Humanistische universiteit aan Goden overgeleverd: humanisme taboe-onderwerp

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   Trouw
Datum:  3 juli 2007
Auteur: Koert van der Velde
URL:    http://www.trouw.nl/deverdieping/religie_filosofie/article742346.ece/Hang_naar_religie_stort_de_humanist_in_crisis


Hang naar religie stort de humanist in crisis
---------------------------------------------

Humanisten ruzien over godsdienst. Zijn ze tegen of is hun humanisme zelf
religieus aan het worden?

Op de universiteit voor humanistiek in Utrecht is religie populairder dan ooit.
Onlangs hield de parapsycholoog Dick Bierman er zijn oratie. Hij gaat voor de
humanisten paranormale ervaringen onderzoeken. Op zijn website vertelt hij wat
hij zoal doet. Ter gelegenheid van de museumnacht organiseerde hij een
experiment waarbij het publiek met 'wilskracht' moest proberen een bal in
beweging te krijgen. Het resultaat was statistisch significant, luidde de
uitslag. Populair vertaald: de menselijke geest reikt verder dan zijn lichaam,
er is meer tussen hemel en aarde.

Religiositeit is hot bij studenten op de humanistische universiteit. Ze studeren
af op zaken als 'spiritualiteit' en 'transcendentie', en er zijn lezingen zoals
over de hindoeistische heilige Sri Aurobindo. Pogingen om een imamopleiding
binnen te halen zijn gestrand. Wel is er inmiddels een hoogleraar islam
aangesteld.

Voelen de aspirant geestelijk verzorgers een gemis bij het kale, ritueel- en
symboolarme humanisme, een gemis dat religie kan helpen opvullen? Rein
Zunderdorp, voorzitter van het Humanistisch Verbond (HV) en lid van het
stichtingsbestuur van de universiteit, wil het niet zo formuleren. 'Wij
informeren studenten op een brede manier, niet alleen over de humanistische
levensbeschouwing, maar ook over religieuze levensbeschouwingen. Veel mensen
hebben bijzondere ervaringen en half-religieuze gevoelens. De studie daarvan is
ook van belang voor humanistisch geestelijk verzorgers. Net als de studie van
rouwrituelen in de verschillende religies interessant is voor aspirant
uitvaartbegeleiders. Zolang de universiteit maar geen multireligieuze speeltuin
wordt waar iedereen doet wat hij leuk vindt.'

Volgens Amanda Kluveld, die vijf jaar op de universiteit voor humanistiek
werkte, is het eerder een identiteitsprobleem dat zorgt voor de toegenomen
belangstelling voor religie bij humanisten. 'Belangstelling voor religie is de
persoonlijke voorkeur van de verschillende medewerkers. Daarover is intern geen
discussie mogelijk. Men laat het gebeuren, wil er niet over praten.'

Kluveld citeert uit een afstudeeronderzoek van een student: 'In brede zin wordt
humanisme ervaren als taboe-onderwerp. Respondenten ervaren dat de heldere
omschrijving van wat humanisme betekent, omzeild wordt binnen de universiteit
van humanistiek.' Een recent internonderzoek kreeg de titel mee 'Vriendelijk,
maar niet echt open'.

Het humanisme is in crisis, erkennen veel humanisten. Niet alleen de
organisatiegraad blijft laag en het blad De Humanist leidt een kwijnend bestaan,
maar ook heeft het humanisme het moeilijk in haar plaatsbepaling tegenover
religies. Zo werd een jaar geleden de atheistisch klinkende slogan gelanceerd
'Zonder uw steun is het humanisme aan de goden overgeleverd'. De leus appelleert
met succes aan angst voor oplevend islamitisch fundamentalisme, voor CDA'ers als
Donner, die ooit stelde zonder religie vreedzaam samenleven niet mogelijk te
achten, en voor de ChristenUnie in het kabinet. Sinds de slogan is gelanceerd
neemt het ledenaantal met ruim honderd per maand toe. En dat kan het sterk
vergrijsde Verbond (10.000 leden van voor het grootste deel tussen de 50 en de
70) wel gebruiken. Volgens Zunderdorp is de groei ook te verklaren uit de
oplevende belangstelling voor religie in het algemeen, en daarmee ook voor een
niet-religieuze levensbeschouwing als het humanisme.

Tegelijkertijd wordt religie door humanisten gezien als bondgenoot tegen
'oprukkend hedonistisch nihilisme'. Zo was het congres van de Humanistische
Alliantie twee maanden geleden gewijd aan 'humanisme en religie voor
humaniteit'. 'In Nederland zijn de traditionele kerken inmiddels vergaand
'gehumaniseerd' en tolerant jegens andersdenkenden', aldus Zunderdorp.

Volgens Kluveld is de these dat religie beschermt tegen intolerantie en
hedonisme echter 'nergens op gebaseerd'. Het HV toont volgens haar twee
gezichten: 'Hij werft leden door met een slogan te waarschuwen voor 'de goden',
maar zoekt tegelijkertijd bondgenootschap met hun vertegenwoordigers op aarde.;

--------
(c) 2007 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********