Congrestoespraak Pechtold

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:  D66
Datum: 7 maart 2009
URL:   http://www.d66.nl/9359000/1/j9vvi0vj881cqtt/vi35qiip0pfk


Toespraak Alexander Pechtold: Mei 2009
--------------------------------------

Congres,

Crisis.

Crisis is "het moment van de waarheid waarop een beslissing genomen moet
worden die van grote invloed op de toekomst is".

Aldus Wikipedia, de online encyclopedie.

In Van Dale kijkt de jongste generatie niet meer.

Crisis betekent voor hen:
 - Uitgaan van de waarheid
 - Het nemen van een beslissing
 - en een blik op de toekomst.

En crisis vraagt dus: Om daadkracht en visie. Om leiderschap en ambitie. En
misschien een beetje crisis-ervaring. Nou_ dan ben je bij ons aan het goede
adres_

De recente geschiedenis was er een van wegkijken en ontkennen.
Een van vooruitschuiven en verergeren.

Toen wij in 2006 met Balkenende struikelden, liet hij achteloos onze
hervormingsagenda vallen. Alsof de rentmeester vervroegd met pensioen is
gegaan.

In 2007 stopte de vernieuwing definitief. Codificeerden de zes van
Beetsterzwaag de stilstand en formaliseerden de winterslaap in het negatief
uitgeruilde coalitieakkoord. De toekomst verloor haar eigenaar.

Vorig jaar dienden buiten de polder de eerste signalen van naderend onheil
zich aan.

Wie schatte Lehman Brothers juist in? Wie waardeerde Freddy Mac? Wie taxeerde
Fannie Mae? En wie_ Wie zag toe?

En wie keek toe? Nederland maakte zich op voor Prinsjesdag. Het kabinet deed
met een surrealistische begroting Wat het lang - te lang - had gedaan: Het
kabinet deed alsof de dijken de aanzwellende orkaan wel zouden weerstaan.

Het kabinet schreef voor het staatshoofd een laatste sussende Troonrede. Maar
de sluimer ontaardde in een nachtmerrie: bankencrisis! Met het water aan de
lippen. Ging de brandkraan open. Miljarden vloeiden. Miljarden werden met
ongekende daadkracht de banken ingepompt.

Onverwachte daadkracht. Aarzelende koersen. Aantrekkende peilingen. Het bleek
allemaal van korte duur_

Terwijl met de start van 2009
 - De cijfers hard werden.
 - De abstracties concreet.
 - En de angsten persoonlijk.
 - Terwijl Obama zijn visies ontvouwde,
Zocht de Nederlandse coalitie -angstig- de schuttersputjes en de heilige
huisjes weer op. En waande zich veilig_

Nog steeds lijkt het besef niet door te dringen dat we in het voorportaal
staan van een globale, diepe recessie dat we aan de vooravond staan van een
nieuw tijdperk.
 - De grote financiele sector maakt Nederland nu extra kwetsbaar.
 - De krimpende wereldhandel trekt diepe sporen in onze open economie.
 - En het kabinet maakte ons, door uitstel van investeringen, in kennis en
   innovatie, en afstel van hervormingen, onnodig vatbaar tijdens een
   teruggang.

De naoorlogse generaties zijn opgegroeid in relatieve weelde. Een hele
generatie is gewend aan gestaag groeiende welvaart. Deze generaties worden nu
geconfronteerd met een nieuwe situatie: het wordt minder.

Dat is even schrikken.

Dat is even slikken.

De belangen van mensen zijn groot. Je baan, je huis, je pensioen.

Mij hebben de jaren '80 gevormd. De bouwsector - waar mijn vader werkte hier
in Rotterdam - was in ontreddering. Het dagblad CoBouw meldde elke ochtend de
faillissementen. Voor mij werd het: studeren zonder perspectief. Als je toch
werkloos wordt, dan maar in wat je leuk vindt. Kunstgeschiedenis, dus.

