Pechtold-interview Trouw (ook WebTV)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   Trouw
Datum:  19 mei 2008
Auteur: Willem Breedveld en Cyntha van Gorp
URL:    http://www.trouw.nl/hetnieuws/nederland/article990876.ece/D66_keert_zich_tegen_anti-religieuze_houding_VVD
        http://www.trouw.nl/deverdieping/overigeartikelen/article990849.ece/Van_kereltje_Pechtold_tot_de_oppositieleider


     Trouw TV: Videoverslag van het interview:
     Deel 1, wantrouwen en populisme
        http://www.trouw.nl/video/?clip=991104&trouw_tv_page=1
     Deel 2, D66 en religie
        http://www.trouw.nl/video/?clip=990891&trouw_tv_page=1
     Deel 3, toekomst en traditie
        http://www.trouw.nl/video/?clip=991108&trouw_tv_page=1


Van 'kereltje Pechtold' tot de oppositieleider
----------------------------------------------

Vrijdagmiddag, vijf uur. De Trouwzaal van Hotel de Wereld in Wageningen is
omgebouwd tot een opnamestudio voor het eerste - hoe toevallig - Trouw
-lezersinterview dat wordt gefilmd. Het wachten is op D66-leider Alexander
Pechtold. "In deze zaal is ruim zestig jaar geleden gecapituleerd", vertelt
een kelner die de wachtende cameraploeg van drankjes voorziet.

Nog geen vijf minuten later komt Pechtold vrolijk, ontspannen de zaal
binnenwandelen. "Hier begon de opbouw", bevestigt de voormalige burgemeester
van Wageningen, en grijnzend vervolgt hij: "We zullen maar zeggen: mijn
opbouw."

Hij heeft net twee interviews achter de rug en hierna moet hij naar een
televisieoptreden. Het is kenmerkend voor het nieuwe bestaan van de
fractieleider. Waar hij twee jaar terug nog denigrerend 'kereltje Pechtold'
werd genoemd, zien velen hem tegenwoordig als de oppositieleider. Adviezen
om zijn partij op te heffen krijgt hij nog nauwelijks, wel virtuele zetels.
Veertien stuks.

Het maakt de Trouw-lezer er niet minder kritisch op, bleek uit de waslijst
aan vragen die bij de redactie binnenstroomden. Een lezer wilde wel eens
weten waarom D66 de stekker er niet uittrekt, aangezien het de partij na
veertig jaar nog steeds niet gelukt is het politieke stelsel op te blazen.

Het lijkt het laatste wat Pechtold van plan is. "Twee jaar geleden zijn we
langs de afgrond van ons bestaansrecht gefietst", herinnert hij. "Ik wilde
in de eerste plaats onze herkenbaarheid terugbrengen, met kroonjuwelen (het
referendum, de gekozen burgemeester en invoering van een districtenstelsel,
red.), al staan die even niet in de etalage."

Des te liever etaleert Pechtold zijn strijd tegen extremisme en populisme,
die hij lange tijd eenzaam heeft moeten voeren. "Dat heeft me verbaasd en
geergerd", zegt hij nu. "Soms dacht ik: klopt het wel dat ik dat zo'n punt
vind?"

Lezers van Trouw verdenken u ook van populisme.

"De manier waarop ik het debat aanga, past misschien niet in Nederland.
Sommige D66-standpunten zijn allerminst populistisch. Sinds 2000 hebben we
gezorgd voor hervormingen in de zorg, de WAO en de prepensioenen."

Maar we zijn er nog niet, stelt hij. "We kampen met een volstrekt verzande
arbeidsmarkt en een uitgewoonde woningmarkt. D66 is niet de partij die de
burger alleen maar naar de mond praat. Wij willen het ontslagrecht
versoepelen zodat we van baanzekerheid naar werkzekerheid kunnen. Wij kijken
kritisch naar topinkomens en pleiten voor doorwerken tot 67 jaar."

Dat levert u veel kritiek van Trouw-lezers op.

"Je moet ook uitleggen waarom je dat wil. Oud PvdA-premier Drees heeft ooit
de AOW bedacht, en terecht. Maar als we nu niet ingrijpen hebben we binnen
tien jaar meer niet-werkenden dan werkenden. Er zijn dan drie keuzes: de
belastingen verhogen, zoals het kabinet doet. De AOW verlagen of de
AOW-leeftijd verhogen. D66 wil de AOW-leeftijd in 24 jaar verhogen naar 67
jaar, dus elk jaar een maand erbij. Dat is geen populaire boodschap, maar we
moeten nu dit soort langdurige knopen doorhakken."

Mede door alle impopulaire maatregelen heerst er een groot wantrouwen. Een
lezer vergeleek de politiek met 'de rattenvangers van Hamelen', een ander
betitelde jullie als 'zakkenvullers'.

"De overheid is te veel bezig met het duiden van de problemen van gisteren
en heeft te weinig visie. In de jaren zeventig wilde links het sociale
maakbaar maken, nu wil rechts dat met veiligheid. Het idee overheerst dat de
overheid dat wel even voor je zal doen. D66 wil de weg faciliteren, burgers
inspireren, maar het niet allemaal overnemen. Een gezonde slanke overheid
laat beide kanten van de medaille zien."

