De trauma's van de asielzoeker

[Henk Elegeert]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

http://www2.rnw.nl/rnw/nl/themes/samenleving/migratie2005/migr_asielz051021?view=Standard

"
Verscheurd door onzekerheid

De trauma's van de asielzoeker

Door Eric Beauchemin, 21 oktober 2005

Detail van een schilderij dat gemaakt is door een getraumatiseerde
asielzoekerDe afgelopen decennia hebben meer dan 400.000 mensen asiel
aangevraagd in Nederland. Velen van hen waren gevlucht voor oorlog,
marteling of vervolging om politieke of etnische redenen. Velen waren
getraumatiseerd door hun ervaringen.

Deze aspirant-immigraten moeten vaak maanden of zelfs jaren wachten
voordat de Nederlandse autoriteiten hun asielaanvragen behandelen. Deze
lange wachttijd en de onzekerheid of zij wel of geen vluchtelingenstatus
krijgen, maken hun trauma's alleen maar erger. "Veel van de asielzoekers
die hier aankomen hebben alles verloren, niet alleen materiële zaken,
maar ook hun netwerk van vrienden en bekenden", vertelt Boris Drozdec
van de brancheorganisatie voor de geestelijke gezondheidszorg en
verslavingszorg in Nederland (GGZ). "Hun diploma's zijn niets meer waard
en daar komt dan nog eens bovenop dat zijn getraumatiseerd."

De Immigratie- en Naturalisatiedienst
Wanneer asielzoekers voor het eerst aankomen in Nederland, worden ze
geïnterviewd door de IND, de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Veel
van hen zijn zo getraumatiseerd dat ze in eerste instantie niet in staat
zijn om hun verhaal te doen, vertelt GGZ-voorzitter Andrée van Es.
"Mensen zwijgen over wat ze is overkomen, omdat ze er niet over durven
te praten, omdat ze bang zijn of omdat ze het gewoon niet kunnen. Daar
is tijd voor nodig. Soms duurt het zes maanden, een jaar of nog langer
voor de waarheid er uitkomt."

Andree van Es, GGZ-voorzitterCruciaal belang
Voor de overheid is het intakegesprek van de IND van cruciaal belang bij
haar beslissing of een asielzoeker een geldige reden heeft om te vrezen
voor vervolging in eigen land. Want asielzoekers zijn vaak niet in staat
om tijdens het eerste gesprek hun volledige verhaal te vertellen.
Bovendien zijn ze vaak zo getraumatiseerd dat hun verhaal inconsistent
is. Daarom worden veel asielaanvragen afgewezen.

Trauma
Trauma kan zich in vele vormen manifesteren, vertelt psycholoog Ronald
Reijnders. Hij is werkzaam voor De Vonk, een organisatie die is
gespecialiseerd in het behandeling van asielzoekers en vluchtelingen:
"Ze zijn vierentwintig uur per dag gespannen. Ze kunnen niet goed
slapen. Hun woede richten ze niet alleen op zichzelf, maar ook op hun
kinderen, echtgenoten en buren."

Vicieuze cirkel
Het is een vicieuze cirkel die hen alleen maar verder isoleert en die
nog meer stress veroorzaakt, zegt Reijnders: "Hun vrienden wil niets
meer met ze te maken hebben. Ze zijn depressief, lijden aan
angstaanvallen en soms horen ze stemmen. Sommigen denken zelfs aan
zelfmoord. Andere mensen denken dat ze gek zijn."

Behandeling
Er zijn verschillende behandelvormen, meestal op ambulante basis,
individueel of als groepstherapie. Het belangrijkste, vertelt Boris
Drozdec van de GGZ, is om positieve elementen in iemands leven te vinden
die hun de kracht geven om door te gaan. "Wij proberen de therapieën zo
te combineren, dat de cliënten over hun ervaringen kunnen praten en
tegelijkertijd hun gevoelens kunnen delen op andere manieren,
bijvoorbeeld door kunst, lichaamsbeweging of muziek. We gebruiken deze
alternatieve therapieën, omdat onze cliënten in het begin vaak grote
moeite hebben om woorden te vinden voor de afschuwelijke dingen die ze
hebben meegemaakt."

