


Vangnet

Op zich zouden veel burgers overigens beter af zijn indien het 
rondpomp-stelsel van de huidige verzorgingsstaat werd omgebouwd naar een 
systeem waarin ieder burger meer verantwoordelijkheid voor het eigen 
leven en dat van hun naasten - met wie zij een zelfgekozen band hebben - 
kan nemen.

Maar ook dan zullen Nederlanders het vrij algemeen wenselijk vinden dat 
mensen die buiten hun schuld in de problemen raken op een zekere mate 
van steun kunnen rekenen. Wie enig vangnet wil behouden, ontkomt er niet 
aan de toegang tot de sociale voorzieningen fors te beperken en er 
letterlijk scherpe grenzen aan te stellen. Partijen die denken dat 'de 
gehele wereld' binnen moet kunnen komen en 'rechten' opeisen, 
ondermijnen zowel onze samenleving als haar sociale stelsel.

--------
Patrick van Schie is historicus en directeur van de TeldersStichting, de 
liberale denktank van Nederland gelieerd aan de VVD. Hij schrijft deze 
column op persoonlijke titel. Wilt u meer lezen van Patrick van Schie? 
In dit dossier verzamelen wij alle artikelen.

--------
(c) 2018 Persgroep