Artikel 23 van de Grondwet: afschaffen

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

 Artikel 23 van de Grondwet:
afschaffen<http://www.refdag.nl/opinie/opinie/artikel_23_van_de_grondwet_afschaffen_1_511842>
29-10-2010 11:51

Het onderwijsbestel heeft een shocktherapie nodig: het afschaffen van
artikel 23 van de Grondwet, betoogt prof. Ewald Engelen. Gisteravond kruiste
hij op een debatavond in Amersfoort over de vrijheid van onderwijs de degens
met drs. Rens Rottier c.

De islamitische zuil was nooit bedoeld, maar is er toch gekomen. Toen zich
in de jaren zeventig voldoende islamitische migranten in Nederland hadden
gevestigd, vond de zelforganisatie langs religieuze lijnen als vanzelf
plaats. Er kwamen islamitische scholen, islamitische sportverenigingen,
islamitische aalmoezeniers enzovoort. Hoewel de Turkse en Marokkaanse
godsdienstbelevingen sterk van elkaar verschillen, organiseerden zij zich
toch langs religieuze lijnen. Geen wonder. De mal lag klaar.

Wat wij sinds de jaren tachtig multiculturalisme zijn gaan noemen en vanaf
de late jaren negentig steeds meer als een probleem zijn gaan zien, is niets
meer of minder dan verzuiling van moslims. De rechten waarop in Nederland
levensbeschouwelijke organisaties van oudsher aanspraak kunnen maken, zijn
ooit door calvinistische machthebbers constitutioneel verankerd om dreigende
heibel met zelfbewuste rooms-katholieken (KVP) en goedgeorganiseerde
arbeiders (SDAP) te voorkomen.

Daarna volgden de Joden, de Molukkers en later Surinamers, Antillianen en
moslims. Aan de wieg van de verzuiling stond dus uitdrukkelijk de wens van
de toenmalige Nederlandse elite om te ‘pacificeren’, om met politicoloog
Arend Lijphart te spreken.

Ook al zijn de zuilen als reëel bestaande kaders voor het dagelijks leven in
Nederland zo goed als verdwenen; in wet, instituties en beleidspraktijk
leiden zij een taai leven. Het in christendemocratische kring veelgeroemde
maatschappelijke middenveld is nog altijd in belangrijke mate zuils­gewijs
georganiseerd en heeft zich in veel beleidssectoren als een dikke koek rond
de geldkranen van de staat geplooid.

*Gegijzeld*

Staat en maatschappelijk middenveld houden elkaar gegijzeld. Zonder staat is
veel van het maatschappelijk middenveld niet levensvatbaar. En zonder
middenveld beschikt de staat niet over de uitvoeringsorganisaties die zijn
democratisch besloten politieke projecten kunnen uitvoeren. Hoewel dit
verzuilde mesocorporatisme in velden als de welzijnssector, de kinderopvang,
de gezondheidszorg en de arbeidsvoorziening als gevolg van majeure, door de
staat in gang gezette herstructureringsoperaties zo goed als verdwenen is,
kenmerkt het nog altijd het onderwijsveld. Juist in het beleidsveld dat
cruciaal is voor de maatschappelijke weerbaarheid van Nederland –het
onderwijs– toont dit mesocorporatisme zich van zijn meest disfunctionele
kant. Als gevolg van de opeenvolging van mislukte onderwijshervormingen is
de verhouding tussen staat en middenveld doordesemd van wederzijds
wantrouwen en argwaan.

In het licht van toenemende zorgen over de kwaliteit van het onderwijs, hoge
schooluitval, dalende PISA-scores en een groeiende noodzaak om schooltijden
en arbeidstijden beter op elkaar aan te laten sluiten en scholen dus een
grotere rol te geven in de opvoeding, is dit wantrouwen funest. Het staat de
noodzakelijke modernisering van het Nederlandse onderwijsbestel in de weg en
voedt de onvrede van een groeiende groep burgers over een staat die veel
vraagt (belastingen) maar weinig vermag (goed onderwijs).

*Noodgreep*

Daarom bepleit ik het afschaffen van artikel 23. Het is niets meer of minder
dan een noodgreep om af te komen van die dikke, disfunctionele kleilaag die
het onderwijsveld sinds de Mammoetwet van 1963 in zijn greep houdt.
Koepelorganisaties, schoolbesturen en onderwijsbestuurders zijn steeds meer
defensieve behartigers van het eigen belang geworden (en in sommige gevallen
regelrechte zakkenvullers), een belang dat moet worden beschermd tegen een
vijandige staat. Om de door velen gewenste en broodnodige verdere
modernisering van het Nederlandse onderwijsbestel vlot te trekken is een
shocktherapie nodig. Het afschaffen van artikel 23 is precies dat.

En het gaat erom spannen. Als de islamitische zuil het onbedoelde gevolg is
van verzuilde arrangementen en het gelijkheidsbeginsel –iedere
georganiseerde levensbeschouwing kan gelijke aanspraak maken op publieke
financieringsrechten– en als het kabinet-Rutte inderdaad ernst maakt met
zijn aanval op de rudimenten van de islamitische zuil, dringt dat de
oorspronkelijke christendemocratische zuilbewoners een nare keuze op:
ontzuiling of apartheid.

Mijn hoop is dat het CDA een fatsoenlijke partij blijft en het
gelijkheidsbeginsel zwaarder laat wegen dan de mesocorporatistische belangen
van het eigen maatschappelijk middenveld. Maar de blijmoedige deelname van
Verhagen en de zijnen aan deze abjecte coalitie doet het ergste vrezen.

*De auteur is hoogleraar financiële geografie aan de Universiteit van
Amsterdam.*

"

Komt de discussie / inburgering eindelijk op gang ... ?

Henk Elegeert

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********