Massapsychologie: Franse rellen

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Ik mocht afgelopen week deelnemen aan een vakdiscussie over de etnische
rellen in Frankrijk. De meesten hebben deze inmiddels uit hun geheugen gewist.

Een van de sociale theorieen uit de 20e eeuw is die van Gustave Le Bon: een
rel werkt besmettelijk bij potentiele deelnemers vanwege het emotionele
contact (de 'contagion theory'). Tegenmaatregel bij een "redeloze massa":
zoek contact met de (individuele) relschopper en scheidt de goeden van de
criminelen.

Kritiek:
- de keuze voor een medische metafoor (besmetting) pleit als het ware ook
de toeschouwer en de beleidsmakers vanzelf vrij, terwijl rellen etc. toch
meestal een meervoudige oorzaak hebben.
- ook al schept een rel, demonstratie e.d. enige opwinding, dan toch laat
dit ruimte voor enige afstandelijkheid bij de deelnemers;
- de mogelijkheid blijft open dat de deelnemers rationeel zijn gemotiveerd
en zich vrij gedragen omdat een rel of demo door het massale een zekere
anonimiteit waarborgt; een van de weinige tegenmiddelen voor ordehandhaving
is een zekere "individualisering" van de rel (bot meppen heeft dit effect
niet); hier zijn interessante experimenten met real time videoreportages en
geluidsinstallaties mogelijk;
- in Frankrijk waren voorgaande overwegingen (zoals de theorie van Le Bon)
weinig zinvol omdat vooral bestaande gangs bezig waren die extra personeel
aantrokken; politieke leiding ontbrak (zoals bleek uit het massaal
aansteken van de auto's van de witte en zwarte buren etc.).

Mijnsinziens onderbelicht zijn de incidenten van zwart racisme, zoals bleek
uit de enige moord op een oudere blanke man die een brandje bluste. Dit
valt temeer op omdat (vermeend) racisme bij de politie wel uitvoerig werd
belicht. Is de selectieve verontwaardiging werkelijk zo onoverkomelijk?

Henk Vreekamp, Utrecht

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********