Vergrijzing vereist schokbestendig pensioenstelsel

[Fritz van Rikxoort]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Dank Henk,

Je ziet in ieder geval dat wat collectieve regeling en solidariteit heet in
werkelijkheid een ratjetoe van schuiven met geld van anderen is. Het feit
van collectief regelen is misbruikt in vele opzichten om goede sier te
makken naar geliefde doelgroepen, door wie? Hoe komt het toch dat
vakbondsvertegenwoordigers in de pensioenbesturen massaal eindloonregelingen
hebben verkozen en verdedigd, in het belang van de meerderheid die niet kan
profiteren van eindloonspurts in de carriere? En premies massaal jarenlang
lieten verlagen en terugstorten en Paars (met de PvdA) miljarden
belastingmeevallers liet ondertunnelen in nutteloze infrastructuren? Tegen
alle waarschuwingen van belangeloze deskundigen en van in pensioenbesturen
rechteloze gepensioneerden in die hun belgde premies zagen verdampen en
wisten dat ze geen stem hebben zodra het water aan de lippen komt te staan
en hun indexatie (de renteopbrengsten tegen de inflatie op hun gespaarde
pensioenvermogen) er aan zal gaan.

Zelfs ik heb ook op deze lijst die jaren van Paars die wandaden vaak
genoemd, het CPB is niet politiek en zwijgt over het wanbeleid in de tijd
van Paars. Ik niet. Dit kabinet kiest tenminste een poging te doen op te
houden goede sier te maken met op de pof ten koste van anderen dan de
profijtelijken financieren van overmatige lusten in relatie tot wat
werkelijk gespaard wordt. Het verzet daartegen van de profijtelijken is
klassiek en zal zich altijd herhalen. De pogingen van dit kabinet op zijn
minst mensen het recht te geven niet gedwongen te worden hun zuur verdiende
geld af te dragen aan slechte regelingen waar anderen (lees
vakbondbestuurders) over beschikken, zelfs voor wat ze niet eens willen
regelen (vervroegd pensioen bijvoorbeeld) of als de basis niet eens goed is
geregeld (een gewoon pensioen tegen inflatie met indexering uit de eigen
spaarrendementen).

Overigens bij particuliere collectieve verzekeringen door werkgevers van
werknemerspensioenen worden de boventrendmatige loonstijgingen (promoties)
in eindloonpensioenen gefinancierd door per geval een extra spaarstorting te
berekenen (in het verleden spaarde men over een lager loon voor promotie
immers minder). IN de zo bejubelde zogenaamd solidaire collectieve
pensioenfondsregelingen waar de vakbonden in de besturen zitten met de
werkgevers gaat dat uit de grote pot, lees op kosten van de werknemers die
niet zulke promoties maken die met terugwerkende kracht pensioenen opleveren
alsof men altijd zoveel verdiend (en gespaard) heeft.

Kortom ik steun D66 in kamer en kabinet in deze vooralsnog volledig. Zoals
ik D66 ook altijd steunde in haareenzame strijd voor gelijke
pensioenbeloning van allen (ook ongehuwden of zelfs allenstaanden) en
zeggenschap van alle pensioenspaarders over hun eigen vermogens, dus ook van
gepensioneerden en degenen die niet meer voor dezelfde werkgever werken (en
hun pensioen achterlaten in hun fonds). Zij allen zijn en blijven het kind
van de vakbondsrekeningen, zolang alleen vakbondsbestuurders als
pensioenbestuurders leuke dingen mogen doen voor zichzelf en selecte
groepjes werknemers, met hun nota bene wettelijk verplicht door anderen
afgedragen geld in de collectieve pensioenregelingen. Het begrip sociale
partners en het gescheld met het woord asociaal naar dit kabinet en
coalitiepartners is de wereld op zijn kop.

Met alles wat ik decennia weet van pensioenen en de vakbonden (als lid en
van één kleintje ooit voorzitter) en het geschuif met geld van anderen,  is
objectief dan eerder waar te spreken van de asociale partners en eindelijk
een sociaal kabinet. Slechts D66 en een klein groepje D66-achtige vakbonden
zijn altijd sociaal geweest geen stiekeme diefstal van lonen door zogenaamd
collectieve fondsen goed te keuren maardeze decennia tegen de machtige
stromen in te bestrijden.