Bij het veilinghuis Balanceerde ik als MKB-er soms tussen inzenders die uit
geldgebrek moesten verkopen En de eigen worsteling om aan het eind van de
maand de salarissen te kunnen betalen.


Democraten,

Deze crisis maakt van iedereen een D66'er. Acute crisis noodzaakt tot
vernieuwing. Wij waren daar al langer aan toe.

Maar de analyse moet dieper zijn. Ik zeg tegen het kabinet: "It's not only
the economy, stupid!"

Globalisering en provincialisme. Droogte en overstroming. Ontgroening en
vergrijzing Obesitas en honger. Dwingen,

Dwingen
 - Tot een andere manier van produceren.
 - Tot een andere manier van organiseren.
 - De crisis zien als kans.
 - En daarom pleit ik voor een agenda van ambitie.
 - Een agenda die de fundamenten legt voor structureel herstel.
 - Een omslag.

Laat partijen nou eens stoppen met benadrukken wat ze niet willen. Het
O-woord, het H-woord. Laten we stoppen met bang maken. Neem nou Van Geel Die
vandaag het Torentje in ging En ons voorhield Dat als er niks gebeurt De
staatschuld met 100 miljoen oploopt 1000 euro per seconde Dat is nou bang
maken Wat zijn je plannen Van Geel?

Maar mensen bang maken met beleidssturingsmiddelen.

Hypotheekrente, WW-duur, AOW-leeftijd, heffingskorting, overdrachtsbelasting.
Allemaal middelen, geen doelen. Een huis is een doel. Een baan is een doel.
Een diploma is een doel. Maar inmiddels zijn al die middelen taboes, En zijn
de doelen uit het oog verloren_

Het lijkt wel alsof in Den Haag veel mensen rondlopen. Met nog meer taboes_
dan Andre Rouvoet_

Laat partijen zeggen wat ze wel willen. Laat partijen perspectief bieden.
Laat partijen hun plan voor Nederland neerleggen.

Deze recessie is eigenlijk een crisis in 3-en:
 - Een onvoorspelbare bankencrisis.
 - Een onvermijdelijke laagconjunctuur.
 - Een onverantwoorde hervormingsangst.
En die samenkomst maakt dit tot de ergste recessie sinds decennia.

Maar dat hebben we nu genoeg gehoord.

Ik wil vooruitkijken.

Ik wil perspectief bieden.

En daarom geef ik een aftrap voor de D66-agenda. Voor vertrouwen in de
toekomst. Om een inhaalslag te maken op vooruitgeschoven onderhoud, Om een
omslag te maken in achterhaalde patronen.

Nu moet de omslag worden gemaakt voor de banken.

In de financiele sector die de grens heeft overschreden. Tussen
maatschappelijk verantwoord ondernemen en roekeloos avonturieren.
 - een morele code.
 - vernieuwd toezicht en betere spelregels, evenwicht tussen macht en
   tegenmacht.
 - En een campagne voor financiele alfabetisering.
De klant moet weerbaarder.

En ik zeg het Verhofstadt na: Waar blijft het Europese toezicht? Bos en
Balkenende legden het hoofd al in de schoot. Nog voor de strijd begonnen was.
Niet eens een poging gedaan! Hebben ze dan niks geleerd?

Nu moet de inhaalslag worden gemaakt voor een slimmere economie en een
schonere economie. Onderwijs en duurzaamheid. Om de crisisdiepte en -duur te
beperken. En zodra het kan, beter uit de startblokken te komen.

Wij kiezen voor kennis, voor onderwijs. Nederland loopt al achter in zijn
uitgaven. Maak het verschil niet groter.

Ik vraag me hardop af of de Kennisinvesteringsagenda bij Balkenende nog wel
in goede handen is? Al jaren beheert hij zielloos die agenda. Zonder ambitie,
zonder resultaat.

