Feestgangers gezocht voor 40 jaar D66

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:   Volkskrant
Datum:  7 augustus 2006
Auteur: Yvonne Doorduyn
URL:    http://www.volkskrant.nl/binnenland/article336862.ece/Feestgangers_gezocht_voor_veertigjarig_jubileum_D66


Feestgangers gezocht voor veertigjarig jubileum D66
---------------------------------------------------
Analyse

Op 14 oktober viert D66 haar veertigjarig jubileum met een zwart randje. Een
aantal doorgewinterde politici keert na de verkiezingen van november niet in de
Kamerfractie van D66 terug. Fractievoorzitter Lousewies van der Laan, binnen-
gehaald als strijdbaar vernieuwer, vertrekt voortijdig. Oud-voorman Boris
Dittrich houdt het voor gezien, en ook onderwijswoordvoerder Ursie Lambrechts
stopt. D66 verliest drie van de zes Kamerleden, met bij elkaar bijna dertig
jaar ervaring.

Het is niet de enige reden voor een bedompte stemming op het jubileum. Het gaat
niet goed met de partij. Al sinds 1994 vormen verkiezingen teleurstelling op
teleurstelling. Het aantal zetels daalde: eerst van 24 naar 14, toen naar 7,
toen naar 6. In de jongste peiling staat D66 op welgeteld 2 zetels. Niet eerder
stelden zo velen dezelfde vraag: wordt het tijd dat de laatste D66-lijsttrekker
het licht uitdoet?

De geschiedenis van D66 is er een van pieken en dalen. Na forse verkiezings-
resultaten van 17 of 24 zetels volgde steevast een afstraffing door de kiezer.
D66 stuiterde keer op keer terug op een - schijnbaar - stevige basis van 6
kamerzetels.

Anders dan bij CDA, VVD of PvdA, waar kiezers elkaar vinden in een gezamenlijke
ideologie, vinden D66-stemmers elkaar veel meer in een gezamenlijk doel.
Toenmalig journalist Hans van Mierlo richtte D66 op met als hoofddoel de kloof
tussen burger en politiek te slechten.

Via referenda, een gekozen burgemeester, een gekozen premier en een nieuw
kiesstelsel moest Nederland democratischer worden, zodat de wens van de kiezer
rechtstreeks zou doorwerken in het beleid. Twee keer waren grote staatkundige
hervormingen voor D66 binnen handbereik. Zowel het correctief referendum
(1999) als de gekozen burgemeester (2005) strandde echter op een paar stemmen
in de Eerste Kamer.

Veertig jaar bleek voor D66 niet genoeg om haar kroonjuwelen te verzilveren.
En toch hebben de Democraten voor een kleine partij relatief vaak op het rege-
ringspluche gezeten: bij elkaar zestien jaar.

Andere partijen hebben de kroonjuwelen van D66 inmiddels overgenomen. Bij de
VVD staat het streven naar een referendum en een gekozen burgemeester sinds
kort in het verkiezingsprogramma. Ook de Tweede-Kamerfractie van de PvdA heeft
zich hard gemaakt voor een gekozen burgemeester.

Dat kun je een verdienste noemen, maar voor D66 kan het ook een bedreiging
zijn. De hang naar democratische vernieuwing is niet meer uniek voor de
sociaal-liberalen.

D66 heeft anno 2006 nog een ander probleem. De afstand tussen PvdA en VVD is
met de komst van Wouter Bos en Mark Rutte niet meer zo groot. Voor D66 lijkt
daar tussenin geen vanzelfsprekende plaats meer. D66'ers ter linker zijde
zitten niet ver meer van de PvdA. D66'ers ter rechter zijde kunnen ook leven
met een stem op de linksige VVD-leider Rutte.

Het was voor D66 een grote slag dat de gedoodverfde lijsttrekker Rita Verdonk
bij de liberalen misgreep. De VVD koos met Rutte voor een linksere koers, en
schiet nu onder de duiven van D66.

De nieuwe D66-leider Alexander Pechtold staat voor een zware opgave. Hij pie-
kert er niet over om D66 op te heffen of bij de VVD onder te brengen. Het is
niet het eerste dal waar de partij doorheen gaat, en opkrabbelen is in het
verleden een van haar sterkste kanten gebleken.

De afgelopen veertig jaar is er toch telkens weer een electorale niche geweest
voor een economisch rechts gecombineerd met een cultureel links gedachtegoed.
Pechtold rekent erop dat dat zo blijft.

--------
(c) 2006 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********