[D66] Dijkstra gaat initiatiefwet Voltooid Leven indienen

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  17 december 2017
Auteur: Enzo van Steenbergen
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2017/12/17/ik-wil-geen-welles-nietes-discussie-over-voltooid-leven-a1585293


Voltooid leven:
'Ik wil geen welles-nietes-discussie over voltooid leven'
---------------------------------------------------------

Pia Dijkstra (D66) gaat haar initiatiefwet Voltooid Leven gewoon 
indienen - en zet daarmee het debat met coalitiepartner ChristenUnie, 
die fel tegen is, op scherp. 'Dit is D66-DNA.'

De vader van Tweede Kamerlid Pia Dijkstra was vroeger een trouwe 
kerkganger. Hij ontworstelde zich na de Tweede Wereldoorlog aan de 
arbeidersklasse en werd onderwijzer. Pas op hoge leeftijd viel hij van 
het geloof. Hij is nu negentig jaar en woont in een aanleunwoning. Zijn 
vrouw is overleden, maar zelf is hij nog gezond. Toch praat hij al 
jarenlang zo nu en dan met zijn dochter over de dood.

Voor Pia Dijkstra is haar vader een voorbeeld van de generatie die 
leerde de touwtjes in eigen handen te nemen. 'Mijn vader is nu ook groot 
voorstander van een voltooidleven-wet', vertelt ze.

Precies een jaar geleden kondigde Pia Dijkstra (63) namens D66 een 
initiatiefwet over voltooid leven aan. Een wet die gezonde ouderen de 
kans geeft hun leven te beeindigen als ze dat voltooid vinden. Dijkstra 
wil af van de praktijk dat er een medische reden moet zijn voor 
euthanasie, zoals het geval is sinds de euthanasiewet uit 2002 van 
kracht werd. Haar wet zou gelden voor mensen van 75 jaar en ouder, die 
eerst gesprekken zouden moeten voeren met een 'levenseindebegeleider'.

De politieke discussie over het onderwerp liep hoog op. 
'Levensgevaarlijk' noemde ChristenUnie-leider Gert-Jan Segers zo'n wet. 
D66-leider Alexander Pechtold vond het op zijn beurt 'een teken van 
beschaving' als mensen zelf een moment zouden mogen kiezen om uit het 
leven te stappen.

Het was voor Dijkstra moeilijk dat haar partij, nadat andere opties 
waren afgevallen, juist met de ChristenUnie (plus CDA en VVD) in het 
kabinet terechtkwam. 'Tja... dat had natuurlijk niet mijn voorkeur', 
zegt ze daarover.

Er is lang gesproken over de passages over voltooid leven in het 
regeerakkoord. Die zijn behoedzaam. Er komt een onderzoek naar de vraag 
over welke groep we het eigenlijk hebben: hoeveel mensen vinden hun 
leven voltooid, hoe komen ze tot die wens en kunnen ze nog op een andere 
manier geholpen worden? Er staat ook expliciet in het regeerakkoord dat 
de Tweede Kamer 'zelfstandig' kan besluiten over initiatiefwetgeving.

Dijkstra heeft zich maandenlang op de achtergrond gehouden. Nu wil ze 
voor het eerst vertellen wat regeren met de ChristenUnie en het CDA met 
haar doet, en wat de discussie over voltooid leven betekent voor haar 
initiatiefwet. Allereerst: ze wil door met haar wet.

Maar door de discussie over haar wetsvoorstel en gesprekken met 
deskundigen, is ze ook aan het denken gezet. 'Ik heb weleens gedacht: 
dat maatschappelijk debat over voltooid leven hebben we wel gevoerd. 
Maar dat is niet zo.'


Was u geschrokken van de samenwerking met de ChristenUnie?

'Ik had er een hard hoofd in op mijn terrein, echt waar. Maar ik ben 
blij met het resultaat. Een kabinet met ChristenUnie en CDA dat het 
taboe op voltooid leven doorbreekt door het maatschappelijk debat aan te 
zwengelen en onderzoek te doen naar de doelgroep, dat vind ik 
bijzonder.'


Dat taboe is toch al lang doorbroken? Het vorige kabinet heeft al een 
wetsvoorstel over voltooid leven ingediend, u bent zelf met de 
initiatiefwet gekomen.

