Handmatig tellen na 2011 wellicht voorbij

[Cees Binkhorst]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Gisteren op station een NRC gekocht, nieuwsgierig omdat het op het
formaat van NRC Handelsblad was.

€1,80 voor de NRC Next van €1,10 op het formaat van het Handelsblad.
En dan ook nog eens de artikelen verdeeld over de krant (o.a. bovenste
deel dit bericht) en verwijzingen naar het net (o.a. onderste deel).
Dus je moet nu ook nog onthouden de rest van de krant op internet te lezen!

Groet / Cees

PS OK, had hem ook wel gekocht als het gewoon de NRC Next was geweest ;)

Handmatig tellen na 2011 wellicht voorbij
http://www.nrc.nl/binnenland/article2504175.ece/Handmatig_tellen_na_2011_wellicht_voorbij
Gepubliceerd: 15 maart 2010 14:49 | Gewijzigd: 16 maart 2010 09:56
Door een onzer redacteuren
Rotterdam, 15 maart. Na problemen met het stemmen met potlood en papier
bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen, is het gebruik van
elektronisch tellen van de stemmen niet uit te sluiten.

Als dat gebeurt is dat overigens nog niet bij de Kamerverkiezingen van 9
juni, noch bij de Provinciale Statenverkiezingen in maart 2011, maar
daarna wellicht wel, aldus een woordvoerder van het ministerie van
Binnenlandse Zaken. „Maar dan moet er wel een politieke discussie op
gang komen en de Kieswet moet worden aangepast.”

Het ministerie benadrukt dat de stemcomputer die tot 2007 is gebruikt
hoogstwaarschijnlijk niet terugkeert. „Die computer was een black box.
De kiezer drukte op een knop en daarna moest hij er maar op vertrouwen
dat de gegevens goed werden verwerkt. Dat is in strijd met het beginsel
van transparantie in de Kieswet.”

Na acties van de stichting ‘Wij vertrouwen stemcomputers niet’ deed een
commissie onder leiding van oud-minister van Justitie Korthals Altes in
2007 onderzoek naar de stemcomputer. Het advies toen: gebruik de
stemcomputer niet meer maar houd andere opties open, zoals elektronisch
tellen. Staatssecretaris Bijleveld (Binnenlandse Zaken, CDA) was daar
voor, maar de Kamer was tegen.

Een onderzoek naar vermeende onregelmatigheden bij de
gemeenteraadsverkiezingen is half april klaar.


http://www.nrc.nl/achtergrond/article2503236.ece/De_stelling_van_Rop_Gonggrijp
_Stemchaos_niet_te_wijten_aan_herinvoering_van_rode_potlood_

De stelling van Rop Gonggrijp: Stemchaos niet te wijten aan herinvoering
van rode potlood
Gepubliceerd: 15 maart 2010 12:46 | Gewijzigd: 15 maart 2010 12:48

Rop Gonggrijp ageerde in 2006 tegen stemcomputers. Op 3 maart bleek
stemmen met potlood geen onverdeeld succes. „Maar de incidenten in
Rotterdam hebben niets met de methode van stemmen te maken”, zegt Rop
Gonggrijp tegen Frank Vermeulen.

Deze week zijn de stemmen in Rotterdam opnieuw geteld. Met stemcomputers
was dat niet mogelijk geweest. Dus voor uw actie tegen stemcomputers was
dat een groot succes.

„Ja, behalve dat het hertellen van de stemmen in dit geval niets
uitmaakt. Hertellen omdat er meerdere mensen tegelijk in een stemhokje
gestaan hebben, heeft geen zin. Die stem ligt in de stembus, je kunt
daaraan niet zien hoe die er in terecht is gekomen. Als de methode van
stemming niet zuiver is geweest, kun je hooguit een nieuwe stemming houden.”

Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam gaf het advies daartoe.

„Daar is hij politiek toe gedwongen. Niet omdat het iets aan het licht
zou brengen over wat er mis is gegaan. Het besluit is genomen omdat er
een gevoel heerst dat de gemeenteraadsverkiezingen een puinhoop zijn
geworden. Er is een soort volksgericht ontstaan.”

Had hij het niet moeten doen?

„Er valt wel iets af te dingen op het beeld dat sprake was van een
puinhoop bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen in Nederland. Dit
zijn de feiten: slechts in 7 procent van de gemeenten vinden we iets
terug in de pers van incidenten, inclusief de piepkleine incidenten.”

Het Genootschap van Burgemeesters wil af van het rode potlood en terug
naar de computer.

„We doen nu alsof er een groot probleem is door stemmen op papier. Maar
Duitsland doet dat ook. Daar hebben ze een complexer systeem dan hier.
Daar breng je een landelijke en een regionale stem uit, en daar tellen
ze de stembiljetten ook. Dat leidt niet tot krantenkoppen over de
verkiezingen die een puinhoop waren of heel Duitsland in rep en roer.
Dat gaat prima.”

