Wat Nederland nodig heeft: een buitenparlementair kabinet

[w.t. jouwstra]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Hein,

Over een rechte rug gesproken, zie de columns van Max Pam en Marcel van Dam
vandaag in de Volkskrant:


Max PAM beweringen en bewijzen
Doe ‘Tit for Tat’ en alles zal beter gaan

MAX PAM
Een van de beste films van Laurel en Hardy heet Tit for Tat. De dikke en de
dunne krijgen daarin ruzie met hun buurman, met als gevolg dat ze om de
beurt elkaars eigendommen afbreken, totdat werkelijk alles is vernield. De
film, een klassiek meesterwerk uit 1935, laat zien wat koppigheid vermag.

De uitdrukking Tit for Tat is later uitgewerkt in de speltheorie, maar is
zo’n beetje op alle terreinen bruikbaar. In de rechtspraak, in het
zakenleven, in de liefde en ook in de politiek. De vraag daarbij is hoe
partijen met tegenovergestelde belangen in onderhandelingen voor zichzelf
het optimale resultaat kunnen verwerven.

Partij A doet een voorstel en partij B wijst dat af. Op zijn beurt wijst
partij A elk voorstel af dat partij B inbrengt. Het zal duidelijk zijn dat
deze wederzijdse strategie slechts leidt tot destructie, zoals ook Laurel en
Hardy hebben laten zien. Om tot een zeker resultaat te komen, moet je dus
samenwerken met je tegenstander, ook al haat je die tot op het bot.

Maar hoe?

Tit for Tat geeft daarvoor een paar eenvoudige strategieën: 1. Samenwerking
is het uitgangspunt; 2. Maar zet je hakken in het zand, zodra je wordt
geprovoceerd; 3. Heb geen geheugen en wees bereid onmiddellijk te vergeven;
4. Je moet bereid zijn het voortdurend tegen dezelfde tegenstander op te
nemen.

Samengevat luidt dit clustertje van strategieën: wie goed ontmoet, doet
goed. Als iemand vervelend tegen u doet, dan is het zaak om vervelend terug
te doen. Maar u moet daarbij scherp opletten. Zodra de tegenpartij – moe van
alle onvriendelijkheden – een stap in uw richting doet, moet u dat
onmiddellijk oppakken door ook een stap in zijn (of haar, enzovoort)
richting te doen. Op die manier zal het op den duur tot beide partijen
doordringen dat coöperatie garant staat voor het beste resultaat.

Dreigt uw huwelijk op de klippen te lopen? Pas Tit for Tat toe en alles zal
beter gaan. Valt de coalitie, die u hebt gevormd, uit elkaar? Pas Tit for
Tat toe – de humeuren zullen onmiddellijk verbeteren.

Wie Tit for Tat uitoefent, dient zich te realiseren dat punt 3 cruciaal is:
heb geen geheugen en vergeef onmiddellijk. Koppigheid en trots leidden tot
niets. Wie op een gegeven moment bereid is een draai te maken, doorbreekt
een patroon en zal soms, tot zijn eigen verrassing, bemerken dat zijn
tegenstander ook niet helemaal van toegeeflijkheid is gespeend.

Kortom, draaien is een deugd.

Maar vertel dat maar eens aan een politicus. In feite doet een politicus
niets anders dan draaien. Onderhandelen, en daarmee ook draaien, is de
natuurlijke staat van de politicus. Het is zijn beroep. Zonder te draaien,
zal hij nooit, met niemand niet, kunnen samenwerken. Voor eeuwig zal hij
alleen in zijn bankje blijven sudderen. Met schone handen, dat wel.