Dijkgraaf luidde in NRC vorige week de noodklok. Rinnooy Kan ging hem al
voor.
 - Waar blijven onze topuniversiteiten?
 - Waarom zaten in 2008 nog steeds 60.000 leerlingen op 171 zeer zwakke scholen?
 - Waarom staan in 70% van de scholen onbevoegden voor de klas?
 - Waarom verlaten 70.000 leerlingen per jaar het MBO zonder diploma?
 - Accepteren wij dat er bij ongewijzigd beleid in 2011 al 10.000 leraren
   tekort zijn?

Banken vallen om. Kennis vervaagt.

De onderwijsambities staan al twee jaar in de vriezer. In de vriezer van
Plasterk, onze Zuidpooltoerist _

Nu moet de inhaalslag worden gemaakt.

Wij kiezen voor duurzaamheid, voor schone energie. Het draagvlak is er. Het
momentum ook.
 - Dictaturen in het Midden-Oosten,
 - Het gasconflict met Rusland,
 - Het klimaat uit balans.

Duurzaamheid regel je niet alleen in Kyoto. Tegenwoordig ook op vele
gemeente- en provinciehuizen. Laat de aandeelhouders van Essent en Nuon,
verblind door de miljarden nog wel oog hebben voor het milieu.
Overheidsaandeelhouders dienen te gaan voor klimaat-optimalisatie In plaats
van winst-maximalisatie.

Brinkhorst splitste de bedrijven. Niet de idealen_

Een omslag voor de banken. Een inhaalslag voor onderwijs en duurzaamheid.
Maar van de jaren '80 leerden we: geen kaalslag in de zorg.
 - Bij de AWBZ wonen en zorg ontvlechten: interessant.
 - 22 miljard ondefinieerbaar: onacceptabel.
 - Sanering van subsidieverslaafde instellingen: prima.
Maar meer dan normaal is -in tijden van crisis - de stand van de zorg, de
stand van de beschaving. Wij staan voor de kwaliteit van de zorg. Kritiek op
de zorg is aan een andere toon toe, constructiever dan de SP, wij laten
graag_ die andere Kant zien.

Maar de grote doorbraak moet komen op de woningmarkt en de arbeidsmarkt.
Wonen en werken. Je baan en je huis. Hier is de overheid als eerste aan zet.
De stilstand was fnuikend.

Toen de zon scheen, liet het kabinet ons onbezorgd surfen op Funda. En dwingt
ons nu het dak bij storm te repareren.

In de vette jaren, polderde het kabinet tot we een ons wogen. En dwingt ons
nu in crisistijd het Museumplein te tarten.

Nu moet de omslag worden gemaakt.

Zodat geleidelijk huursubsidie en koopaftrek, weer terecht komen bij de
starter weer terecht komen bij de kleinere portemonnee. Niet bij de
scheefhuurder, en niet bij de babyboomer.

Maar op korte termijn al concreet: Door het aftoppen van de ruim 10 miljard
hypotheekrenteaftrek En het daarmee verlagen van de overdrachtsbelasting
maken we kopen goedkoper. En bezitten duurder.

Ook dat is de D66-agenda.

Nu moet de omslag worden gemaakt.

Als we werk willen maken, van de arbeidsmarkt voor morgen, die er gisteren al
had moeten zijn.

Met een pensioenleeftijd van uiteindelijk 67. Omdat we later beginnen met
werken, langer leven en vitaler zijn.

Jarenlang stonden we hiermee alleen. Nu lopen ze ermee weg.

67, Rutte's liefde op tweede gezicht. Ja, Democraten. ook wij, seculieren,
zorgen voor bekeerlingen. En die blijken dan vaak de meest fanatieke. Ik gun
Rutte deze vrijheid_ deze vrijheid van meningsverandering_

Een arbeidsmarkt, waarin een leven lang leren Geen dooddoener, Maar
doodgewoon is. Want als het aan ons ligt, dan is de stratenmaker, die nu op
zijn 55ste stopt, al vanaf zijn 50ste aan de slag. Als leraar op het VMBO.