U bent vanaf 2006 te hoop gelopen tegen het gebruik van stemcomputers om
drie redenen: de transparantie of controleerbaarheid van het stemproces,
het stemgeheim dat niet gewaarborgd was omdat de machines informatie
lekken en het feit dat de fabrikant van stemcomputers, Nedap, een
monopolie had. Dat zijn eigenlijk allemaal argumenten die oplosbaar zijn.

„Dat valt te bezien. Neem alleen al het probleem van het stemgeheim. Wij
hebben aangetoond dat met de juiste apparatuur op afstand af te lezen is
welke stem iemand uitbrengt. Het zou tamelijk kostbaar worden om dat te
verhinderen. Daar is militaire technologie voor nodig. Een expertgroep,
ingesteld door het ministerie van Binnenlandse Zaken, heeft vastgesteld
dat het bewaren van het stemgeheim problematisch is.”

Een deskundige op het gebied van computerveiligheid, Hoepman, betoogde
afgelopen week in deze krant dat stemmen met het potlood te vergelijken
is met het opbergen van je geld in een sok. Mensen maken te veel fouten
met tellen.

„Er zijn betere en slechtere stemcomputers. Een apparaat dat geen
mogelijkheid biedt tot controle is altijd slechter dan een computer die
dat wel mogelijk maakt. Maar ook daarbij kunnen vraagtekens geplaatst
worden: een stemcomputer maakt per definitie het proces van verkiezingen
niet meer transparant. Zo is de nieuwe stemcomputer van producent Nedap
een terug-bij-af-oplossing. Die komt erop neer dat de kiezer
uiteindelijk wel een papieren bewijsje van zijn stem kan zien, maar die
is versleuteld in een barcode. De kiezer controleert dus niets, want hij
kan die code niet lezen. Hij moet maar vertrouwen dat de software van
Nedap uiteindelijk netjes de juiste naam naast die barcode print.

„Maar ondertussen hebben de incidenten in Rotterdam niets met de methode
van stemmen te maken. Het gaat bijvoorbeeld om het ronselen van
volmachten en het campagne voeren vlakbij het stemlokaal. En het gaat om
meerdere personen in de stemhokjes, ook wel family voting genoemd.
Allemaal dingen die niets te maken hebben met de wijze waarop de stem
wordt uitgebracht. Overigens is het met meerdere mensen in een stemhok
kruipen vrij normaal geworden in Nederland. Dat heb ik zelf gezien bij
het observeren van verkiezingen.”

Is dat family voting werkelijk zo’n grote misdaad als wordt betoogd door
Leefbaar Rotterdam? Mogelijk heeft het te maken met taalproblemen of
analfabetisme.

„Als dat zo is, moeten we het daar over hebben en praten over
stembiljetten met symbolen zoals gebruikelijk in landen waar
analfabetisme heerst. Het samen in een stemhok kruipen wil je niet
hebben bij verkiezingen en het is goed dat het wordt aangekaart. Maar
nog erger is het rare systeem van de volmachten waarbij iedereen zomaar
even een handtekeningetje mag zetten – nu moet er dan een kopietje van
het paspoort bij – en dan kan iemand anders voor je stemmen. Het stemmen
bij volmacht is echt een groot probleem. Dat je zonder procedure en
zonder goede reden onderhands een volmacht kunt geven, is internationaal
zeer ongebruikelijk.

„Als je een vrouw bent in een strikt moslimgezin of een SGP-gezin en
jouw man verdwijnt met jouw stembiljet naar de stembus, heb je dus niet
langer de mogelijkheid om je te bevrijden via je stem. Dat vind ik niet
iets kleins, dat is wel iets om je druk over te maken. Dat hebben we
vooral met die volmachten veel te makkelijk gemaakt. Dat komt nu aan het
licht omdat Leefbaar Rotterdam ongerechtigheden aan de orde stelt.”

Zelf heeft die partij zich schuldig gemaakt aan het ronselen van
volmachtstemmen.

„Ja, ze spelen beide rollen. Maar op zich vind ik het goed dat het aan
de orde wordt gesteld.”

Ziet u het als een positief verschijnsel dat er nu zoveel ophef is over
de lokale verkiezingen?

„Ik vind het positief dat dit debat er nu is. Hoe meer mensen zich druk
maken over de gang van zaken bij verkiezingen, des te beter het is voor
de democratie.”

Is dat zo? Is het niet nog belangrijker dat burgers vertrouwen houden in
het democratisch proces?

„De Kieswet zelf is doordesemd van wantrouwen. Het hele document
probeert uit al dat wantrouwen een stemproces te creëren dat we met z’n
allen wel kunnen vertrouwen. En een deel van dat vertrouwen komt uit het
feit dat er op dit moment 40.000 mensen zitten in die stemlokalen.”

U heeft het wantrouwen tegen de verkiezingsinstituties aangewakkerd met
uw organisatie wijvertrouwenstemcomputersniet.nl. Bent u niet zelf
medeverantwoordelijk voor de huidige vertrouwenscrisis?

