D66: pleisterplaats voor doctorandussen

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   Volkskrant
Datum:  6 maart 2009
Auteur: Yvonne Doorduyn, Ron Meerhof
URL:    http://www.volkskrant.nl/binnenland/article1160232.ece


D66: pleisterplaats voor doctorandussen
---------------------------------------

Den haag - Een tikje verend is de tred altijd al. Maar vandaag zal
Alexander Pechtold (43) nog net even zelfverzekerder de gang naar de
Rotterdamse Doelen maken. Hij krijgt van zijn partijcongres een staande
ovatie - gegarandeerd. In geen dertien jaar zagen de peilingen er voor
D66 rooskleuriger uit. Zowel bij Maurice de Hond als bij TNS NIPO staan
de sociaal-liberalen op negentien zetels, tegen drie nu in de Tweede
Kamer.

De blunders van drie jaar geleden als regeringspartij zijn vergeten;
het gepruts van Boris Dittrich met Uruzgan, de vileine tweestrijd met
Lousewies van der Laan, Hans van Mierlo die hardop twijfelt aan het
bestaansrecht van D66.

Vergeten en vergeven. Pechtold wint, maand op maand. Sinds deze week is
hij Wouter Bos in de peilingen voorbij als populairste politicus van het
land. Het succes van D66 draait tenminste voor een deel om de persoon van
de lijsttrekker: Pechtold is gevat in het debat, humoristisch en voor
iedereen te volgen. Heb je Pechtold, dan heb je een geslaagd programma,
weten ze bij Pauw & Witteman en De Wereld Draait Door.

Kiezers switchen vooral naar D66 om de 'duidelijke lijn', zegt onderzoeker
Peter Kanne van TNS NIPO. 'D66 is de enige partij die klip en klaar kiest
voor Europa, tegen Wilders, tegen de betutteling en voor de vrijheid van
meningsuiting. Daar zitten weliswaar minder kiezers dan in de
conservatief-sociale hoek, maar D66 scoort er mee.'

Dat scoren gaat vooral ten koste van de PvdA. Ruim een kwart van de nieuwe
(fictieve) zetels komt daar vandaan. Ze hebben het geanalyseerd bij D66.
'Vooral op het thema vrijzinnigheid snoepen we veel van de PvdA af', zegt
woordvoerder Roy Kramer. 'De huidige PvdA-fractie heeft conservatieve
trekjes. Ze nemen onvoldoende afstand van de betutteling van het kabinet -
beperking van de koopzondagen, het kinddossier, coffeeshops, weigerambte-
naren. Dat jaagt kiezers naar ons.'

Bij de PvdA krabben ze zich inmiddels achter de oren. Al sinds 2002
vechten ze met achtereenvolgens Fortuyn, de SP, Verdonk en Wilders om de
traditionele PvdA-vleugel van lager opgeleide kiezers die zich zorgen
maken om snelle veranderingen en de verkleuring van hun wijk. Maar nu
loopt die andere traditionele PvdA-vleugel, die van de doctorandussen,
aan de andere kant de partij uit.

Bevecht de PvdA inmiddels niet de verkeerde vijand? Kamerlid Dijsselbloem
zegt zich niet druk te maken. 'Veel winst voor D66 is erop terug te voeren
dat Pechtold the new kid on the block is.' En, zegt hij, peilingen zijn
maar peilingen.

Niettemin is de PvdA-fractie volgens een ander Kamerlid wel degelijk bezig
een antwoord te formuleren op D66. Maar makkelijk is dat niet. De keuze
voor Tichelaar en Hamer als fractieleiders was destijds vooral nuttig om
eerdergenoemde arbeidersvleugel bij de SP weg te houden. Een nieuwe
tegenstander stelt nieuwe eisen. En: 'Hamer redt het in debat niet tegen
Pechtold.'

Een oorlog op twee fronten is voor de PvdA sowieso geen aanrader, denkt
Kanne van TNS NIPO. De strijd om de erfgenamen van Fortuyn is volgens hem
effectiever. 'In die hoek zitten meer kiezers dan in het links-liberale
kwadrant.'

Ondertussen gaat Pechtold er wel met die poet vandoor. Kosmopolieten en
doctorandussen, blijkt uit de profielbeschrijving. De gemiddelde D66-
stemmer is zeer hoog opgeleid: 58 procent is hbo-plus, tegen 31 procent
gemiddeld in Nederland. Ook is de D66'er relatief oud. Driekwart is boven
de 35 jaar, de helft boven de 50. Vooral alleenstaanden (eenderde) en
samenwonenden zonder kinderen (43 procent) kiest sociaal-liberaal. Ze
wonen in de grote steden en in Noord-Holland.

Opvallend is dat ook vanuit het CDA de laatste tijd veel kiezers over-
stappen. 'Steeds meer personen beginnen te balen van het passieve gedrag
van Balkenende en consorten bij het bestrijden van de recessie', legt
Kanne uit. Voor echte hervormingen - ontslagrecht, hypotheekaftrek, AOW-
leeftijd - moet je bij D66 zijn, denken ze.

Maurice de Hond bedeelde Geert Wilders vorig weekend met 27 zetels -
daarmee was diens PVV voor het eerst de grootste partij. TNS NIPO echter
kent Wilders 'slechts' 14 zetels toe, hetzelfde als drie weken daarvoor.
Kanne ziet maar een winnaar: Pechtold.

Bovendien heeft D66 een veel groter groeipotentieel, daarover zijn De Hond
en TNS NIPO eensluidend. 'D66 is voor veel kiezers ook nog tweede keus.
Pechtold is het keurige alternatief', zegt Kanne. 'Wilders is vrijwel
nooit tweede keus - you love him en dan staat hij op een, or you hate
him.'

Wilders zit aan zijn taks, denkt zowel De Hond als Kanne, al verschillen
beiden dus zeer sterk van mening over welk zetelaantal dat dan zijn zou.
D66 heeft volgens Kanne nog een extra potentieel van 14 procent.

Politicoloog Philip van Praag is vooral onder de indruk van het beeld dat
Pechtold van zichzelf weet neer te zetten. 'Hij positioneert zichzelf als
de grote tegenstander van Wilders. Het knappe is dat hij dat weet te doen
zonder de verdenking op zich te laden dat hij de oude multiculturele
samenleving verdedigt.

Pechtold weet een veel grotere tolerantie uit te stralen dan de PvdA.
'Terwijl D66 beleidsmatig op veruit de meeste punten het kabinet steunt',
zegt Van Praag.

De D66-leider heeft zijn partij en vooral zichzelf in zeer korte tijd
opnieuw uitgevonden, vindt Van Praag. Toen hij nog minister was, nota
bene collega van Rita Verdonk, zag hij nog veel voordelen in een
populistische politiek. 'Hij gaf toen nog enthousiast af op de Haagse
mores, poseerde als politieke outsider.'

'Nu stelt hij zich op als een soort staatsrechtelijk geweten', zegt Van
Praag. 'Een hele stap. En het mooie is dat niemand het hem lijkt na te
dragen dat hij er nog maar zo kort geleden zo anders over dacht.'

--------
(c) 2009 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********