Landen in EU moeten meer co-ordinatie toelaten

[Cees Binkhorst]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Meer politieke macht uit handen geven aan EU?

Groet / Cees

Europese Commissie wil meer economische coördinatie

Gestaag begint in de eurolanden door te dringen dat een monetaire unie
ook afstemming van economische politiek vergt. Dat wist iedereen wel,
maar men sloot er de ogen voor.

Door onze correspondent CAROLINE DE GRUYTER NRC

BRUSSEL, 14 MEI. „Ongelooflijk,” zegt een hoge Europese functionaris,
„hoe we al die jaren hebben zitten slapen. De cijfers waren er, maar
niemand besteedde er aandacht aan. Kijk maar.” Hij pakt een dik rapport
dat de Europese Commissie elk half jaar uitbrengt, vol cijfers en
statistieken over de economieën van alle 27 lidstaten. Ergens voorbij
zet hij zijn vinger bij ‘Griekse betalingsbalans’. „Hier, 2002-2006:
-11.8 procent van het bbp. 2008: -13,8 procent. Hoe hebben wij dit
kunnen laten passeren?”
Het kwartje begint te vallen. Europese politici en ambtenaren beginnen
met terugwerkende kracht te beseffen hoe naïef en onoplettend ze
jarenlang zijn geweest. Wat sommige economen en politici al vanaf de
introductie van de euro heeft gezegd, dringt mede door de Griekse
schuldencrisis ook tot de anderen door: ze hebben op een roze wolk
geleefd. Als een muntunie goed wil functioneren, moeten soevereine
staten in die unie hun economieën tot op zekere hoogte op elkaar
afstemmen. Ofwel: om de euro stabiel te houden is het niet genoeg dat
alle eurolanden hun begrotingstekorten onder een bepaalde grens houden.
Ze moeten óók zorgen dat elk land zijn economische beleid – tot dusver
puur nationaal – afstemt op wat andere doen. Niet alleen begrotingen
moeten binnen bepaalde grenzen blijven, ook zaken als betalingsbalans,
pensioenbeleid en loonpolitiek. Wie nog twijfelt, slaat voorgaande
edities van de Economic Forecasts er maar op na: de cijfertjes waren er,
maar iedereen dacht dat hij ze kon negeren.
De voorzitter van de Europese Commissie, José Manuel Barroso, zei het
woensdag zo: „We kunnen geen monetaire unie hebben zonder politieke
unie. Als de lidstaten zo’n politieke unie niet willen, dan is er geen
monetaire unie meer.”
Daags na een dramatisch weekend waarbij de euro bijna crashte,
presenteerde Barroso een plan getiteld ‘Reinforcing Economic
Governance’. Vorig jaar had dit nog een schandaal veroorzaakt. Europa is
de afgelopen jaren meer intergouvernementeel geworden.
De crisis heeft die tendens versterkt – zoals crises altijd tot meer
nationalisme en protectionisme leiden. In zo’n periode regeringen vragen
om méér Europese integratie, vraagt het onmogelijke. Maar Barroso zet
hen voor het blok.

Het euro-management moet op drie manieren versterkt worden, stelt het
plan. Eén: het Stabiliteitspact moet versterkt en vooral beter – naar de
letter – worden uitgevoerd. Dit betekent onder meer dat landen ook bij
voorspoed, op straffe van boetes, hard moeten blijven snijden in de
nationale schuld. Ook moeten nationale begrotingen in de ontwerpfase
worden getoetst aan Europese criteria. Twee: er moet een permanent
crisismechanisme komen, dat lijkt op het mechanisme van 750 miljard euro
dat zondag werd opgetuigd om Portugal, Spanje en andere zwakke
eurolanden voor wegglijden te behoeden. Zo’n mechanisme, dat eurolanden
solidariteit belooft mits ze keihard saneren, presenteert de Commissie
binnenkort. En drie: er moet meer economische ‘governance’ komen.

„Tot nog toe was de euro een auto op twee wielen”, zegt een
Commissie-functionaris die meewerkte aan het plan. „Op een rechte weg en
met weinig verkeer is dat eng, maar het gáát. Maar als er bochten komen,
en drukke kruisingen, dan crasht zo’n auto. Dan heb je echt vier wielen
nodig.” Met deze metafoor bedoelt hij dat de euro – de auto – niet ver
komt met alleen gemeenschappelijke af-
spraken over begrotingstekort en nationale schuld (de twee wielen). „Je
moet er stevige coördinatie van nationale economische politiek bijdoen:
de andere twee wielen.”

Frankrijk heeft altijd zo’n economisch ‘bestuur’ van de eurozone gewild.
Parijs noemde het zelfs ‘economische regering’. Voor Duitsland was dit
onbespreekbaar. Zo’n Europees economisch bestuur zou een te sterke
tegenvoeter worden van de Europese Centrale Bank, die het monetaire
beleid van de euro op onafhankelijk moet uitoefenen. Die
onafhankelijkheid was voor Duitsland cruciaal
voor het opzetten van de euro. De ECB is geboetseerd naar voorbeeld van
de Bundesbank, het baken van stabiliteit van de Deutschmark, Europa’s
sterkste munt vóór de euro. Als Franse politici met hun vingers aan de
monetaire knoppen zouden komen, zou voor Duitsland de wereld te klein zijn.

Maar de tijden veranderen. ‘Economisch bestuur’ is nu voor
bondskanselier Angela Merkel bespreekbaar. Ze begrijpt nu dat de
economische verschillen in de eurozone te groot zijn geworden – wie de
gapende kloof tussen Griekenland en Duitsland ziet, snapt dat de
vrijblijvendheid voorbij is. Iemand moet Duitsland en Griekenland kunnen
waarschuwen dat continue loonmatiging bij de één en doorgaande
salarisstijgingen bij de ander tot centrifuge-effecten leiden. Kan een
Italiaan eerder met pensioen dan een Nederlander? Mogen Duitse
spaarcenten een huizen boom in Spanje cofinancieren? Merkel zei gisteren
in Aken: „Als de euro faalt, faalt niet alleen de munt, maar ook het
idee van Europese eenwording. We hebben een gemeenschappelijke munt,
maar geen politieke en economische unie. Dit is precies wat we moeten
veranderen.”

Of er voldoende politieke wil in alle hoofdsteden is om zo’n economisch
geïntegreerd Europa te bouwen, moet blijken. Voormalig ECB-bestuurder
Tommaso Padoa-Schioppa heeft de hoop nog niet opgegeven. Hij schrijft
vandaag in de Financial Times: „Terugkeer naar de oude wereld van
flexibele wisselkoersen, waarbij elk land zichzelf wijsmaakt dat het
geïsoleerd van de buren kan groeien
[...] kan enkel economische misère, conflict en gevaar voor de
wereldveiligheid tot gevolg hebben.”

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********