D66 stabiel

[John Wijsmuller]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

NRC: D66 staat stabiel op extreem laag niveau

D66 voert ook verkiezingscampagne, alleen merkt de kiezer daar weinig
van. Tegen Irak, voor stamcelonderzoek en meer Europa.

Door onze redacteur Jos Verlaan, Den Haag, 18 nov.

Eenzaam staat campagneleider Bert Bakker elke ochtend de pers te woord.
Al weken lang. Hij verwoordt tijdens die dagelijkse ‘persmomenten’ de
reactie van D66 op de actualiteiten van de dag. Maar in tegenstelling
tot dezelfde sessies bij PvdA, CDA en VVD, is de belangstelling voor
Bakkers ‘persmoment’ minimaal. Gemiddeld draven er twee journalisten op
en de spin off in de media is minimaal.

Bakker is de eerste die toegeeft dat zijn D66-campagne, ondanks een
budget van een half miljoen euro, electoraal nauwelijks effect oplevert.
„We zijn al weken behoorlijk stabiel in de peilingen, maar wel op een
extreem laag niveau.” De partij die dit jaar veertig jaar bestaat, is
nauwelijks zichtbaar in de media.

Partijoprichter Hans van Mierlo vroeg zich aan het begin van de
verkiezingscampagne openlijk af of D66 nog wel bestaansrecht had. „Meer
dan ooit”, was zijn antwoord. D66 is veertig jaar te vroeg opgericht.
Bakker houdt die mantra in ere. Maar hij zit tegelijkertijd met het
gegeven dat het D66 niet lukt om zichzelf op die manier te profileren.
„En we gaan niet op de populistische toer uit electoraal winstbejag.”

En dus houdt D66 in de campagnes vast aan thema’s die er in de media
nauwelijks toe doen: over de noodzaak van ‘Europa’, omdat de Nederlandse
economische groei afhankelijk is van een goed functionerend staatsbestel
op Europees niveau. Over de noodzaak van stamcelonderzoek, omdat daar in
de toekomst levens mee gered kunnen worden. Over het afschaffen van de
identificatieplicht omdat die alleen maar heeft geleid tot een
stortvloed aan zinloze bekeuringen. Over de noodzaak van bestuurlijke
vernieuwing, het rechtstreeks benoemen door de Tweede Kamer van de
formateur. Of de in hun ogen zinloze oorlog in Irak waar het eerste
kabinet-Balkenende, demissionair, volstrekt ten onrechte politieke steun
aan gaf.

Veelal levensbeschouwelijk kwesties, aldus Bakker, die het hart van de
identiteit van D66 raken. Maar hoe krijg je ze onder de aandacht in
volstrekt gepolariseerde links/rechts-campagnes die over voedselbanken
of randgroepjongeren gaan?Thema’s ook, waar D66 van oudsher op scoorde.
In de jaren negentig was die partij de spil in wetgeving over het
homohuwelijk en euthanasie, kwesties waar D66 in de jaren negentig
electoraal goed mee scoorde en regeringsdeelname mee afdwong.

Maar uitgerekend die regeringsdeelname in het tweede kabinet-Balkenende
én de manier waarop ze daarmee brak, heeft de partij te gronde gericht.
Bovendien zorgde die regeringsdeelname voor grote onenigheid in de
partij. De bewindslieden in het kabinet lagen voortdurend met hun eigen
fractie overhoop. Het Afghanistan-debat, waarbij de fractie deelname aan
die missie afwees, voordat het kabinet daarover een beslissing had
genomen, was daar volgens Bakker een voorbeeld van. Ook de strijd om het
lijsttrekkerschap, eerst tussen Dittrich en Pechtold en vervolgens
tussen Van der Laan en Pechtold zorgden voor een intern machtsvacuüm dat
de partij schade heeft opgeleverd.

Het gevolg is dat de partij zichzelf geen politieke plaats meer weet te
geven, behalve dan een marginale rol in de oppositie. Regeringsdeelname
in een kabinet met de VVD wordt intern uitgesloten als minister Verdonk
(Vreemdelingenzaken en Integratie, VVD) er deel van uit maakt. Maar een
linkse coalitie wordt ook uitgesloten omdat PvdA en SP sociaaleconomisch
beleid willen voeren dat haaks staat op de inzet van D66 in het tweede
kabinet-Balkenende. Ook sporen de opvattingen van de SP over het
terugdringen van de ‘regelzucht uit Brussel’ niet met het standpunt van
D66 daarover.

De partij straalt inmiddels uit dat ze niet meer in staat is om zichzelf
op korte termijn te herstellen. De voorbereidingen voor een sociaal plan
voor de fractiemedewerkers die straks overbodig worden, zijn al in volle
gang. Het campagneteam heeft nog één hoop. Misschien komen in de laatste
dagen de inhoudelijke thema’s op de agenda. En dan kan de gematigde
PvdA-kiezer mogelijk toch weer kiezen voor het ‘redelijke alternatief’.

D66 werd opgericht in oktober 1966 door een groep verontruste burgers
die het toenmalige politieke bestel wilden vernieuwen. D’66, zoals de
partij toen nog heette, pleitte voor de direct gekozen
minister-president en burgemeester, herinvoering van het
districtenstelsel en invoering van het referendum. De bedoeling was, zo
stond in het oprichtingsappèl, om een ‘bom te leggen onder het vermolmde
en verouderde politieke bestel’.

De partij leverde in haar veertigjarige bestaan in het totaal 23
bewindspersonen in zes kabinetten. D66 heeft nu 25 burgemeesters, 30
wethouders en 12.800 leden.

Het beste verkiezingsresultaat behaalde de partij onder medeoprichter
Hans van Mierlo in 1994 met 24 zetels, een verdubbeling ten opzichte van
de verkiezingen daarvoor. In 2003 haalde D66 zes zetels, de laagste
score sinds haar oprichting.

Op aandringen van Van Mierlo kwam in 1994 voor het eerst een coalitie
tot stand waar de christendemocraten geen zitting in hadden. Dit
‘Paarse’ kabinet met VVD, D66 en PvdA regelde zaken op ethisch terrein
zoals de euthanasiewetgeving en het homohuwelijk. Economisch was het
kabinet een groot succes. De gekozen burgemeester is er niet gekomen.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********