Fritz

----- Original Message -----
From: "Henk Elegeert" <hmje at home.nl>
To: "Diskussielijst D66" <d66 at nic.surfnet.nl>
Sent: Saturday, October 16, 2004 12:22 AM
Subject: Vergrijzing vereist schokbestendig pensioenstelsel


> REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
> http://www.cpb.nl/nl/news/2004_43.html
> Persbericht 43:
>
> "
> CENTRAAL PLANBUREAU
>
> Onderwerp: persbericht
> Nummer: 43
> Datum: 12 oktober 2004
> Inlichtingen bij: Peter Kooiman (tel. 070 - 3383485) of
> Jacqueline Timmerhuis (tel: 070-3383477)
>
> Vergrijzing vereist schokbestendig pensioenstelsel
>
> Tegenover elke gepensioneerde staan nu nog vier werkenden;
> in 2040 zijn dat er nog maar tweeënhalf. Door deze
> vergrijzing neemt het aandeel van pensioenen in onze
> economie sterk toe. Het opvangen van tegenvallers bij
> pensioenfondsen door middel van premieverhoging verstoort
> daardoor in toenemende mate de economische ontwikkeling.
> Tegenvallers in de arbeidspensioenen kunnen ook met andere
> middelen worden opgevangen, bijvoorbeeld door te korten op
> de indexatie van pensioenrechten of door een andere vorm van
> versobering van de pensioenaanspraken. Deze middelen werken
> economisch minder verstorend dan premieverhoging. Zo kan
> gebruik van indexatiekorting in plaats van premieverhoging
> om de recent sterk afgenomen dekking van de
> pensioenverplichtingen weer op orde te brengen op termijn
> een verlies van zo’n 80 000 arbeidsplaatsen voorkomen.
>
> Dit concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in het vandaag
> verschenen CPB Document Naar een schokbestendig
> pensioenstelsel. Voor diverse mogelijke varianten van
> aanvullende-pensioenregelingen analyseert het CPB hierin de
> economische doorwerking van verschillende soorten
> tegenvallers. Door de structurele effecten van diverse
> opties voor pensioenbeleid en stelselhervormingen
> kwantitatief in kaart te brengen, vertrekkend van de
> bestaande ongunstige uitgangssituatie, wil het CPB het
> maatschappelijke debat over de inrichting van de tweede
> pijler van het pensioenstelsel ondersteunen.
>
> Tweede pijler
> De studie richt zich op de ouderdomspensioenen in de tweede
> pijler, vaak aanvullende of arbeidspensioenen genoemd. Onder
> de ouderdomspensioenen worden hier tevens begrepen de
> regelingen voor nabestaanden.
> Vervroegde-uittredingsregelingen zoals VUT en prepensioen
> vallen buiten het bestek van deze studie. De eerste pijler
> van het Nederlandse pensioenstelsel is het basispensioen dat
> uit de algemene middelen wordt gefinancierd: de AOW. De
> derde pijler bestaat uit individuele pensioenverzekeringen.
>
> De tweede pijler wordt gevormd door de pensioenbesparingen
> die collectief geregeld worden in het overleg over de
> arbeidsvoorwaarden tussen werkgevers en werknemers. In
> Nederland zijn deze kapitaalgedekt. Dat wil zeggen dat
> werknemers gedurende hun arbeidzame leven door het afdragen
> van premies aan pensioenfondsen sparen voor hun eigen
> oudedagsvoorziening. Deze premies worden door het
> pensioenfonds belegd.
>
> Schokken
> De opgebouwde pensioenrechten van de deelnemers aan de
> pensioenregelingen vormen de pensioenverplichtingen van de
> fondsen. Deze verplichtingen zijn gedekt door de waarde van
> de pensioenbeleggingen. Door tegenvallers, meestal als
> ‘schokken’ aangeduid, kan deze balans verstoord raken: de
> waarde van de pensioenbeleggingen kan plotseling dalen, of
> de verplichtingen kunnen onverwachts toenemen. Schokken
> kunnen zich in diverse vormen voordoen. Zo vermindert een
> aandelen-krach de waarde van het pensioenvermogen. Een