Maar hoe zit het nu met de rol van godsdienst in de Nederlandse samenleving?
"Wij zijn een vrijzinnige, sociaal liberale partij die religie rekent tot
het privedomein. Dat is iets anders dan zeggen dat het achter de voordeur
moet blijven, zoals de VVD wil. D66 wil scheiding van kerk en staat. Geen
scheiding van kerk en straat."

Dat religie D66 niet vreemd is, bewijst Pechtold met zijn katholieke
achtergrond. "Ik ben gedoopt en doopsgezind getrouwd. Ik ben een katholiek
die geen katholiek meer is. De doop was natuurlijk ook geen door mij
geaccordeerde handeling", grijnst hij. "Mijn vrouw is doopsgezind; een
geloof waarvoor je pas op volwassen leeftijd kiest. Zij wilde dit voor de
kerk bezegelen en dat heb ik met veel liefde gedaan."

Ook in de werksfeer kan het geloof een groot goed zijn, erkent Pechtold.
"Ik begrijp best dat iemand politiek bedrijft vanuit zijn religie. Er zijn
mensen die daarin van de wieg tot het graf vreugde, troost en stimulans
weten te vinden." Evenmin heeft hij bezwaar tegen religie vermengd met
onderwijs. "Ik wil de vrijheid van onderwijs eigenlijk niet veranderen."

Eigenlijk?

"Eigenlijk ja. Wel wil ik met sommige scholen de discussie aan over een
acceptatieplicht. Artikel 23 van de Grondwet mag geen vrijbrief zijn voor
segregatie. Ik ben tegen slechte scholen en houd van een goede afspiegeling
van de wijk."

Hij verwijst naar een artikel van zijn hand over de binding die religie voor
een samenleving kan betekenen, zoals vroeger de verzuilde maatschappij nog
houvast bood. "Vroeger was het meneer pastoor die zei op wie je moest
stemmen en welke krant je moest lezen. Dat keurslijf is nu weggevallen. Ik
wil graag zoeken naar nieuwe vormen van samenhang."

Maar niet op de manier waarop de christelijke partijen in de Kamer dit doen,
waarschuwt Pechtold. "Ik ben waakzaam op een overheid die voorschrijft hoe
te sterven of een zwangerschap af te breken. De overheid moet juist de lang
bevochten zelfbeschikking voorop stellen. En waarom moet ik een pak in drie
minuten doordeweeks passen als ik er op zondag een uur voor kan uittrekken?
Ik verplicht een belijdend christen niet hoe hij met euthanasie, palliatieve
zorg of lijden moet omgaan. Doe dat dan omgekeerd ook niet bij mij."

Hoewel de voorman zich geregeld afzet tegen het opleggen van christelijke
normen en waarden, kenmerkt hij zich door het op te nemen voor moslims.
Soms lijkt Pechtold wel de propagandist van de islam, stelden Trouw-lezers.
Een lezer uit Amsterdam vroeg zich per e-mail af of hij zijn kop niet in het
zand steekt.

"Ik praat niet krampachtig over de islam. Ik heb een islamiet in fractie
(Fatma Koser Kaya, red.). Het is prima als iemand zich geinspireerd voelt
door het geloof. Maar er is een grens, namelijk zodra het zich bindt aan
wetgeving, zodra het een ander individu beperkt."

Over de Koran zegt hij: "Het zijn geen religies of boeken die doden en
bedreigen. Dat Wilders de Koran wil verbieden doet me denken aan het begin
van een dictatuur. Dat druist in tegen mijn vrijzinnigheid."

Pechtold pleit ervoor de traditie van Nederland terug te pakken. "Laten we
ons nou eens over boerka's en boerkini's heenzetten. Laten we teruggaan
naar de traditie waarin ontwikkeling van geloof en democratie met elkaar
botsen, maar tegelijkertijd elkaar ook verkennen, elkaar zoeken. Het zou
goed zijn als Nederland nu eens uit die klaagzang komt, uit die kramp."

"Ook ik heb in die oude wijken gewoond waar veel problemen waren. Dat moet
je serieus nemen. Maar dat is iets anders dan mensen populistisch naar de
mond praten. De islam is er en die kunnen we niet uitgummen, we moeten er
wat mee. Ik pleit ervoor om de islam tot een verlichting te laten komen, in
afstemming, in gevecht en in aanraking met onze grondrechten en democratie.
Veel van die mensen komen uit het Rifgebergte of uit Anatolie, de
middeleeuwen van die landen. Ze zijn binnen een generatie in aanraking
gekomen met de Hennes & Mauritz-reclame met bijna blote dames, terwijl een
jongen van zijn zus nog niet eens een blote vinger ziet. Dus: trek ze aan
de haren waar dat moet, maar zeg ze ook wat ze moeten doen. Repressie waar
't moet, stimulans waar 't kan."

Geen film a la Fitna dus?

