'Als je fascisme signaleert, moet je dat ook hardop zeggen'

Sat Nov 6 15:04:29 CET 2010

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Waarin in een pamflet van Rob Riemen ‘hedendaags fascisme’ wordt
gesignaleerd<http://www.vn.nl/De-Republiek-der-Letteren/Literaire-kroniek/Artikel-literaire-kroniek/Waarin-in-een-pamflet-van-Rob-Riemen-hedendaags-fascisme-wordt-gesignaleerd.htm>
"
In zijn wekelijks satirische strip in *Vrij Nederland* voelt Pieter Geenen
de schommelingen in de politieke stemming goed aan. Vorige week liet hij een
man bij de dokter komen. Wat was de klacht? ‘Dokter, ik begin aan Wilders te
wennen! Er zit sleet op mijn verontwaardiging over Wilders.’ Dat is goed
gezien. Er heeft inderdaad een soort domesticatie van het gedachtegoed van
de Partij voor de vrijheid plaats. Dat is ook helemaal niet zo gek. Door hun
prominente aanwezigheid in de Tweede Kamer, de kranten en de televisie
krijgen de leden van PVV-fractie iets vertrouwds, het worden bekende
gezichten. Ze nemen zelf ook een iets mildere houding aan (ze domesticeren
zelf ook), omdat ze anders snel onmogelijk worden, zeker op de televisie. Ze
kunnen zich die mildere houding ook permitteren met zoveel zetels in de
kamer.

Bovendien hebben ze het over maatschappelijke problemen die ook voor andere
partijen problemen zijn, alleen snijden de PVV-ers ze in extremere
bewoordingen aan. Bij Groen Links, de SP en de Partij van de Arbeid wordt de
nuance gezocht in de discussie over de islam, maar de problemen worden niet
ontkend. De sleet op de verontwaardiging ontstaat door de gewenning en de
overmacht aan aandacht voor de Wilders. Zoals Geenen zijn patiënt laat
zeggen: je kunt niet in een permanente staat van verontwaardiging blijven
hangen, dat kost je je leven en je humeur.

Toch zou het goed zijn wanneer het vuurtje van de verontwaardiging zou
blijven branden. Aanleiding daarvoor zou alleen al het boek van Martin Bosma
kunnen zijn, *De schijnélite van de valse munters*. Bosma, kamerlid voor de
PVV, heeft de in de politiek zelden voorkomende eigenschap dat hij in elke
zin die hij schrijft laat blijken zijn tegenstanders te minachten. Ook in
zijn motoriek, in de bewegingen van zijn hoofd, zijn glimlachje, de manier
waarop hij zijn handen houdt: het straalt één ding uit: wegwezen jullie. Bij
deze minachting hoort het schrijven en spreken in incriminerende frasen, zo
heeft hij het steevast over ‘socialisten’ (of zelfs ‘shariasocialisten’)
wanneer het over de sociaal-democraten gaat. Of door het voortdurend over
‘staatscontrole’ te hebben wanneer het over de publieke zaak gaat, zoals in
het geval van de publieke omroep, die de ‘staatsomroep’ wordt genoemd,
alleen omdat de directeur door een ministerie wordt benoemd.

Deze demagogie en fraseologie is een opvallend kenmerk van Bosma’s boek.
Onbelezen is hij niet, maar hij leest wel louter en alleen om bevestiging te
zoeken van wat hij al vindt. Van nieuwsgierigheid naar andere denkbeelden
kan Bosma niet beticht worden. Deze fraseologie, het denken en schrijven in
woorden die de bedoeling hebben iets krachtig te typeren, maar een krasse
minachting van de werkelijkheid zijn, was ook kenmerkend voor het fascisme.
Alles werd daarin teruggebracht tot simplificerende slogans. In die geest
heeft Bosma het steeds over de ‘elite’ wanneer hij daar de leden van de
Tweede Kamer van andere partijen mee bedoelt, in tegenstelling natuurlijk
tot ‘het gewone volk’ dat hij zegt te vertegenwoordigen. In die Tweede
Kamer, schrijft hij, ‘viert de morele superioriteit van de boven ons
gestelden hoogtij’, terwijl iedereen weet dat de leden van de Tweede Kamer
niet boven ons gesteld zijn, maar door ons, de kiezers, zijn gekozen.

Toch is het jammer dat Rob Riemen, oprichter en directeur van het Nexus
Instituut ter bevordering van de cultuur, in zijn zojuist verschenen pamflet
*De eeuwige terugkeer van het fascisme* met het fascisme aan komt. ‘Geert
Wilders en zijn beweging zijn het prototype van hedendaags fascisme’,
schrijft hij. Ook dit is een vorm van fraseologie. Het begrip ‘fascisme’
draagt een hele geschiedenis met zich mee waarvan maar een deel op Wilders
van toepassing is. Zulke krachtige typeringen als ‘fascisme’, samenvattingen
van een reeks indrukken en feiten, zijn niet altijd te vermijden, soms zelfs
heel verhelderend, maar het kunnen ook slagen in de lucht zijn.