> onverwachte verlenging van de verwachte levensduur van de
> pensioengerechtigden betekent langduriger pensioenbetalingen
> en dus hogere verplichtingen. Ook een rentedaling leidt tot
> hogere pensioenverplichtingen. Bij waardevaste of
> welvaartsvaste pensioenen groeien de pensioenrechten mee met
> respectievelijk de prijsstijging (prijsinflatie) of de
> stijging van de lonen (looninflatie). Een hogere inflatie
> doet de verplichtingen sneller toenemen.
>
> Positieve schokken zijn ook mogelijk maar deze vormen veel
> minder een probleem dan negatieve schokken, zodat de
> aandacht vooral uitgaat naar negatieve schokken. Deze kunnen
> dekkingstekorten veroorzaken. Dekkingstekorten mogen niet te
> groot worden. Zij vergroten namelijk het risico dat nieuwe
> generaties die de arbeidsmarkt nog moeten gaan betreden,
> niet langer bereid zijn aan de pensioenregeling deel te
> nemen. Het pensioenfonds loopt dan leeg, of, erger, kan zijn
> verplichtingen niet meer nakomen. Schokken moeten daarom
> worden opgevangen door vermindering van pensioenrechten of
> door extra vermogensvorming, bijvoorbeeld door premieverhoging.
>
> Premieverhoging versus indexatiekorting
> Als een dekkingstekort wordt opgevangen door premieverhoging
> blijven reeds opgebouwde rechten buiten schot. Huidige en
> toekomstige werkenden dragen alle lasten. De hogere premies
> die zij dan tijdelijk moeten betalen om het dekkingstekort
> in te lopen, resulteren voor hen niet in hogere
> pensioenaanspraken. Deze inhaalpremies hebben daarom het
> karakter van een lastenverzwaring op arbeid. Omdat daardoor
> werken per saldo minder oplevert loopt de werkgelegenheid en
> daarmee ook de productie terug. Inhaalpremies verstoren dus
> de economische groei. Uit de studie blijkt dat dit een
> dominant effect is. Dit zal nog toenemen naarmate de
> vergrijzing voortschrijdt. Het draagvlak versmalt dan, wat
> het premie-instrument botter maakt.
>
> Een dekkingtekort kan ook worden ingelopen door tijdelijk de
> indexatie aan de prijs- of looninflatie te beperken, of
> zelfs helemaal stop te zetten. Door deze indexatiekorting
> groeien de reeds opgebouwde pensioenrechten minder hard aan.
> Dit treft vooral de gepensioneerden en de oudere werknemers
> die al een omvangrijke pensioenopbouw hebben. Deze geringere
> aangroei van reeds bestaande rechten vermindert de
> inkomenszekerheid van gepensioneerden, maar verstoort
> anderzijds ook de macro-economische ontwikkeling veel minder
> omdat deze niet werkt als een extra belasting op arbeid.
>
> Als de huidige dekkingstekorten louter zouden moeten worden
> ingelopen met inhaalpremies, dan heeft dit op termijn een
> verlies van zo’n 80 000 arbeidsplaatsen tot gevolg. Wordt in
> plaats van premieverhoging indexatiekorting of een andere
> vorm van versobering van pensioenen toegepast, dan kan dit
> worden voorkomen. Dit verlies doet zich voor tijdens de
> herstelperiode van de pensioenfondsen. Naar verwachting zal
> het tot 2040 duren voordat de dekkingsgraad van
> pensioenfondsen weer op het gewenste niveau is gebracht.
>
> Stelselwijziging
> De onderzoekers hebben voor diverse mogelijke veranderingen
> in het pensioenstelsel geanalyseerd wat de gevolgen zouden
> zijn voor de schokbestendigheid.
>
> Eindloon versus middelloon
> In een eindloonstelsel is het pensioen een bepaald
> percentage van het laatst verdiende loon van de werknemer.
> De aangroei van de opgebouwde rechten van een nog actieve
> werknemer wordt daarbij volledig bepaald door de
> ontwikkeling van zijn loon. Indexatiekorting vermindert
> daardoor alleen de aangroei van rechten van reeds