Van alle deugden staat draaien in de politiek wel het laagst in aanzien. Wat
in de wetenschap heel normaal is – draaien en van mening veranderen – wordt
in de politiek beschouwd als een verachtelijke daad. Een daad van mensen
zonder ruggegraat. Hoor Agnes Kant het woord ‘draaikont’ uitspreken en van
ver over de bergen klinkt een luidruchtig braken. Terwijl het niet een
draaikont zou moeten zijn maar een draaimond, genoemd naar dat edele
lichaamsdeel dat de taal heeft uitgevonden en dat klanken tot symbolen en
cimbalen heeft weten te vervormen.

Het verwijt een draaier te zijn, heeft natuurlijk een lange traditie, maar
in Nederland heeft premier Balkenende er het meeste indruk mee gemaakt. Hij
verweet Wouter Bos te draaien. Dat was natuurlijk een laagheid, maar in
plaats van te antwoorden dat ieder verstandig mens wel eens van mening
verandert, reageerde Bos als door een wesp gestoken. Het schijnt zelfs tot
een trauma te hebben geleid in sociaal-democratische kring.

Dat trauma heeft tenslotte zulke proporties aangenomen dat het kabinet is
gevallen in een tijd die roept om urgente maatregelen. De beslissing over de
AOW, eindelijk geregeld, wordt weer uitgesteld. Bovendien kunnen al die
ambtenaren, die zich hebben gebogen over de bezuinigingen, weer achterover
leunen. Dat wordt wachten tot na de verkiezingen en de vorming van een nieuw
kabinet. Zo’n formatie duurt in Nederland al gauw honderd dagen –
krachteloze dagen dankzij politici die trots hun sterke ruggegraat hebben
getoond.

En de verlenging van de missie naar Afghanistan? Laat niemand zich daar
enige illusie over maken. Die komt er toch, ook al is die oorlog daar niet
te winnen.

De site De Dagelijkse Standaard heeft ontdekt dat Geert Wilders in 2001 bij
Barend & Van Dorp heeft gezegd dat hij ‘niets tegen de islam heeft’, dat hij
– ‘in tegenstelling tot Pim Fortuyn’ – een kruistocht tegen de islam
verwerpt en dat het slechts gaat om klein groepje moslimextremisten. Met
andere woorden: zelfs Geert Wilders is in de loop der jaren gedraaid. Hij
wel.

Trouwens wat goed is voor de aarde – draaien – kan niet slecht zijn voor de
politiek.

Reageren? vk.nl/opinie

Column Marcel van Dam
Beloften die schuld maken

COLUMN
De val van het kabinet-Balkende IV werd door het CDA toegeschreven aan de
onwil van de PvdA-ministers zich te houden aan een eerdere afspraak in het
kabinet over de te volgen besluitvormingsprocedure over de missie in de
Afghaanse provincie Uruzgan. De PvdA legt de schuld bij de CDA-ministers
omdat die zich niet wilden houden aan een afspraak in het kabinet uit 2007
om dit jaar alle troepen uit Uruzgan terug te trekken.

Beide partijen hebben feitelijk gelijk, beiden schonden een afspraak. Voor
beide partijen onvoldoende reden om het kabinet te laten vallen. Als
Balkenende in de kabinetsvergadering van afgelopen vrijdag tegen Bos had
gezegd: hou nu een paar dagen je toeter dan kunnen we volgende week
besluiten dat we ons terugtrekken uit Uruzgan, hadden de PvdA ministers
nooit ontslag kunnen nemen en had Balkenende zijn gezicht gered.

Voor beide partijen zullen de komende bezuinigingen een rol hebben gespeeld.
Het CDA breekt liever samen met de VVD de verzorgingsstaat verder af en voor
Bos heeft misschien meegespeeld dat na een eventuele val van het kabinet
over het bezuinigingsbeleid de PvdA zich in de onderhandelingen zou hebben
moeten committeren aan allerlei deelvoorstellen waarmee ze later in de
oppositie om de oren zou worden geslagen.