Laat Donner nou eens de arbeidsmarkt moderniseren. Ik waarschuw Balkenende,
Geef Donner de ruimte Anders zeg ik op ons volgend congres: "Donner is CDA,
maar Donner is van ons. Punt uit!"

De omslag, op woningmarkt en arbeidsmarkt Balkenende leek ook zover "Alles
moet op tafel", riep hij ferm "Geen enkel taboe moet worden geschuwd", zei
hij fier. Even dacht ik, "de verbeelding aan de macht". Heel even maar.

Alles op tafel, prima. Maar dan ook graag alles geconsumeerd, zeg ik. Wat je
opschept, eet je op. Zeker in tijden van crisis.

Maar er bleken wel taboes:
 - Balkenende verslikte zich in de hypotheekrente.
 - De FNV weigert de 67
 - Arie Slob hangt aan het aanrecht
 - Guusje geeft om haar ambtenaren
 - En dan, dan moet Hamer nog komen _

Want Jongerius noemt alle hervorming "domme dingen". Zij legt het mes weer op
tafel. Zij straalde dat ze "mooie herinnering had aan het Museumplein" Agnes
gijzelt het kabinet. Bos pocht dat hij de zwaarste klus in 80 jaar heeft, Aan
wat_ of aan wie zou hij denken?

De omslag kan worden bereikt. Samen _ zeg ik nu tegen Balkenende. Ik bood al
aan constructief mee te willen denken. Dat aanbod werd hautain afgewimpeld.

Samen delen we dan ook de informatie Het werklijstje van het kabinet mocht
niet openbaar. Maar komt mij niet onbekend voor, omdat het grosso modo onze
voorstellen zijn.

Hun taboe, is onze visie!

Hun taboes laten een verkrampte coalitie zien, Die door verdeeldheid begon
met een valse start En werkende weg in het moeras is beland.

Niet bij machte te doen wat nodig was. En nu amechtig achter de ontwikkelingen
aanholt. Wie geen Baron von Munchhausen is, kan anderen niet uit de modder
trekken. Wie zelf niet bevlogen is, kan anderen niet overtuigen.

Ik hoop dat het kabinet boven zichzelf uit kan stijgen. Al is het maar voor
een keer_

Mijn hand blijft uitgestoken. Wij voeren al twee jaar oppositie naast dit
kabinet. Wij zullen dat zo mogelijk ook weer doen na een doorstart, Volgende
week wanneer Balkenende 5 op het bordes staat_

Daarmee evenaart hij het record van Colijn. Maar ja, Colijn-5_ zat maar 2
dagen_

In tijden van crisis Spring je extra zuinig om met de democratie Bescherm je
de rechtstaat. Versterk je de fundamenten.

Een omslag nu_ ook voor onze democratie. De analyse van een ziek en moe
bestel is inmiddels decennia oud, Maar geldt nog steeds.

Het gaat om grondrechten zoals parlementaire informatie voor ieder lid van de
Staten Generaal. Ons nu ontnomen. Om zeggenschap, zoals bij het Europees
Verdrag.

Het gaat om het buiten de deur houden van de rechter, bij toetsing aan de
Grondwet, En het op de stoel gaan zitten van de rechter, tijdens het proces.

Het gaat om de uitverkoop van parlementaire rechten, zoals bij het onderzoek
naar de Nederlandse steun aan de oorlog in Irak.

Het gaat om het vernieuwen en verjongen van onze democratie. Omdat de wereld
sinds `66 verder is. Maar we nog steeds leven in een politieke cultuur Die
vasthoudt aan verworven machtsposities En elke vernieuwing blokkeert.

De D van democraten laten we dus niet in het magazijn.