> gepensioneerden.
>
> Onder een middelloonstelsel wordt ieder jaar een bepaald
> percentage van het in dat jaar verdiende loon opgebouwd.
> Indexatiekorting kan dan ook worden toegepast op de aangroei
> van de reeds opgebouwde rechten van alle werkenden.
> Dekkingstekorten kunnen daardoor onder een
> middelloonregeling effectiever door indexatiekortingen
> worden opgevangen dan bij een eindloonregeling. Bijgevolg is
> voor het opvangen van een schok naast indexatiekorting
> minder premieverhoging noodzakelijk, met navenant minder
> macro-economische verstoring. De overgang van eindloon- naar
> middelloonregelingen, die de afgelopen jaren al goeddeels
> heeft plaatsgevonden, kan in dit licht als gunstig voor de
> schokbestendigheid van het stelsel worden bestempeld.
>
> DB- versus DC-regelingen
> De eerder genoemde eindloon- en middelloonregelingen worden
> wel aangeduid als ‘defined benefit’ (DB) regelingen.
> Kernpunt is dat daarbij de pensioenaanspraken zijn gebaseerd
> op het loonniveau. Door de lange termijn waarop de effecten
> van schokken worden weggewerkt, vindt ook risicodeling met
> toekomstige generaties plaats.
>
> Tegenover de DB-regelingen staan de zogenaamde beschikbare
> premie-regelingen (‘defined contribution-’ of DC-regeling).
> Dat is een spaarvorm waarbij de pensioenaanspraken volledig
> bepaald zijn door de waarde-ontwikkeling van de gestorte
> premies (er is dus geen relatie met het loon). Onder deze
> regelingen is er niet langer sprake van macro-economische
> verstoringen: tegenvallers worden direct afgeboekt op de
> waarde van het pensioenspaartegoed. Bestaande regelingen met
> de mogelijkheid van indexatiekortingen om schokken op te
> vangen, kunnen overigens worden beschouwd als een mengvorm
> van de twee systemen.
>
> Omdat in een DC-regeling ieder voor zich spaart kan niet
> langer geprofiteerd worden van de risicodeling tussen
> generaties, die inherent is aan DB-regelingen. Dit wordt
> algemeen als een belangrijk minpunt gezien. De omvang van
> het verlies blijkt evenwel beperkt. Zelfs als
> dekkingstekorten over 15 jaar kunnen worden uitgesmeerd,
> conform de regels van het huidige toezichtkader voor
> pensioenfondsen, wordt ongeveer 85% van een schok gedragen
> door de huidige werkende en gepensioneerde generaties.
> Slechts 15% van de negatieve èn positieve schokken wordt
> doorgeschoven naar generaties die ten tijde van de schok de
> arbeidsmarkt nog niet hebben betreden. De welvaartswinst van
> deze intergenerationele risicodeling zal daarom gering zijn.
>
> Verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd
> Het aandeel van het pensioenstelsel in de nationale economie
> kan worden verkleind door verhoging van de
> pensioengerechtigde leeftijd. De studie analyseert de
> effecten van een verhoging van de formele pensioenleeftijd
> in twee stappen, tot uiteindelijk 67 jaar in 2015. Het gaat
> daarbij om een hogere pensioenleeftijd voor zowel de AOW als
> het aanvullend pensioen. De modelberekeningen wijzen op een
> sterke toename van de werkgelegenheid: op termijn zo’n 50
> 000 personen. Dit is vooral te danken aan de besparingen op
> de AOW- en pensioenuitgaven en de lagere belasting- en
> premiedruk die daarvan het gevolg is. De
> werkgelegenheidstoename beperkt zich dan ook niet tot oudere
> werknemers, maar is over alle leeftijdsgroepen verspreid.
> Verhoging van de pensioenleeftijd vergroot ook de
> schokbestendigheid van het stelsel. Doordat de
> pensioenverplichtingen lager zijn en het aantal werkenden,
> dus premiebetalers, toeneemt, richten schokken minder
> macro-economische schade aan, ook wanneer premieverhoging