Dode zielen
Maar voor sommige mensen is er geen enkele therapie die hen over hun
trauma heen kan helpen. Drozdec noemt deze mensen 'dode zielen'. "De
dode zielen liggen in bed. Van andere bronnen weet je zo'n beetje wat
deze cliënten is overkomen, maar zelf praten ze er niet over. Ze kijken
je niet aan, maken geen contact. Het enige dat je ziet, is een enorme
angst." De 'dode zielen' geven hun behandelaars vaak een hulpeloos
gevoel, omdat die niets kunnen doen om de situatie te verbeteren.
Drozdec: "De behandeling duurt jaren, misschien wel hun hele leven. Een
goede behandelaar moet meer een soort belangenbehartiger worden die de
patiënt en de familie ondersteunt. Misschien komen dan na tien jaar de
eerste sporen van contact naar boven."

Ronald ReijndersLange asielprocedures
De lange asielprocedures in Nederland zijn niet bevorderlijk voor de
behandeling van getraumatiseerde asielzoekers. "Veel van onze patiënten
voelen zich niet veilig", vertelt psycholoog Ronald Reijnders. "Dat komt
door hun trauma's en doordat ze vaak een negatieve beslissing te horen
krijgen van het Ministerie van Justitie."

Geestelijke gezondheidszorg
De Transcultural Psychological Organisation (TPO) in Amsterdam is de
grootste non-gouvernementele organisatie ter wereld die zich bezighoudt
met psychosociale en geestelijke gezondheidszorg voor slachtoffers van
oorlogen en georganiseerd geweld. Het TPO heeft onderzoek gedaan naar de
lange wachttijden waarmee getraumatiseerde asielzoekers te maken hebben.
Directeur van TPO, Joop de Jong legt uit: "We hebben ontdekt dat wanneer
mensen twee jaar moeten wachten op hun vluchtelingenstatus, de
hoeveelheid psychologische problemen verdubbelt. De eindeloze procedure
is voor mensen een enorme, traumatische stressfactor." Dus zelfs mensen
die zonder trauma aan de asielprocedure beginnen raken getraumatiseerd
en mensen die al een trauma hebben, krijgen ergere symptomen.

Het Nederlandse immigratiebeleid
In 2001 heeft de Nederlandse regering strengere wetgeving aangenomen om
de instroom van asielzoekers te beperken en om het hoofd te bieden aan
groeiende anti-immigratiegevoelens. Asielaanvragen worden sneller
behandeld en mensen die volgens de regering in eigen land geen
vervolging hoeven te vrezen, worden sneller uitgezet.

Rita Verdonk
Een jaar later, in 2002, creëerde de overheid de post van Minister van
Immigratie en Integratie. Daarmee werd het beheersen van
immigratiegolven een topprioriteit, net als het controleren en
beoordelen van integratiebeleid voor vluchtelingen en migranten. Het
beleid van minister Rita Verdonk heeft geleid tot een scherpe daling van
het aantal asielaanvragen, van 44.000 in 2000 en tot minder dan 10.000
in 2004.

Joop de JongHuman Rights Watch
Human Rights Watch en andere organisaties hebben de maatregelen van de
Nederlandse regering veroordeeld. Ook oppositiepartijen hebben kritiek
geuit op de maatregelen, die zij onmenselijk vinden. Zij wijzen erop dat
ondanks uitzettingsbevelen, veel asielzoekers illegaal in Nederland
blijven. Ook Joop De Jong van de Transcultural Psychological
Organisation is kritisch over het regeringsbeleid: "Ik denk dat wij een
tijdbom onder onze samenleving leggen. We verleiden mensen tot een
illegaal bestaan waarin ze uitgesloten zijn van sociale voorzieningen en
waar ze moeten stelen om te overleven."

Deportatie
Regeringspartijen als het CDA menen dat getraumatiseerde asielzoekers in
hun eigen land hulp kunnen krijgen. Maar volgens voorzitter Andrée van
Es van het GGZ is dat een illusie: "In de meeste landen waar deze mensen
vandaan komen is de geestelijke gezondheidszorg slecht. Er is simpelweg
geen zorg." Psycholoog Ronald Reijnders is het daarmee eens: "Als mensen
in behandeling zijn, denk ik dat het beter voor ze is om die hier af te
maken." Desondanks kondigde minister Verdonk eerder dit jaar aan dat de
26.000 asielzoekers die niet meer in hoger beroep kunnen gaan in hun
asielprocedure, zullen worden gedeporteerd, ook de getraumatiseerde
asielzoekers.

Voor Mohammedi (20), een getraumatiseerde asielzoeker uit Afghanistan,
ziet de toekomst er somber uit. "Ik heb een vraag voor deze hele wereld:
als ik niet in mijn land kan leven, als ik niet in Europa kan leven,
waar moet ik dan heen?"
"

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********