"Fitna bewijst dat het hoogtepunt behoorlijk teleurstellend kan zijn, maar
Wilders had de vrijheid om zijn film te maken. Evenals Gregorius Nekschot de
vrijheid heeft om cartoons te maken. Schandalig dat zo'n man 24 uur heeft
vastgezeten. Een cartoonist verhoren moet je omzichtig doen. Zijn cartoons
waren smakeloos, maar je kunt hem ook uitnodigen voor een verhoor en vragen
of hij de volgende dag terugkomt."

U veroordeelde Rita Verdonk toen ze zei dat ze vrijspraak wilde voor
Germaine C., die een tasjesdief doodreed.

"Dat is anders. Verdonk zei dat het niet goed was, ik zeg niet tegen een
rechter wat hij moet doen."

Hoe denkt D66 over het koningshuis?

"Pijnenburgkoek happen tot diep in de 21ste eeuw is niet verstandig. Dat
moet je niet willen. Laatst bleek uit een peiling dat 92 procent van de
D66-kiezers voorstander is van een monarchie. Dat leidde tot gejuich bij
Boris (van der Ham, Kamerlid, red.) en bij mij tot achter de oren krabben.
Ik zet grote vraagtekens bij macht die voortkomt uit geboorte."

Toch is een staatshoofd in een andere vorm voor D66 geen prioriteit. Wel wil
Pechtold de knelpunten regelen. Als voorbeeld noemt hij de Raad van State,
waarvan het staatshoofd voorzitter is. "Deze Raad spreekt recht in het
hoogste orgaan en adviseert tegelijkertijd het kabinet. Dat moeten we niet
willen. Hierdoor hebben we een situatie waarin het staatshoofd wordt
geadviseerd door de Raad van State, zijzelf. Als het formeel niets is, maar
wel kan leiden tot gedoe, kunnen we beter ingrijpen."

Gedoe? Traditie!

"De kersttoespraak van koningin Beatrix is ook traditie en het heeft ons een
week bezig gehouden. En dat voor een toespraak die helemaal wordt gewikt en
gewogen. Premier Balkenende had eerder moeten ingrijpen,
verantwoordelijkheid moeten nemen. Traditie is prachtig, maar je moet het
niet alleen op een goudschaaltje neerzetten en bewonderen. Je moet het ook
moderniseren en behoeden voor oneigenlijke aanvallen."

Met welke premier zou de Europese Unie haar traditie moeten beginnen?

Lachend: "Ik denk niet: als Balkenende het wordt, zijn we hem hier kwijt,
maar hij is in de race, net als Tony Blair. Ik weet niet of het een gewezen
politiek leider moet zijn of een ander publiek figuur. Wie had gedacht dat
vakbondsleider Lech Walesa Polen van de dictatuur zou bevrijden? Anders
gezegd: we moeten breder kijken. Ik wil met een frisse start Europa een
nieuw gezicht geven."

Een lezer vroeg zich af of het overhevelen van meer bevoegdheden aan Europa
niet wringt met de wens van D66 om burgers meer te betrekken bij
besluitvorming.

"We kunnen niet meer elk onderwerp in dit kikkerland achter de dijken
behandelen. Europa is een kans en het is een waarschuwing om te ontdekken
dat de afgelopen dertig jaar niet is bijgebeend door de bevolking. Ik zou
willen dat we meer voelen dat een groot deel van onze inkomsten uit Europa
komt. Helaas is het referendum over het Europees Verdrag door onze neus
geboord, maar volgend jaar mogen we weer stemmen. Bovendien, de afstand tot
Europa is virtueel nul, en als de HSL een beetje opschiet is het per trein
ook klein."


Ruim zeventig vragen stuurden Trouw-lezers in als munitie om Alexander
Pechtold het vuur aan de schenen te leggen. Een kleine selectie:

"Pechtold maakt goede sier tegenover hoog opgeleide Nederlanders met een
gematigde toon over moslims. Maar hij heeft gemakkelijk praten. Heeft hij
zich wel eens afgevraagd hoe hoog de criminaliteitscijfers zijn onder met
name Marokkaanse jongens? Kan hij zich voorstellen dat een beroofde
winkelier in het Amsterdamse Nieuw-West op iedereen behalve Pechtold zal
stemmen? Steekt Pechtold niet zijn kop in het zand?"

"Waarom is D66 zo'n fanatiek bepleiter van koopzondagen?"

"Als trouwe PvdA-kiezer vraag ik me af hoe denkbeeldig of ondenkbeeldig het
zou zijn dat de heer Pechtold lijsttrekker zou kunnen worden van die partij.
Dan heeft hij nog veel meer in de melk te brokken en ik zie in hem een
uitstekende premier."

"In het politieke geweld van Verdonk en Wilders is de bijdrage van Pechtold
dikwijls een verademing. Ik bewonder hem dan ook zeer. Toch zal ik nooit D66
stemmen, omdat ze meer dan welke partij probeert de laatste restjes
christelijke verworvenheden uit ons openbare leven probeert weg te halen. Je
mag wel gelovig zijn, als je het maar niet doet. Waar hebben we dat meer
gehoord?"

--------
(c) 2008 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********