Hoe dan ook: in het licht van de volgende verkiezingen is het nuttig na te
denken over de betekenis van afspraken en beloften in de politiek. In de
eerste plaats moet je nooit stemmen op een politicus die eeuwige geloften
aflegt. Veranderingen in de samenleving gaan zo snel dat eeuwige geloften
grote leugens zijn geworden. De katholieke kerk kan erover meepraten. Maar
de democratie zou zijn betekenis verliezen als het gedrag van politici
volkomen onvoorspelbaar werd. Dan kun je net zo goed loten over de vraag wie
er gaat regeren.

Waar moet je politici wel aan kunnen houden? Je moet erop kunnen rekenen dat
ze, als ze op een afspraak terugkomen, een compromis sluiten dat zo veel
mogelijk recht doet aan de beginselen van hun partij.

Als het bijvoorbeeld in een economische crisis zoals we die nu beleven
noodzakelijk is de koopkracht aan te tasten, zal de VVD proberen extra
lasten voor hogere inkomens te voorkomen. De PvdA behoort ervoor te vechten
dat hogere inkomens meer inleveren dan lagere en dat de laagste inkomens
worden gespaard omdat die nu, mede dankzij de PvdA-steun aan de neoliberale
agenda, nog steeds minder koopkracht hebben dan in 1980. Dat is een gevecht
dat belangrijk genoeg is voor een kabinetscrisis.

Ander voorbeeld: In het verkiezingsprogramma van de PvdA in 2006 stond dat
de partij tegen een verhoging van de AOW-leeftijd was. Begrijpelijk als je
weet dat mensen met de laagste opleiding, het laagste inkomen en met het
minst aantrekkelijk werk toch al moeten meebetalen aan het pensioen van
mensen die het veel beter hebben en die zeven jaar langer van hun pensioen
kunnen genieten omdat ze zeven jaar langer leven. Bos noemde toen het
voorstel de AOW-leeftijd te verhogen ‘asociaal’. Op het PvdA congres in 2009
prees hij het voorstel aan als ‘een overwinning voor de sociaal-democratie’.
Voor Bos misschien een kleine stap, maar een reuzenstap voor de mensen die
het aangaat.

Het al of niet steunen van een oorlog is echt principieel. Politici die het
beginsel hanteren dat een oorlog alleen gelegitimeerd is als het volkenrecht
het gedoogt, konden nooit bij wijze van compromis akkoord gaan met het
verlenen van politieke steun aan de oorlog in Irak omdat het in
coalitiebesprekingen goed uitkwam. Ik was tegen deelname aan de oorlog in
Afghanistan, niet om volkenrechtelijke redenen, maar omdat ik geloof dat die
oorlog nooit zal eindigen.

Maar als je besluit mee te doen tot eind 2010, en een nieuwe Amerikaanse
president komt met een exitstrategie waarin past dat je eind 2010 meer dan
de helft van je troepen weer thuis hebt maar de rest pas zes maanden later,
zou ik zeggen dat zo’n compromis het verdedigen waard is. Maar geen
kabinetscrisis.

Samenvattend: het aanpassen van beloften moet sporen met een politieke
ideologie. Je moet er natuurlijk wel een hebben.

-----Oorspronkelijk bericht-----
Van: Hein van Meeteren [mailto:heinwvm at chello.nl] 
Verzonden: woensdag 24 februari 2010 18:52
Aan: w.t. jouwstra
CC: 'Antid Oto'; D66 at nic.surfnet.nl
Onderwerp: Re: Wat Nederland nodig heeft: een buitenparlementair kabinet

Maar je kan Treub met z'n principiële standpunten toch niet een pre-D66 
er noemen? Teflon bestond toen nog niet en een rechte rug werd 
gewaardeerd en was nog geen onderwerp van spot......

Op 24-2-2010 18:52, w.t. jouwstra schreef:
> Hein,
>
> 'T is juist een compliment. Dat zou je ook moeten vinden ;-)
>
> Groet,
>
> Tjerk
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********