[D66] 'eerlijk ontmoedigen' ... Let vooral op het woordje 'eerlijk' !!

Thu Mar 10 17:04:07 CET 2011

http://www.trouw.nl/tr/nl/4656/Jeugdzorg/article/detail/1857854/2011/03/10/Hulpverleners-worstelen-met-verplichte-prikpil.dhtml

<http://www.trouw.nl/tr/nl/4656/Jeugdzorg/article/detail/1857854/2011/03/10/Hulpverleners-worstelen-met-verplichte-prikpil.dhtml>
"
Hulpverleners worstelen met verplichte prikpil
Jeroen den Blijker - 10/03/11, 07:29
(c) Jörgen Caris

*Moeten falende ouders gedwongen aan de anticonceptie? Hulpverleners zijn
verdeeld. Den Haag buigt zich vandaag over de verplichte prikpil. "Mensen
kunnen moeilijk bevatten welke schrijnende gevallen we soms tegenkomen. Het
gebeurt echt dat kinderen worden gemarteld."*
Het dossier is even dik als treurig. "De moeder is zwakbegaafd maar kreeg
wel zeven kinderen. Alle kinderen zijn uiteindelijk uit huis geplaatst", vat
Bep van Veen de hoofdlijn samen. Van Veen werkt bij het crisisteam van
Altra, een Amsterdamse instantie voor jeugdzorg.

Ze verleent crisishulp en komt bij veel disfunctionerende gezinnen over de
vloer. Ouders met zware psychiatrische problemen bijvoorbeeld. Of ouders met
schulden, verslaving, of geweld- en gedragsproblemen. "Maar wel met
kinderen", onderstreept Van Veen. Om kinderen maakt ze zich namelijk vooral
zorgen.

Neem nou die zwakbegaafde moeder die functioneert op het niveau van een
zevenjarige. Kind één was van vader één, somt Van Veen op. "Dat kind is toen
vermoord." Gruwelijk natuurlijk, ook omdat de vader de schuldige was.
Gelukkig stond de moeder daarbuiten, maar haar partnerkeuze was nadien
evenmin gelukkig. Dus vader twee kwam, ging en liet een kind achter.

Daarna was het de beurt aan vader drie. Ook hij ging. En liet een kind
achter. Dit patroon herhaalde zich keer op keer.

*Geen bedje*
Bovendien bleek de moeder, tot groeiende wanhoop van de hulpver
lening, ongevoelig voor de opvoedsteun. "Ze liet haar kinderen bijvoorbeeld
midden in de winter 's nachts doodleuk alleen thuis. Ze had een nieuwe
vriend. Maar de flat was ijskoud en verwaarloosd. Er lag niet eens
vloerbedekking op de grond. In de box lag het jongste kind te slapen, nog
een baby. Maar in de box stónd ook een kindje te slapen. Een bedje was er
voor hem niet", verhaalt Van Veen. "Intussen was de frituurpan aan want de
dochter van twaalf wilde frietjes bakken. Zij had de moederrol volledig
overgenomen. Wist zij veel dat baby's geen friet eten."

Wat Van Veen achteraf vooral bezighoudt, is de vraag: waarom moest die
moeder liefst zeven kinderen krijgen? "Dat laagbegaafden ook behoefte hebben
aan genegenheid, dat zij ook wel eens jeuk hebben, is begrijpelijk. Maar
waarom moet dat dan tot zeven kinderen leiden?", zegt Van Veen.

Natuurlijk is anticonceptie een thema in de gesprekken die de hulpverleners
voeren met falende ouders, zegt Nine Draaisma, gedragswetenschapper en
verbonden aan de gezinshuizen van Altra. Daar worden kinderen opgevangen
tussen de twee en zes jaar, na uithuisplaatsing. "Je leest dan in zo'n
dossier dat een paar jaar eerder een broertje of zusje al bij ons in huis is
geweest. Dat geeft te denken."

*Geen zelfinzicht*
Maar zo'n gesprek over anticonceptie is wel lastig. Vooral als ouders niet
begrijpen wat ze verkeerd deden en zich daar ook niet bij kunnen neerleggen.
Bijvoorbeeld omdat ze ieder zelfinzicht missen. Draaisma: "Ik héb toch een
huis?, zeggen ze dan. En: 'Ik gééf mijn kinderen toch ook te eten?' Dat bij
opvoeding meer komt kijken,snappen ze niet. Veel van deze ouders zijn zelf
als kind ook uit huis geplaatst. Ze hebben daardoor weinig ervaring met het
gezinsleven."

