Literair sarcasme bij NRC-volksdichter Nasr

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Democs,

Ik heb zo'n idee dat menigeen niet de intrinsieke betekenis van het begrip "populisme" (her)kent. Dat is vrijwel altijd een sociaal-politieke stroming die zowel linkse als rechtse programmapunten uitdraagt. De waarborg dat ze bij een machtsovername ook in praktijk worden gebracht bestaat niet. Een populistisch programma - kijk naar de geschiedenis van de oerbeweging, het Argentijns Peronisme - springt van de hak op de tak. Zodra een programpunt, meestal een lokkertje om kiezers te trekken, te duidelijk interfereert met een ander punt, verdwijnt het van het scherm. 

Ook voert iemand als Wilders programmapunten op die (internationaal) onhaalbaar zijn. Het enige doel is het oproepen van een anti-Europese stemming onder belangrijke delen van het kiezersvolk (dat destijds terecht tegen de Europese Grondwet stemde). Men haakt daarbij in op het bestaande anti-EU-sentiment om andere doelen te bereiken die anders bij een directe confrontatie onhaalbaar zouden zijn. Hetzelfde zou wel eens kunnen gelden voor het appel aan het aloude anti-islamsentiment in Europa. Interessant is de vraag welke punten populisten als Wilders willen scoren met anti-EU en anti-islam.

Dat Wilders zonder meer "rechts" zou zijn, lijkt mij een opinie geboren uit gemakszucht, intellectuele luiheid, ronkende arrogantie. En, a-historisch. Dat is iets voor politici met boter op hun hoofd (bijv. een PvdA in een regering zou nu wschl. meer bezuinigen dan de huidige combo Rutte-Verhagen-Wilders). Het rechtse Turks regeringsprotest tegen Wilders plaats ik in hetzelfde opportunistische kader.

Dat de verwarring groot is, moge blijken uit de bewerking van Wien Neerlands Bloed van de H. Tollens (19e eeuw) door de NRC-volksdichter R. Nasr in "Mijn Nieuwe Vaderland" (NRCH van gister). Dat oorspronkelijke Bloed-gedicht was trouwens tot in de 1930s, tot de opkomst van het fascisme, ons Nationale Volkslied. Het is toen vervangen omdat het kennelijk teveel nationalistische sentimenten bevat die het fascisme juist bevorderen - en dat zegt ook veel over de periode voorafgaand aan de dertiger jaren! 

De brave Nasr is net al vele anti-Wilderianen, nogal overtuigd van zijn eigen gelijk (zie opportunisme hiervoor), en heeft niet door dat belangrijke onderdelen van zijn literair sarcasme juist propaganda voor PVV-Wilders en VVD-Rutte bevatten. Neem het derde couplet:

    Beschermt gij, leiders, onze grond
    waar vreemde adem gaat
    gij die zo rein zijt, kerngezond
    en zuiver op de graat.
    Wij smeken om een harde hand
    in aangewreven haat.
    Behoud voor 't lieve vaderland
    de blanke natiestaat.

Commentaar: dit kan zo het volkslied worden van de kleine burgerij, tachtig jaar na het verdwijnen van het vorige. Een slimme Wilders zet het zo op z'n website (heeft'ie die?) onder verwijzing naar de "linkse kerk" en Nederland anno 1920.

Neem het zesde couplet van Tollens/Nasr:

    Dood nu wat afwijkt van uw bloed
    en van uw onderbuik.
    Bewaar het niet, verdelg het goed
    zodat dit Nederland ontluikt.
    Wie hier nog onze mildheid zoekt:
    los op in brandend veen.
    Waar elk verschil werd opgedoekt
    zijn staat en burger een.

Een prachtig voorbeeld van elitisme in de protest-module. Een (groot) deel van de bevolking wordt afgeschreven als "onderbuik" (van: onderbuikgevoelens, ressentiment). Argumenten zijn vervangen door reclameslogans die de politieke arena vullen. Een iets slimmere lezer kan er ook een caberetteske loftuiting, positieve persiflage in zien van de centrale slogan van de regering Rutte-Verhagen: Snoeien om te groeien! (Een regel uit de tuinbouwsector, impliciet bewerend dat het om het aanzetten tot een natuurlijk proces, ook een kromme metafoor dus).

Kortom, de oppositie heeft nog steeds haar draai niet gevonden, is slap, inhoudsloos in haar sarcasme. De afgang van de rechterlijke macht in het politieke proces tegen Wilders, verergert de Toestand van de Natie alleen maar. De volksdichter Nasr zal toch inhoudsvoller poemen moeten plengen, met elitaire persiflages bereikt hij hooguit het tegendeel. Voorlopig blijken de PvdA-top c.s.sterk verward over hoe zij de centrum-linkse regering (links dankzij het populistisch gedogen) moeten aanpakken. Voor de brave en gevatte Pechtold geldt helaas hetzelfde (was alleen goed in de oppositie toen Wilders nog niet boven de regering stond - en daarom stemde ik D66).

Henk Vreekamp, Utrecht

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********