Toespraak van Guy Verhofstadt over het Vierde Burgermanifest.

Wed Dec 20 20:46:19 CET 2006

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bart Meerdink wrote:

> REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
> Toespraak is nog te zien op http://www.youtube.com/watch?v=_FZLhY6cHOI
> voor degenen die meer auditief zijn ingesteld. Zie ook www.vld.be
>
> Ik moet bekennen dat ik onze Alexander Pechtold zo'n discussie niet aan
> zie zwengelen, noch overigens iemand anders van D66, en zelfs in de hele
> Nederlandse politiek niemand.

Ik ook niet, gelukkig maar.

Volgens Guy namelijk (althans wat hij er zelf van
begreep):

"
...
Hoewel, er zijn vele politici die stellen dat het
tij niet meer valt te keren, dat wij geen keuze
hebben, dat de mens geen keuze heeft. Zij stellen
dat het menselijk handelen aan vaste wetmatigheden
gebonden is. En omgekeerd zijn ze er rotsvast van
overtuigd dat aan de hand van de geschiedenis de
toekomst perfect voorspelbaar is. In hun visie heeft
wat we doen of wat we beslissen eigenlijk weinig of
geen belang, want weinig of geen invloed.

Hoe fout die redenering is, bleek de voorbije
decennia op een terrein dat op het eerste zicht
nauwelijks met politiek uitstaans heeft, namelijk de
fysica. Niet dat dit ooit mijn beste vak op school
was. Integendeel. Maar wat ik er zelfs van begreep
is dat van Newton tot Einstein iedereen er altijd
van uitging dat de wetten van de natuur
onontkoombaar en onomkeerbaar waren. De appel valt
uit de boom, naar beneden en niet omgekeerd. Het was
een Belg, Nobelprijswinnaar Ilya Prigogine die
bewees dat dit misschien niet altijd klopt.
...
"
... is natuurlijk een prachtige, maar ver van
zuivere redenering. Je hebt er een gekke Belg,
excuse, nen Vlaminck voor nodig om een dergelijke
redenering voor je neer te laten zetten. Dat zal een
discussie geven. :)

Welke fout (die redenering is) is er nu gebleken?
Als een appel uit een boom valt hoef je die toch
niet te relateren aan het geheim van de peer, wel?

"...
Uit zijn onderzoek naar de wereld van de kleinste
deeltjes bleek dat chemische processen vaak
onvoorspelbaar, soms zelfs omkeerbaar zijn. Hij
toonde aan dat langs een onzekere, onvoorspelbare
wanorde soms een mooiere, hogere orde kan ontstaan.
Het resultaat is niet bij voorbaat te voorspellen.
Laat staan dat het in een axioma of een wet kan
worden gegoten. Alles hangt af van wat elk deeltje -
hoe klein ook - autonoom doet. In de natuur geldt
volgens Prigogine hetzelfde. Prigogine had daar een
mooi beeld voor: “de vleugelslag van een vlinder in
het Amazonewoud kan uiteindelijk een storm
ontketenen in Europa”.
...
"
... aldus onze Guy. En, zijn Belg blijkt in Rusland
geboren!!! Die klonk ook al niet echt Vlaams/Waals. :)

http://home.student.utwente.nl/j.w.dijkshoorn/grotefilosofen/bergson/prigogine.html
Het verhaal van Ilya Prigogine
"
...
Ilya Prigogine werd in 1917 geboren in Moskou. Zijn
familie vluchtte er enkele jaren later weg en kwam
terecht in Brussel. Hij ontwikkelde zich hier tot
een virtuoos pianospeler, maar heeft uiteindelijk
voor wetenschappen gekozen, niet voor kunst. Hij
studeerde aan de Brusselse ULB, waar hij nog altijd
het Solvay-instituut voor fysica en scheikunde leidt
(sinds 1967 is hij ook directeur van het Ilya
Prigogine Center aan de University of Texas, in het
Amerikaanse Austin).

Zijn appartement staat vol met neolithische
beeldjes. 'Uw vrouw heeft geen bloemen op de tafel
gezet', merken we op. Hij grinnikt, want hij
begrijpt de verwijzing meteen: in zijn jongste boek,
'Het einde van de zekerheden', beschrijft hij de
lucht in het appartement en de prachtige bloemen op
de tafel als 'objecten ver van evenwicht, hoog
georganiseerd dankzij irreversibele
niet-evenwichtsprocessen'.

Ilya Prigogine: 'Ik denk dat we leven in een wereld
uit evenwicht, een irreversibele wereld, die niet
voldoet aan de klassieke wetten van Newton. Dat
waren nog deterministische wetten, waarin de
toekomst bepaald wordt door het verleden. Maar zo is
onze wereld helemaal niet. Dat inzicht is stap voor
stap gegroeid. Eerst dacht ik nog dat we ons zouden
kunnen behelpen met kleine wijzigingen aan de
klassieke theorie. Maar stilaan zag ik dat het om
een fundamentele ommekeer ging in de fysica. We
hebben er ons uiteindelijk rekenschap van gegeven
dat wat wij de irreversibele fenomenen noemen, nog
maar het topje van de ijsberg is. Want dit heeft
verregaande implicaties op het sociale, het
economische, het ecologische. Mijn jongere
medewerkers zijn in die richting gaan werken.'

Tijd: U hebt zelf vooral aan de inzichten rond
evolutie en tijd voortgewerkt.