Waar vrijwillige anticonceptie faalt, lijkt dwang de oplossing, maar wel één
met haken en ogen. Het beperkt het fundamentele recht op het krijgen van
kinderen en is een inbreuk op de integriteit van het lichaam. Niemand hoeft
in Nederland tegen zijn zin medicijnen of middelen tegen zwangerschap in te
nemen, bepaalde de wetgever.

*Extreme situaties*
Toch is Ella Kalsbeek, voorzitter van de raad van bestuur van Altra en
oud-staatssecretaris van justitie, voor gedwongen anticonceptie. Eens in de
drie maanden een prikpil bijvoorbeeld. Jaarlijks komen daar in Nederland
enkele tientallen structureel falende ouders voor in aanmerking, denkt zij.
"Het gaat om extreme situaties. Je moet terughoudend zijn met zo'n
maatregel. Het grijpt heel diep in."
Daarom moeten hulpverleners altijd eerst alles op alles zetten om met ouders
een besluit te nemen over anticonceptie, stelt Kalsbeek. "Als dat mislukt,
is het goed om te kunnen zeggen: dan stappen we naar de rechter."

Kalsbeek begrijpt welke emoties dit kan oproepen. "Maar mensen kunnen ook
moeilijk bevatten welke schrijnende gevallen we soms tegenkomen. Het gebeurt
echt dat kinderen worden gemarteld, soms tot de dood erop volgt. Er zijn ook
onmachtige ouders die doorgaan met het krijgen van kinderen, hoewel er al
twaalf uit huis zijn geplaatst."

*Rondetafelgesprek*
Tachtig procent van haar collega-bestuurders ziet wel wat in die
anticonceptiemaatregel, schat zij. Het is ook winst dat Den Haag na jaren
van blokkade bereid lijkt hierover na te denken. Vandaag is in de Tweede
Kamer een rondetafelgesprek met deskundigen.

Hoe moet zo'n gedwongen prikpil worden georganiseerd? Natuurlijk heeft het
geen zin om de politie te paard erop af te sturen, zegt Kalsbeek. Het zou
kunnen passen in een zorgprogramma, denkt zij.

Maar hoe vaak moeten ouders falen voordat gedwongen anticonceptie ter sprake
komt? Kalsbeek is op haar hoede. Grenzen aangeven is lastig. Ze vreest
daarom ook dat uitvoeringsproblemen als alibi zullen worden gebruikt om de
maatregel uiteindelijk niet in te voeren. "Dat wil ik niet."

*Criteria*
Het wordt in ieder geval zoeken zijn naar goede juridische formulering, zegt
Kalsbeek. "Hoe die gaat luiden weten we nu nog niet. Ook daar is een
maatschappelijk en politiek debat voor nodig."
Zelf denkt ze aan drie criteria. "Het falen van de ouders moet zeer ernstig
zijn; ouders missen het vermogen om te leren en er moet al veel hulp zijn
gegeven zonder dat het iets uithaalde. Maar mijn mening is er maar één. Het
gaat erom dat we als samenleving naar een opvatting toegroeien."

De kosten van de zorg mogen nooit een overweging zijn om de prikpil op te
leggen, onderstreept Kalsbeek. "Financiële motieven horen in deze discussie
niet thuis. De maatregel moet bovendien omkeerbaar zijn. Wie nu zijn leven
niet op orde heeft, kan dat over een aantal jaren natuurlijk wel hebben.
Maar ik verwacht dat onder hulpverleners snel consensus zal bestaan over wie
wel en wie niet voor zo'n maatregel in aanmerking komt."

Daarom is ze ook niet zo bang voor een glijdende schaal, waarbij de lat voor
gedwongen voorbehoedsmiddelen steeds lager komt te liggen. "De mensen in het
veld zijn wel de laatsten die hard willen zijn tegen cliënten. Ze zullen
hier terughoudend mee omgaan", denkt Kalsbeek.

*Rol hulpverlener*
Ine Voorham, directeur van het Leger des Heils, dat landelijk duizenden
kinderen en ouders onder zijn hoede heeft, gruwt bij de gedachte dat
hulpverleners een rol krijgen bij het besluit wie wel of niet de prikpil
onder dwang krijgt. "Dat mag je van de hulpverlener niet verwachten. Dan
vraag je te veel", zegt ze in het hoofdkantoor van het Leger in Almere.

Ter illustratie wijst ze op een ervaring van enkele jaren geleden. Toen
stuitten medewerkers van jeugdbescherming op kritiek en onbegrip nadat ze
een pasgeboren baby ophaalden uit een ziekenhuis. "De rechter had beslist
dat de moeder het kind niet zelf mocht opvoeden. Maar de reactie van de
verpleging was duidelijk toen de jeugdbescherming daar een dag na de
bevalling stond. Zoiets maakt het uitvoeren van een toch al zo beladen
maatregel voor de medewerkers extra zwaar."