- Dit is cultuurkritische speculatie met een kern van waarheid, maar met ook
veel ruis.

 Riemens gebruik van ‘fascisme’ in zijn pamflet hangt tussen een slag in de
lucht en een treffende typering in. Het past niet, maar toch is het niet
helemaal onzin. Dat komt omdat Riemen het ontstaan van de beweging van
Wilders heel ergens anders situeert dan gebruikelijk. De beweging van
Wilders is, zo kan men zeggen, ontstaan uit onvrede over de (vermeende)
steeds grotere invloed van de islam. Rob Riemen ziet dat veel breder en
algemener. Het ‘hedendaags fascisme’ schrijft hij, ‘is opnieuw (zoals in de
jaren dertig, CP) het gevolg van politieke partijen die hun eigen
gedachtegoed verloochenen, intellectuelen die een gemakzuchtig nihilisme
cultiveren, universiteiten die deze naam niet waardig zijn, de geldzucht van
de zakenwereld en de massamedia die liever de buikspreker van dan een
kritische spiegel voor het volk zijn. Dit zijn de gecorrumpeerde elites die
de geestelijke leegte cultiveren waarin het fascisme groot kon worden.’

Dit is cultuurkritische speculatie met een kern van waarheid, maar met ook
veel ruis. Intellectuelen die een ‘gemakzuchtig nihilisme’ cultiveren zijn
er in Nederland niet zoveel. Wel zijn er te veel intellectuelen die hun oren
laten hangen naar de conjunctuur, zoals hun meegaandheid met de reactionaire
en populistische tendensen, met het vergoelijken van rechtse hobby’s zoals
het graaien en de corruptie, en met het zoeken van populaire instemming. Er
zit sleet op hun weerstand tegen de verleiding van de populistische mode.

Riemen beziet de beweging van Wilders vanuit de positie die hij altijd heeft
ingenomen: hij leeft voor het bevorderen van waarheid, gerechtigheid,
compassie, redelijkheid en schoonheid, dus voor de hoogste, universele
geestelijke waarden. Wanneer je zo hoog gaat staan, dan heb je gauw gelijk,
want de slordige werkelijkheid kan daar moeilijk aan beantwoorden.

Riemen ziet een totale ‘trivialisering en debilisering’ plaatshebben en
beschouwt dit als voedingsbodem voor de sentimenten die Wilders met zijn
beweging oproept: nationalisme, eigen volk eerst, materialisme,
anti-kunstzinnig, bekrompen wereldbeeld, snelle behoeftebevrediging,
sensatie, weg met de nuance. In zijn eigen woorden: ‘Wat ons daadwerkelijk
wordt geboden door de Partij voor de vrijheid, is het schaamteloze tegendeel
van de joods-christelijke en humanistische tradities: plat materialisme,
benauwend nationalisme, vreemdelingenhaat, voedsel voor ressentiment, een
diepe afkeer van de kunsten en van oefening in geestelijke waarden, een
verstikkende geestelijke bekrompenheid, een fel verzet tegen de Europese
geest en het voortdurend liegen als politiek.’

Hier is geen woord Frans bij, het is geen fraseologie, maar een tamelijk
nauwkeurige samenvatting. Dat Riemen soms komisch wordt neem je dan op de
koop toe, zoals wanneer hij uit de losse pols Socrates citeert die in
gesprek met vrienden de levensstijl kritiseert die ‘uitsluitend gericht is
op het aangename en het hoogste goed negeert.’ Een leven louter gericht op
het aangename lijkt me nog een hele opgave, en bijna een kunst. Wanneer
Riemen aan het slot van zijn pamflet de teugels laat vieren en in een
lyrisch-kritische stemming komt, heet het dat we in ‘een kitchcultuur’ leven
waarin ‘het hoogste goed, geestelijke waarden, wordt genegeerd.’ Op zulke
momenten dreigt hij een dominee te worden die makkelijke kanselpraat
verkoopt.

*De eeuwige terugkeer van het fascisme is uitgegeven door Atlas.*
Door *Carel Peeters* / 05 november 2010 / (0)
"

W a a r  n u  is hier het  f a s c i s m e ?!!
of hieronder?? !!!
Henk Elegeeert

Op 6 november 2010 14:57 schreef Henk Elegeert <h.elegeert at gmail.com> het
volgende:

>  'Als je fascisme signaleert, moet je dat ook hardop zeggen'<http://www.fd.nl/artikel/20656327/fascisme-signaleert-moet-hardop-zeggen>
> "6 november 2010, | FD.nl
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********