Terug naar de oorsprong:
 - Macht en tegenmacht
 - Macht nooit zonder transparantie
 - Een open kiesstelsel
 - Bestuurders democratisch aangesteld

Ik wil die agenda verder vorm geven.
 - Het correctief referendum,
 - Het proces van de formatie,
 - Het opschonen van het aantal bestuurslagen
 - De parlementaire minderheidsenquete
 - En de Wet Openbaarheid van Bestuur als grondrecht
zullen zeker niet ontbreken


Democraten.

In tijden van crisis hebben mensen de neiging naar binnen te keren. En
anderen buiten te sluiten.

Integratie gaat om werk, wonen en leren Juist de terreinen waar de crisis
voelbaar wordt. Integratie, de islam, en probleemwijken zullen de agenda
blijven beheersen.

Vogelaar is weg, de problemen nog lang niet De PvdA bespreekt volgende week
haar aangepaste integratiekoers Er zijn een paar adjectieven geschrapt Maar
die kunnen in elk taalgebruik worden gemist.

Als het aan de PvdA ligt Is tolerantie niet langer een cultuurgoed, Maar een
uitweg.

Handhaven en confronteren. En als dat niet lukt, Ja, dan zit er niets anders
op. Dan maar tolereren. Dat lijkt me een drietrapsraket, die zichzelf meteen
de grond in boort.

Iedereen die hier verblijft moet zich aan de regels houden. Overlast in
bussen, in wijken, Geweld tegen ambulancebroeders, Dat accepteren we niet als
cultuurverschil, Maar wordt aangepakt door politie en justitie. Zonder
verschil!

En verder geldt: Dat de vrijheid van de een ophoudt, waar die van de ander
begint. Wij willen niet op de millimeter definieren, wat Nederlands is en wat
niet. Maar wij staan ook niet toe dat onze vrijheden in het gedrang komen.

Bos wil oerdegelijke banken, die wil ik ook Maar zijn oerdegelijke
nationaliteit, die wil ik niet_

De PvdA wil terug naar de hoogtijdagen van de verzuiling. Waarin religieuze
en ideologische leiders hun volgelingen leefregels meegaven. Leefregels voor
omgang met andersdenkenden.

Voor de PvdA is vernederen daarbij Een behulpzaam instrument. Bos heeft daar
nog steeds geen afstand van genomen. Het doel heiligt blijkbaar alle
middelen.

Het was absurd toen Leefbaar Rotterdam Aboutaleb vroeg zijn Marokkaanse
paspoort terug te sturen. Maar even absurd: Aboutaleb verbrandt liever
hoogstpersoonlijk de kindernaamlijsten, nog voor het bestaan ervan op de
Coolsingel is vastgesteld. Vanwaar, vanwaar deze verkrampte flinkheid?

Beschaafd patriottisme, zei Bos Of was het toch beschaafd nationalisme? Het
verschil tussen beschaafd en onbeschaafd Het is een kwestie van smaak_

Ik zei het al: In tijden van crisis, hebben mensen de neiging in zichzelf te
keren, Ook als het gaat om Europa. De verkeerde weg.

Wie zelf niet bevlogen is, kan anderen niet overtuigen.

Tijdens de Europese top in 1991 in Maastricht Wilde ons staatshoofd haar
hoofd wel offeren, Op de nationale munt, Voor die ene Europese valuta.

Je hoofd van de munt, dat is pas je nek uitsteken. Dat was nog eens een
staaltje van bevlogenheid. Maar dat, dat was de vorige eeuw.

Alleen een Europa in eenheid, is een sterke speler op het politieke
wereldtoneel. Met Sarkozy liet Europa een half jaar zien Waar ze toe in staat
is.

Maar nu: Ieder land redt zijn eigen banken op zijn eigen manier. Ieder land
treft zijn eigen steunmaatregelen, op eigen houtje.

"Eigen land eerst" is in opmars. Een gevaarlijke weg. Want oplaaiend
nationalisme en protectionisme zijn bewezen killers voor mondiaal herstel.

Mensen kijken in slechte tijden naar hun overheden. En die geven het slechte
voorbeeld.