„Ik had geen wantrouwen tegen die instituties. Ik heb alleen aangekaart
dat die instituties zelf niet meer snapten hoe de stemmen geteld werden.
Als een firma zou zeggen: geef ons die stemmen maar, wij tellen ze wel
en dan krijgen jullie van ons een bonnetje. Dan zou iedereen zeggen:
wacht even, dat kan niet.”

Het probleem is een beetje dat mensen kennelijk niet hetzelfde
vertrouwen hebben als u heeft in de functionarissen in stembureaus. Het
is een chaos geworden op sommige plekken. Stemcomputers zouden voor een
overzichtelijkere en efficiëntere afhandeling kunnen zorgen, zeggen
voorstanders.

„Hoho! Dat is in Amsterdam bij de verkiezingen van 2006 door de
gemeentelijke ombudsman echt uitgebreid weerlegd, het werd namelijk een
zootje, ook met die stemcomputers. De vraag is: besteed je verkiezingen
uit aan een bedrijf of is het corebusiness voor de overheid? Het
standpunt van het huidige kabinet is in ieder geval dat de overheid
nooit meer de kennis omtrent het verkiezingsproces uit handen mag geven.
Wat dat betreft is het initiatief van de firma Nedap om een stemcomputer
te maken die bonnetjes print, kansloos.”

Wat verwacht u van het verloop van de Tweede Kamerverkiezingen van 9
juni, na de incidenten bij de gemeenteraadsverkiezingen?

„In elk geval dat lokale incidenten minder worden uitvergroot. Die zijn
op nationaal niveau minder relevant. Ik denk ook dat de regels over
wanneer je nu precies mag hertellen strikter zullen worden toegepast.
Net als de regelgeving omtrent wat niet mag in een stemlokaal. Ik hoop
niet dat het hele gedoe rond het stempotlood het zicht ontneemt op al
die andere dingen die veel belangrijker zijn.

„Ik vind dat je moet kijken naar wat er echt aan de hand is en dat je
niet moet luisteren naar wat de woedende volksmenigte op straat aan het
schreeuwen is. Ik ben zelf geen activist die maar wat schreeuwt. We
hebben onderzoek gedaan, 27 verzoeken gedaan op basis van de Wet
openbaarheid van bestuur. Dus nu ben ik geneigd om als mensen roepen
over de puinhoop, te zeggen: kijk nu eens rustig even naar wat er
precies aan de hand is. Ik heb net een WOB-verzoek doen uitgaan naar
alle gemeenten, om de processen-verbaal van alle stembureaus. Ik wil het
gewoon weten. Hoe zit het in al die gemeenten die niet in de media
terecht zijn gekomen?”

U concentreert zich op de feiten rond de stembus. Maar zit daar niet een
maatschappelijk vraagstuk achter?

„Ik denk dat we de gevolgen zien van een verborgen crisis in het
onderwijs. We zijn alleen op papier een hoogopgeleid land. De eisen zijn
naar beneden bijgesteld. Als ik nu Der Spiegel opensla en kijk naar de
kwaliteit van het publieke debat in Duitsland, dan zie ik onrustbarende
verschillen met Nederland. Daar gaat het over inhoud, over thema’s. Hier
gaat het over poppetjes en opiniepeilingen. Drie procent omhoog of
omlaag. In Duitsland op hetzelfde moment, twee weken voor de
verkiezingen, een debat over de toekomst van het pensioenstelsel, over
wie daarvoor de beste ideeën heeft.

„Het onderliggende probleem is niet het gebrek aan vertrouwen in
instituties, maar het in toenemende mate niet meer in staat zijn
zelfstandig te kunnen oordelen over zaken op basis van feiten. Steeds
meer afhankelijk zijn van wat anderen aan het roeptoeteren zijn. Steeds
minder zelf feiten op een rijtje kunnen zetten of een argumentatie met
meer dan twee bijzinnen kunnen volgen.

„En ik weet niet of ik voor deze situatie goed ben toegerust. Ik ben
geneigd feiten te verzamelen en te presenteren en te zeggen: ‘wacht eens
even’. Maar nu staat er een meute met hooivorken voor de poort,
misschien moet je daar wel anders op reageren. Hier moeten we over gaan
nadenken.”

Rop Gonggrijp (42) zorgde er sinds 2006 met zijn actiegroep
wijvertrouwenstemcomputersniet.nl voor, dat Nederland de stemcomputer in
de ban deed. Gonggrijp had aangetoond dat het stemgeheim niet veilig was
bij de in Nederland gebruikte stemcomputers.

Gonggrijp komt voort uit de Amsterdamse scene van krakers en hackers.
Eind jaren tachtig richtte hij een tijdschrift op voor hackers,
Hack-tic. Begin jaren negentig verwierf Gonggrijp bekendheid als
medeoprichter van de eerste internetprovider voor consumenten in
Nederland, XS4ALL.

Hierna richtte hij een computerbeveiligingsbedrijf op, ITSX, dat hij in
2006 verkocht aan Madison Gurkha. Sinds 2001 werkt Gonggrijp aan een
mobiele telefoon die niet valt af te luisteren, de Cryptophone.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********