Ilya Prigogine: 'Wat mij zelf vooral interesseerde,
dat was de vraag naar de structuur die dat allemaal
mogelijk maakt. Wat zijn de fundamentele wetten die
dit wijzigende en evoluerende universum
beheersen?''Die notie van evolutie was vreemd aan de
fysica. We werkten vroeger met een tijdeloze fysica,
waarin vandaag hetzelfde was als gisteren - in
tegenstelling natuurlijk tot wat we allemaal
waarnamen. De klassieke fysica beschrijft in
werkelijkheid maar een heel klein deeltje van de
reële wereld. De wereld zit namelijk vol
onomkeerbare fenomenen: vanaf het simpelste (zoals
de egalisatie van temperaturen) tot de meer complexe
fenomenen (zoals structuren die ver uit evenwicht
zijn, chaotische systemen). Maar dat werd in de
klassieke fysica bekeken als fenomenologie, iets dat
op een zekere dag zou resulteren in een klassieke
verklaring. Ik heb geprobeerd die visie te
bestrijden. Want net het omgekeerde is juist: de
klassieke fysica beschrijft de uitzondering, het
bijzondere geval. Neem het voorbeeld van de slinger
zonder wrijving. U kent dat wel: zo'n ideale slinger
blijft eeuwig slingeren, daar zit geen element van
tijd in. In de werkelijkheid is er echter wel
wrijving, en de slinger valt stil. Er is duidelijk
een richting van tijd, de beweging vertraagt, er is
energieverlies (dissipatie). Wel, het is de ideale
slinger die de uitzondering is, niet omgekeerd. Het
irreversibele is geen benadering van het
reversibele. Ik denk dat het omkeerbare een
bijzonder geval is in een wereld die onomkeerbaar is.'

Creativiteit
Tijd: Waar komen deze ideeën vandaan?

Ilya Prigogine: 'Ze zijn stilaan gegroeid, maar de
basisideeën had ik al heel vroeg. Toen ik enkele
maanden geleden tachtig werd, deed mijn medewerkster
Isabelle Stengers mij de overdruk cadeau van drie
artikels die ik net 60 jaar geleden in een
studententijdschrift van de ULB had geschreven.
'Science et Philosophie' was de titel van het
eerste, 'Déterminisme' van het tweede, 'Evolution'
van het derde. Dezelfde problemen waarmee ik me
sindsdien altijd heb bezig gehouden.'

'Ik was toen vooral verbaasd dat de fenomenen die ik
via de filosofen had leren kennen, zoals het begrip
tijd, zo'n kleine rol speelden in de fysica.
Filosofen noemden de tijd het meest ingewikkelde
probleem, want het verwees naar ethiek,
verantwoordelijkheid, keuze. Terwijl de
natuurkundigen zeiden: de tijd speelt geen enkele
rol. Ik denk dat het verschil in opvatting over de
tijd het wezen is van de kloof tussen die twee
culturen.'

'In mijn jongste boek zeg ik dat de klassieke
natuurkundigen toch een heel speciale wereld
beschrijven: een wereld waarin zich niets nieuws kan
voltrekken, waarin alles is bepaald door de
basisvoorwaarden. Het gesprek dat wij nu voeren, zou
dus al 16 miljard jaar voorgeprogrammeerd zijn. Dat
vind ik toch moeilijk te geloven.'

'Ik heb een heel andere conceptie van de
werkelijkheid. De natuurwetten moeten volgens mij
niet in zekerheden worden geformuleerd, maar in
mogelijkheden, in waarschijnlijkheden. De natuur
wordt dan iets dat mogelijkheden biedt - maar er is
niet vooraf bepaald wélke mogelijkheid zich
uiteindelijk zal realiseren.'

'Dat is iets wat we in onze eigen menselijke
ervaring ook zien. De slag van Waterloo had in de
een of de andere richting kunnen aflopen. Er is geen
natuurwet die de oplossing geeft.'

'Of om het anders te zeggen: er zijn twee ervaringen
bij de mens die belangrijk zijn. Er is de ervaring
van de herhaling: de zon die opkomt, de getijden,
het repetitieve. Daarop zijn de mechanische wetten
gebaseerd. Maar er is ook de creativiteit bij de
mens, en die ervaren we alle dagen. Kijkt u even
naar al die neolithische beelden hier, en die komen
van overal: uit China, Mexico, India,... Wat een
explosie van creativiteit over heel de wereld!'

'Uiteindelijk zouden de natuurwetten moeten
corresponderen met ál onze ervaringen: die van het
repetitieve, én die van de creativiteit.'
...
"

> En dat is toch jammer. Want de visie van Verhofstadt op de toekomst in
> 2020 is natuurlijk maar één van de vele mogelijke visies, en er zijn ook
> andere manieren om naar de toekomst te kijken.

Wow. Leuk tijdverdrijf, wat gaan we heden doen?

> Maar in Nederland wordt er zo lijkt het in het geheel niet over de
> toekomst nagedacht.

Heeft dat ook zin? Of lijkt het maar zo?

> Dan lijkt me het nog zo slecht niet te zijn om de
> toespraak (het manifest heb ik niet) van Verhofstadt aan te grijpen voor
> deze toch zo noodazkelijke discussie.

Dit is een discussie die over de (niet bestaande)
toekomst gaat. Koffiedik met een vleugje orakelen.

> Op deze lijst is er ook weinig elan in deze richting te proeven.

Zinloos toch.

> Ik zei
> geloof ik al eens, hoe onbelangrijker het onderwerp, hoe meer discussie.

We zullen zien. :)

Henk Elegeert

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********