Soms onschuldig. Neem nou de staatssecretaris van buitenlandse handel,
Heemskerk. Na een stoet van bewindslieden wilde ook flinke Frank graag iets
bijdragen aan de crisisbestrijding.

Een eigen idee_

"We gaan dit jaar in eigen land op vakantie." De staatssecretaris gaat met
zijn gezin naar Terschelling, Laat het ministerie weten. Goede keus, weet ik.
Maar de andere 26 bewindslieden nodig ik deze zomer van harte uit in het
gebied rond Wageningen_

De Betuwe en de Veluwe. Ze zullen daar niet opvallen. Met hun
doortrapfietsen, vouwwagens en Kipcaravans.

Ik beloof deze zomer de Europese economie te stimuleren, Zeker na die laatste
zomer. Volgt u mij?

Mensen kijken in slechte tijden naar hun overheden. En die geven het slechte
voorbeeld.

Soms niet zo onschuldig. Werklozen keren zich tegen Oost-Europese werknemers.
Of tegen immigranten van vroeger en van nu. Britse werknemers pikken het niet
langer dat banen worden bezet door Italianen en Portugezen.

Maar de Zwitsers hebben het door. Bij referendum zetten ze de grenzen open
voor Roemenen en Bulgaren.

Met protectionisme en nationalisme zetten we onszelf op de rand van de
afgrond. En niet alleen onszelf. We sleuren ook ontwikkelingslanden mee.

Zo moeten we dat in Europa niet doen. Zo gaat D66 dat in Europa niet doen.

D66 gaat door op de ingeslagen weg. Sophie heeft de afgelopen jaren bewezen
in haar eentje Het democratisch geluid in Brussel En het Brussels geluid in
Den Haag Te vertolken. Beter dan wie ook.

Zij belichaamt. De verworvenheden van vrijzinnig Nederland. Zij verdedigt.
Met passie.
 - Euthanasie in Italie.
 - Homorechten in Polen.
 - Abortus in Spanje.
 - En sinds kort: softdrugs in Nederland_

Vanaf 4 juni hoeft ze dat niet meer alleen te doen. De komende 12 weken vraag
ik jullie hulp om het vrijzinnig-democratisch geluid in Europa te gaan
verdubbelen.

Want de keus is helder. Zeg je bij Europa JA, dan stem je D66. Ben je tegen,
dan wordt het moeilijk. Want dan_ is er nog nooit zoveel keus geweest.


Democraten,

Ik heb met u afgesproken de partij overeind te helpen. Dat begint aardig te
lukken. In het Darwin-jaar staan we redelijk rechtop. Virtueel zijn we fors
groter. Maar door de beurzen weten we hoe snel virtuele waarde kan verdampen.
Leven boven onze stand doen we dan ook niet. Daar waken we voor.

Maar al te bescheiden, dat kan niet meer. Nu het politieke landschap verder
versplintert. Nu een populisme dat discrimineert, in potentie de grootste
stroming is.

Het gaat straks om meer dan Kamer- en raadszetels alleen. Het gaat erom welk
perspectief wint. In Europa en in Nederland.
 - Stilstand tegenover ambitie
 - Restauratie tegenover hervorming
 - Durf tegenover angst.
 - Openheid tegenover geslotenheid.
 - Inclusiviteit tegenover verdeeldheid.
 - Het redelijk tegenover het onredelijk alternatief.

Steeds meer mensen geven ons hun vertrouwen Omdat we willen verbinden Waar
anderen verdeeldheid zaaien. Steeds meer mensen geven ons hun vertrouwen
Omdat evenwicht en nuance nodig zijn In een wereld in crisis.

Visie en ambitie om de toekomst vorm te geven. Samen met jullie.

Wij zijn bezig met een tour de force. Opbouw en groei tegelijkertijd. Met
jullie steun. Met jullie inzet. Gaan we in de tweede helft voor winst.

--------
(c) 2009 D66

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********