'Voor veel mensen is dat taboe nog helemaal niet doorbroken. Toen ik 
mijn wet presenteerde zeiden mensen: hier mag je niet over praten, daar 
worden ouderen onrustig van. Alsof alle ouderen ineens het gevoel zouden 
krijgen dat ze er niet meer mogen zijn als ze 75 jaar worden. Het was 
natuurlijk helemaal niet mijn bedoeling die gevoelens op te roepen.'


Dat stigma is ook de grote angst van de ChristenUnie.

'Precies daarom vind ik het taboedoorbrekend dat deze partij zegt: laten 
we het maatschappelijk debat voeren. Bovendien is afgesproken geen 
stappen terug te zetten op medisch-ethisch gebied. We hebben een land 
dat gestemd heeft op partijen die niet voorop lopen bij deze 
onderwerpen. Dan zeg ik: tel je zegeningen.'


Critici zeggen: als het gaat over voltooid leven schreeuwt alles in dit 
regeerakkoord stilstand.

'Dat wil ik voorkomen. Het is goed dat het kabinet onderzoek gaat doen 
naar mensen die hun leven voltooid vinden, dat wilde ik vanaf het begin 
al. Naarmate ik verder in het onderwerp ben gedoken, heb ik ook ontdekt 
dat je er nog meer over wil weten. Onderzoeker Els van Wijngaarden heeft 
een boek geschreven waarvoor ze in gesprek ging met 26 mensen die zeiden 
hun leven voltooid te vinden. Uit hun verhalen blijkt dat de wens vaak 
ambivalent is. Niet gek, mensen hebben een sterke overlevingsdrift. Het 
blijkt dat we nog veel niet weten over deze groep. Is het vanwege 
slechte zorg? Dan moeten we daar natuurlijk eerst iets aan doen. Maar ik 
geloof dat er mensen zijn die vanuit een positieve overweging hun leven 
willen beeindigen. 'Ik heb een goed leven geleid, wat er nu nog volgt 
kan er alleen maar afbreuk aan doen', dat idee.'


Verwacht u de initiatiefwet nog deze kabinetsperiode in te dienen?

'Daar stuur ik op aan. Ik wacht op het onderzoek naar de 
voltooidlevengroep, maar dat mag niet te lang duren. Ik heb de minister 
gevraagd tempo te maken. We moeten binnen anderhalf jaar resultaten 
hebben. Daarna kan ik verder.'


U lijkt minder fel over de voltooidlevenwet.

'Dat ben ik absoluut niet. Dit is D66-DNA. Alleen: ik heb altijd gezegd 
dat dit geen onderwerp is voor haast, maar voor zorgvuldigheid. Ik wil 
geen welles-nietesdiscussie over voltooid leven. Ik heb mijn 
initiatiefwet ook gemaakt om het debat concreter te maken. Je kunt 
zeggen: schrijf dan een nota. Maar ik weet dat een wetsvoorstel veel 
meer discussie teweegbrengt.'


Er kwam ook veel kritiek.

'Daar luister ik graag naar. Die kritiek was ook heel divers. In mijn 
eigen achterban zijn er mensen die mij betuttelend vinden. Die zeggen: 
ik wil gewoon een dodelijk middel en dat wil ik zelf kunnen nemen als ik 
zover ben. Maar dat kunnen wij als overheid natuurlijk nooit doen. Het 
moet veilig en zorgvuldig gebeuren.

'Er is ook veel kritiek op de leeftijdsgrens van 75 jaar en dat snap ik. 
We hebben dat bewust zo vormgegeven om te laten zien dat het wat ons 
betreft om ouderen gaat. Ik ben nu op zoek naar een formulering waar 
misschien geen specifieke leeftijd aan verbonden is. Lijden aan het 
leven dat al heel lang duurt, dat kan ook bij jongere mensen.'


Laat u de leeftijdsgrens los?

'Ja, als ik een formulering kan vinden waarbij het nog steeds duidelijk 
is dat dit een wet is voor ouderen met een voltooidlevenwens. Dan doe ik 
dat. Ik wil dat deze wet er komt, daar ben ik niet minder fel over. Maar 
je moet bereid zijn te luisteren naar mensen met een andere mening. Ik 
wil iedereen meenemen.'

--------
(c) 2017 NRC Handelsblad