Maarten van Rossem: D66 heeft zichzelf volkomen overleefd

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   Eindhovens Dagblad
Datum:  11 mei 2006
Auteur: Maarten van Rossem
URL:    http://www.eindhovensdagblad.nl/opinie/article329237.ece


D66 heeft zichzelf volkomen overleefd
-------------------------------------
Donderdag 11 mei 2006 - Waarom D66 maar beter kan worden opgeheven? Maarten
van Rossem geeft het antwoord: de partij heeft zichzelf overleefd.

In het programma Nova ontkende voormalig partijleider Jan Terlouw vol overgave
dat D66 zich op zou moeten heffen. Daarmee, zo suggereerde hij, zou het Neder0
landse politieke bestel van zijn ziel worden beroofd. D66 was volgens hem de
enige politieke partij die onderdak bood aan diegenen die werkelijk probeerden
de politiek intellectueel te doorgronden, mensen die de ware, creatieve twijfel
kenden, die niet waren vastgeroest een overjarige ideologie.

De werkelijkheid is echter dat de 'ziel van de Nederlandse politiek' zichzelf
al lang heeft overleefd. Wat in Terlouws karakteristiek allereerst opvalt, is
de impliciete, hooghartige diskwalificatie van alle andere politieke partijen.
Kennelijk kunnen daar alleen ideologisch dichtgetimmerde kiezers terecht.

Ik wil niet ontkennen dat D66 lang geleden een nuttige bijdrage heeft geleverd
aan het politieke debat en dat deze sterk fluctuerende partij bovendien in de
afgelopen decennia verschillende malen een toevluchtsoord is geweest voor linkse
liberalen die zich tijdelijk niet gelukkig voelden in de VVD of de PvdA. In de
afgelopen jaren heeft D66 zijn attractie voor linkse liberalen echter defini-
tief prijs gegeven.

Na aanvankelijk met nadruk te hebben beweerd dat zij nimmer zou deelnemen aan
een tweede kabinet-Balkenende, besloot D66 uiteindelijk een dergelijk conser-
vatief kabinet toch mogelijk te maken. De reden om de eigen politieke beginse-
len zo grondig op de tocht te zetten, was de mogelijke concretisering van de
'kroonjuwelen' van de partij: het kabinet-Balkenende beweerde bereid te zijn
tot een ingrijpende hervorming van het Nederlandse politieke bestel.

Vervolgens sneuvelden de hervormingsvoorstellen van minister Thom de Graaf door
toedoen van de PvdA in de Eerste Kamer. Het was echter evident dat CDA en VVD
door deze gang van zaken immens opgelucht waren. Voor D66 was er slechts een
fatsoenlijke en begrijpelijke voortzetting van dit drama mogelijk: de partij
zou de coalitie moeten verlaten.

Voor een partij die al bijna veertig jaar pleit voor meer duidelijkheid in de
Nederlandse politiek zou dat niet meer dan vanzelfsprekend zijn geweest. D66
bleef echter gewoon zitten en beweerde zonder enige zichtbare schaamte dat zij
vanaf nu een partij was die vooral wilde inzetten op verbetering van het onder-
wijs en modernisering van de Nederlandse samenleving. Zelden zullen politieke
beginselen en intellectuele integriteit zo losjes zijn verraden als bij die
gelegenheid.

Teneinde het cynisme van dit politieke spel te onderstrepen boden de beide
grote coalitiegenoten enkele honderden miljoenen euro's om het politieke dwerg-
je aan boord te houden. Dit was het moment waarop de geest definitief uit D66
was geweken.

Voor wie het zelfs toen nog niet duidelijk was dat de houdbaarheidsdatum van
D66 definitief was verstreken werd vervolgens nog de Uruzgan-tragikomedie opge-
voerd. D66 was pertinent tegen de uitzending van Nederlandse troepen naar deze
desolate uithoek, maar bleef weer even vrolijk zitten toen het kabinet besloot
met de steun van de PvdA toch naar Uruzgan te gaan.

Ook als we afzien van dit treurige dubbele failliet van het gedachtengoed van
D66 zijn er twee goede redenen om deze partij nu op te heffen. Ten eerste is
het jammergenoeg zo dat bijkans alle andere politieke partijen de hervormings-
gedachten van D66 deels hebben overgenomen.

Afgezien van het CDA, dat op dit punt een prijzenswaardige standvastigheid
toont, wil vrijwel iedereen het goed functionerende Nederlandse politieke be-
stel verbouwen teneinde de afstand tussen de politiek en de burgers te ver-
kleinen. Dat die afstand de laatste decennia groter zou zijn geworden is sim-
pelweg onjuist en dat zij kleiner zou kunnen worden gemaakt door een distric-
tenstelsel of een gekozen minister-president is een fata morgana.

Ten tweede is de Nederlandse democratie in de afgelopen veertig jaar, terwijl
D66 onophoudelijk ijverde voor de hervorming van het politieke bestel, grondig
van karakter veranderd. Wat ooit een soepel functionerend systeem was, waarin
elites de dienst uitmaakten en zich niet al te veel van de kiezers aantrokken,
is een televisiedemocratie geworden. De televisiedemocratie werkt fundamenteel
anders dan de verzuilde democratie die D66 destijds open wilde breken.

De politici en het politieke systeem zijn veel zichtbaarder geworden. Politici
zijn geen deftige jong-bejaarden, maar vlotte debaters die niet excelleren in
de Volksvertegenwoordiging, maar in de talloze televisieprogramma's waarin zij
optreden.

De televisiedemocratie is veel democratischer dan het oude bestel, maar brengt
ook grote risico's met zich mee, omdat zij charismatische buitenstaanders alle
kansen biedt om dat bestel te penetreren.

Het gaat er al lang niet meer om de belegen idealen van de jaren zestig te
realiseren. Aan de orde is de bescherming van de parlementaire democratie tegen
de gevaren van de televisiedemocratie, zonder de voordelen van de televisiede-
mocratie prijs te geven.

--------
(c) 2006 Eindhovens Dagblad

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********