> wordt ingezet om dekkingstekorten in te lopen.
>
> Ook de macro-economische voordelen van latere pensionering
> zijn overigens geen ‘free lunch’. Werkenden die gerekend
> hadden op pensionering op 65-jarige leeftijd en onverwachts
> met de beleidswijziging worden geconfronteerd zien hun netto
> profijt van deelname aan de pensioenregeling dalen. Zo
> leveren 55-jarige werknemers in termen van netto contante
> waarde meer dan 4 000 euro in.
>
> Risicoverdeling over generaties
> Je kunt iedere pensioenregeling zien als een contract over
> de wijze waarop de financiële gevolgen van schokken worden
> verdeeld tussen huidige en toekomstige deelnemers aan de
> regeling. Deze risicoverdeling wordt in de studie voor de
> besproken varianten in kaart gebracht door voor individuele
> jaargangen het netto profijtvan deelname aan het
> pensioenstelsel te berekenen. Dit maakt zichtbaar bij wie de
> lasten en de lusten van (verandering van) het
> pensioenstelsel uiteindelijk neerslaan: gepensioneerden,
> jonge of oudere werkenden, of toekomstige generaties die de
> arbeidsmarkt nog moeten betreden. Deze intergenerationele
> effecten - steeds uitgedrukt als netto contante waarde -
> kunnen fors zijn. Zo betekent de overgang van een eindloon-
> op een middelloonstelsel dat de huidige dekkingstekorten
> voor een groter deel kunnen worden weggewerkt door
> indexatiekorting, waardoor lagere premies mogelijk zijn.
> Voor jonge werknemers domineert het effect van lagere
> premies: 25-jarigen zien hun netto profijt met zo’n 10 000
> euro toenemen. Oudere werknemers profiteren minder van de
> premieverlaging en hebben relatief veel nadeel van de
> verminderde aangroei van hun reeds opgebouwde
> pensioenrechten: 55-jarigen leveren zo ongeveer 10 000 euro
> in. Het omslagpunt ligt rond de 45 jaar: werknemers van die
> leeftijd spelen ongeveer quitte.
>
> Verdere ontwikkeling pensioenstelsel
> In het licht van de aankomende vergrijzing is een
> verschuiving in de richting naar een meer schokbestendig
> pensioenstelsel onvermijdelijk. De overgang van eindloon-
> naar middelloonregelingen is een duidelijke stap in de goede
> richting. Beantwoording van de vraag of nog verdere stappen
> moeten worden gezet, bijvoorbeeld in de richting van een
> (collectief) DC-stelsel, vergt een maatschappelijke afweging
> tussen enerzijds kleinere macro-economische verstoringen en
> anderzijds lagere inkomenszekerheid voor gepensioneerden.
> Deze studie beoogt bij te dragen aan het maatschappelijke
> debat en de besluitvorming over het pensioencontract door de
> pro’s en con’s van de verschillende mogelijke stelsels
> kwantitatief in kaart te brengen.
>
> Het CPB-document Naar een schokbestendig pensioenstelsel,
> ISBN 90-5833-191-1, is te bestellen bij:
>
> Bibliotheek Centraal Planbureau
> Postbus 80510
> 2508 GM Den Haag
> Telefax: 070-3383350
> E-mail: bibliotheek at cpb.nl
> Prijs: 9 euro
>
> De volledige publicatie is tevens (gratis:
> http://www.cpb.nl/nl/pub/document/67/doc67.pdf) beschikbaar
> als PDF-bestand op de website van het CPB (www.cpb.nl).
> "
>
> **********
> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
> (D66 at nic.surfnet.nl).
> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
> tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
> tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> Het on-line archief is te vinden op:
> http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> **********
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66 uwvoornaam uwachternaam
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********