Burger en rechter

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

http://www.nrc.nl/opinie/hoofdartikelen/article292217.ece
nrc.nl - Opinie-Hoofdartikelen - Burger en rechter

"
Burger en rechter

Van alle problemen die de rechterlijke macht zou moeten oplossen, is
gebrek aan legitimiteit of gezag bij de burger gelukkig het minst
dringend. De rechter als vakman geniet nog steeds vertrouwen. Fouten
worden als uitzondering gezien. Traditioneel is er in Nederland (nog)
geen grote behoefte aan burger-rechtspraak met jury’s of aan leken in toga.

Tegelijk groeit het besef dat het maar een kwestie van tijd is voordat
ook de rechter natte voeten krijgt. Waarom zou de afkeer in
post-Fortuynistisch Nederland van ‘de’ politiek, ‘de’ media, het
‘politiek-correcte denken’, de ‘regentencultuur’ de voor het leven
benoemde rechters passeren? Het aantal conflicten dat aan de rechter
wordt voorgelegd, stijgt bovendien al jaren, terwijl de roep om strenger
straffen aan volume wint. Het tij van boze burgers rijst – bij
spectaculaire justitiële dwalingen worden de echte zwakke plekken
duidelijk. Dat zijn een tekort aan specifieke, niet-juridische vakkennis
en gebrek aan communicatie en transparantie. Ook wel de ‘oestercultuur’
van de rechterlijke macht genoemd. Kort samengevat: onvoldoende openheid
bij dwalingen naar media, gebrekkig corrigerend vermogen van eigen fouten.

De rechterlijke macht loopt hier risico’s – en weet dat. Zaterdag was
het de Dag van de Rechtspraak, waarbij het publiek welkom was bij
nagespeelde zittingen en uitgebreid vragen kon stellen. Zo’n dag mag
best jaarlijks in plaats van om de vier jaar. Het is ook wenselijk om in
de rechtspraak meer aan innovatie te doen. Zaterdag suggereerde de
Tilburgse hoogleraar strafrecht Th. de Roos om burgerpanels en andere
vormen van lekeninbreng in de rechtszaal te introduceren. Ook al om de
koudwatervrees bij de rechters zelf weg te nemen. Dat zou precies de
omgekeerde weg zijn. Juist van de rechter mag worden verwacht dat hij of
zij zonder reserve de burger tegemoet treedt.

Het is echter de vraag of het inpassen van de burger in bestaande
procedures er veel toe doet. Onderzoek in Denemarken laat zien dat daar
burgers in raden en commissies meer beslissingen nemen dan rechters, die
er echt het laatste toevluchtsoord zijn. Er zijn daar ook minder
rechters, die veel vaker alleen rechtspreken en kortere vonnissen
schrijven dan hier. Denemarken kent bij de gerechten weer wel jurykamers
met burgers. Er zijn tevens minder gedetineerden. Dat laat zien dat
rechtspraak een product is van een plaatselijke cultuur van openbaar
bestuur waarin de burger gewend is meer te doen. Met het introduceren
van alleen een ‘burgerpanel’ is men er dus niet.

Minister Donner voert intussen de spanning op. Welke innovaties staat
hij voor? De rechter moet dichter bij de samenleving staan, over meer
specialisaties beschikken, vakman in toga blijven en ruimte maken voor
de mondige burger. Daar moet toch een plaats voor worden gevonden.

24 april 2006
"

Ik ben zowel voor als tegen. Ik zie er niets in als het zou leiden tot
hogere straffen en zo, maar zie tegelijk wel mogelijkheden de burger
centraler bij uitvoering(en)/gevolgen van de wet te brengen.

Of een gezinsvoogd wel of niet aangesteld moet worden, lijkt me
bijvoorbeeld juist wel van belang. Het leidt dan hopelijk tot een ander,
en beter beleid op dat punt.

En grappig dat er in Denemarken minder gedetineerden zijn.

Henk Elegeert

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********