Voorham heeft bovendien moeite met de discussie over gedwongen anticonceptie
omdat deze wordt gevoerd zonder de mensen wie het betreft, zegt zij. Er zijn
wel allerlei cliënten- en patiëntenfora, maar daarin zijn deze mensen vaak
niet vertegenwoordigd. Gedwongen anticonceptie roept bij de directeur van
het Leger des Heils daarom ook associaties op met de oorlogsjaren, toen ook
anderen beslisten over groepen mensen.

*Huidige politieke klimaat*
Anders dan Altra-voorzitter Kalsbeek is Marjan Boertjes, directeur van het
Expertisecentrum van de William Schrikker Groep, helemaal niet blij dat het
onderwerp gedwongen anticonceptie op de politieke agenda staat. De William
Schrikker Groep is een landelijke instelling voor onder meer
jeugdbescherming, betrokken bij ondertoezichtstelling van duizenden kinderen
op jaarbasis. "Het is typisch een oplossing die past in het huidige
politieke klimaat", zegt zij. "De teneur is toch vooral: we stoppen er een
prikpil in en het is geregeld."

Maar eenvoudige oplossingen bestaan niet in de jeugdbescherming, meent
Boertjes. Gedwongen anticonceptie zou zelfs averechts kunnen werken,
vermoedt zij. "Je krijgt dat mensen zorg gaan mijden."

Ook in de huidige politieke verhoudingen zal het niet snel tot wetgeving
komen, verwacht Leger des Heils-directeur Voorham. "Er is geen strakke lijn
te trekken wie wel of niet voor deze maatregel in aanmerking komt." Criteria
die hiertoe de afgelopen jaren zijn aangedragen, zijn volgens haar
nauwelijks hard. Een zwakbegaafde moeder met kinderen zou bijvoorbeeld met
intensieve zorg van hulpverleners en omgeving verder kunnen komen dan vaak
wordt verwacht.

"De waarde van IQ is relatief", zegt Voorham. "Een IQ wordt niet alleen
bepaald door aanleg, maar ook door omgevingsfactoren. Zo zou volgens
onderzoek een IQ van 120, in een stimulerende omgeving 135 kunnen zijn."

Dat zou ook kunnen gelden voor een laag IQ, suggereert Voorham. Een goed
netwerk rond moeder en kind kan op voorhand veel leed voorkomen. Daarnaast
gelooft zij in de huidige werkwijze van het Leger, waarbij gestreefd wordt
naar langdurige relaties met cliënten.

"Zolang deze mensen niet onder toezicht zijn gesteld, moet je dus op ze
vertrouwen. Geloof me: iedere moeder wil het beste voor haar kind. Dat
schept een basis om vrijwillige anticonceptie te bespreken."

*Toetsing*
Toetsing door de rechter van gedwongen anticonceptie is bovendien moeilijk,
zo niet onmogelijk, betoogt Voorham. "Dan gaat het over het wegen van
menselijk leed. Het leed van de moeder, die geen kind mag krijgen. Maar ook
dat van het kind, dat mogelijk uit huis geplaatst wordt als het toch wordt
geboren."

"De huidige praktijk is dat als het vierde of vijfde kindje wordt
weggehaald, wij dan zeggen: zorg vooral dat je niet opnieuw zwanger wordt",
zegt Voorham. "Dat is geen goede timing. Dat weghalen is de start van een
rouwproces. Ieder rouwproces heeft zijn momenten van ommekeer en inzicht -
anders kan je niet vooruit. Misschien is het de moeite waard te onderzoeken
wat er gebeurt als op die momenten anticonceptie ter sprake komt."

*Eerlijk ontmoedigen*
Boertjes bepleit de aanpak van 'eerlijk ontmoedigen'. "Je moet deze ouders
een zo helder mogelijk inzicht geven in wat ze wel en niet kunnen.
Eerlijkheid, daar hebben ze recht op." Dat betekent dus uitleggen dat een
nieuw kindje niet zo'n goed idee is gezien de kinderen die eerder uit huis
zijn geplaatst. "En samen op zoek gaan naar een andere, zinvolle invulling
van het leven zonder kinderen thuis."

"

Gek eigenlijk, hadden ze al veel eerder moeten verplichten, en anders zoeken
ze maar een andere baan.

Kalsbeek heeft intussen zelfs al 3 kinderen.
Over 'maatschappelijke verantwoording' gesproken !!

Dat hadden ze bij haar nu toch wel: 'eerlijk (kunnen) ontmoedigen'?!!

Henk Elegeert
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20110310/145eb2c3/attachment-0001.html>