Persoonsbewijs-blues: Aso boekt succesje in bestrijding ernstige criminaliteit en internationaal terrorisme (2)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bron:  Volkskrant
Datum: 22 april 2006
URL:   http://www.volkskrant.nl/binnenland/article290573.ece/Toeval_speelt_rol_bij_ID-plicht


Toeval speelt rol bij ID-plicht
--------------------------------
Van onze verslaggever Jeroen Trommelen

AMSTERDAM  -  De identiteitsplicht was bedoeld om criminaliteit te bestrijden,
Nederland veiliger te krijgen. Maar in de praktijk blijkt de handhaving een
tombola. 'Agenten hebben de bevoegheid zelf te bepalen hoe soepel ze omgaan
met overtredingen.'

'Bestrijding van criminaliteit en het doeltreffender maken van de rechtshand-
having.' Dit was volgens minister Donner van Justitie het doel van de nieuwe
wet op de uitgebreide identificatieplicht, waardoor elke Nederlander van 14
jaar en ouder een identiteitskaart moet dragen. 'Zo maken we Nederland samen
steeds veiliger', schreef justitie anderhalf jaar geleden in een folder voor
het publiek.

De regeringspartijen en de PvdA in de Tweede Kamer gingen met de wet akkoord;
alleen GroenLinks, de SP en de kleine christelijke partijen hielden bezwaren.
In de Eerste Kamer stemden ook drie PvdA-leden tegen.

Veiligheid en criminaliteitsbestrijding staan hoog op het wensenlijstje van
de burger. De regering wil daarom voorlopig geen nieuwe discussie over het
onderwerp. Pas in 2008 wordt de wet geevalueerd. Dan zal blijken of de iden-
titeitsplicht uitpakt zoals de bedoeling is.

Ervaring met de wet in de eerste vijftien maanden lijken op het tegendeel te
wijzen. Op de criminaliteitsbestrijding in het algemeen heeft de identiteits-
plicht geen merkbare invloed, erkent het Openbaar Ministerie. Voor zover de
'gewone' rechtshandhaving er doeltreffender door is geworden, blijft dat
beperkt tot de minst ernstige vergrijpen uit de verkeerswet en de algemene
politieverordening.

Op vragen van SP-Kamerlid De Wit heeft minister Donner laten weten dat het
'dubbel' bekeuren van kleine vergrijpen zijn volledige instemming heeft. De
burger moet de nieuwe wet 'tussen de oren' krijgen. Daarvoor is het volgens
hem nodig dat er geregeld wordt bekeurd.

Wat dat betreft deed de politie in de eerste acht maanden van 2005 extra haar
best. Maandelijks werden gemiddeld ruim zesduizend ID-bekeuringen uitgedeeld.
De afgelopen zeven maanden is dat aantal afgenomen tot zo'n vierduizend.

Misschien zit de wet de burger nog altijd niet tussen de oren. Ook is het
mogelijk dat de identiteitsplicht een tombola is geworden. Toeval speelt een
belangrijke rol bij de vraag of iemand ook echt bekeurd wordt zonder paspoort
of ID-kaart, erkent de politie.

Zo'n bekeuring is afhankelijk van de stemming van de betrokken politieagent.
'Dat is beleid', zegt woordvoerder Gerard Vroland van de politie Amsterdam-
Amstelland, die relatief gezien de meeste bekeuringen uitdeelt. 'Agenten
hebben de bevoegheid te bepalen hoe soepel ze omgaan met overtredingen. De
een bekeurt wel voor fietsen in de Leidsestraat, de ander niet. Wat betreft
handhaving van de ID-plicht zijn geen afspraken gemaakt, ook niet op wijk-
niveau.'

Sommige agenten nemen daardoor genoegen met een redelijk weerwoord, een
spijtbetuiging of een fotokopie van het ID-bewijs. Ouders van middelbare
scholieren geven hun kind vaak zo'n kopie mee, omdat jongeren nogal eens hun
dure passen verliezen. Andere agenten schrijven er echter een dubbele
bekeuring voor uit.

Vooraf werd gevreesd dat allochtonen extra vaak om hun papieren zouden worden
gevraagd. Cijfers die dit kunnen bevestigen of weerspreken, bestaan niet.
Actiegroep Meldpunt Misbruik Identificatieplicht, die de wet kritisch volgt,
bespeurt echter een 'opvallende terughoudendheid' bij het aanspreken van
allochtonen. Dat is te danken aan duidelijke instructies hierover van de
procureurs-generaal, denkt de actiegroep. Bij een duidelijk discriminerende
werking zou de wet meteen in de prullenbak verdwijnen, aldus de actiegroep.

Ook de houding van politiekorpsen loopt uiteen. Opvallend zijn de cijfers voor
het district Flevoland, dat vorig jaar slechts 313 ID-bekeuringen uitdeelde
(tegenover 12.233 in Amsterdam). Ook de Flevolandse politie is (aanvankelijk)
verbaasd over dat cijfer. Het aantal aanhoudingen op grond van de ID-plicht
bedroeg 1230.

Het korps blijkt echter soepel om te gaan met de mogelijkheid voor burgers om
achteraf op het politiebureau de papieren te laten zien. Zelfs het tonen van
bankpassen mag de politie uitleggen als een teken van medewerking, blijkt
uit de notitie van het college van procureurs-generaal.

De politie Flevoland, zegt haar woordvoerster, was gewoon iets vriendelijker
tegen vergeetachtige inwoners dan korpsen elders in het land.

--------
(c) 2006 PCM

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********