loonmatiging en economie (cijfers en beleid)

Wed Sep 17 12:59:12 CEST 2003

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

  Beste lijst, beste Bert Bakker,

Graag wilde ik reageren op een bijdrage van Bert Bakker, enige tijd
terug, die veel verklaarde aangaande de ingeslagen economische koers
van dit kabinet, en de misvattingen waarop ze gestoeld is.

Het begint al meteen  met een drogredenering van heb ik jou daar:

>Belangrijke recente cijfers die ik in de discussie vaak gebruik zijn de
>volgende:
>
>De loonkosten per eenheid produkt (dat is de echte maatstaf, het koppelt
>loonkosten aan produktiviteit) zijn tussen 1988 en 1997 gedaald met 17
>procent. De combinatie van loonmatiging en relatief hoge produktiviteitsgroei
>in die jaren leidde dus tot een verbetering van de concurrentiepositie
>met 17  procent. Ten opzichte van de Euro-landen.

Je kunt pas iets zeggen over onze concurrentiepositie als je
vergelijkbare cijfers over de ontwikkeling van de loonkosten p.e.p.
in andere landen er naast legt. Het feit dat de kosten p.e.p in
Nederland over de geschetste periode met 17 procent gedaald zijn,
bewijst ten aanzien van onze concurrentiepositiei niks. Zijn in die
periode in het buitenland de kosten p.e.p exact gelijk gebleven?

>Maar tussen 1998 en 2003 stegen de loonkosten p.e.p. met 11 procent.
>We hebben dus onze goed opgebouwde sterke concurrentiepositie in een
>paar jaar verkwanseld.

Andermaal, wat zijn de kostenontwikkeling in het buitenland? De
conclusie die hier getrokken wordt uit de gepresenteerde gegevens,
kan niet getrokken worden. Logisch fundament ontbreekt.

>Dat zie je terug in de cijfers van economische groei. Hieronder eerst de
>
>absolute groeicijfers in Nederland, daarna de groei ten opzichte van de
>Eurolanden:
>
>Jaarlijkse economische groei in Nederland:
>80/82: -0,5 procent
>83/90: 2,9 procent
>91/93: 1,7 procent
>94/00: 4,0 procent
>01/03: 0,5 procent.
>
>Verschil economische groei Nederland ten opzichte van gemiddelde groei
>Euro-landen:
>
>1997: + 1,5
>1998: + 1,4
>1999: + 1,2
>2000: - 0,3
>2001: - 0,2
>2002: - 0,6
>2003: - 0,8
>2004: - 0,8 (prognose)

Aardige cijfers, die vooral bewijzen dat de Nederlandse economie er
helemaal niet slechter aan toe is, dan die van andere Europese
landen. We hebben jarenlang beter gepresteerd en dus een flinke
voorsprong genomen (mid-80 tot eind jaren '90) Als we het een paar
jaar (iets) slechter doen, hebben we nog altijd een fikse voorsprong.
Als ik op de 100 meter eerst zes seconden voorsprong neem, en dan 1
seconde verlies, lig ik nog steeds 5 seconde voor. Dit kabinet
vervuilt de discussie met haar doembeweringen aangaande de desperate
staat van Nederlandse economie. Het is jammer dat we nu in groei iets
achterblijven, maar dit kabinet doet alsof we naar de sodemieter
gaan. Daarmee wordt al het snoeien verkocht. Trouwens, als wij
jarenlang bovengemiddeld gegroeid zijn, wil dat niet zeggen dat hier
misschien eerder de rek er wat uit is?

>Het zijn deze ontwikkelingen die leiden tot een kleine 700 werklozen per
>dag erbij. Tot verandering van een overschot op de begroting van zo'n 10
>miljard euro een paar jaar geleden naar een tekort van 12,5 miljard gulden in
>2004. Nádat maatregelen genomen zijn, want anders kwam het tekort ver boven de
>drie procent (emu-norm) uit. En wat anderen ook wel beweren: er zal
>deze hele kabinetsperiode niet
>één euro staatsschuld worden afgelost, er komt alleen maar schuld bij. Met
>de vergrijzing die nu echt aan het toeslaan is (babyboomers komen in vut-
>of vervroegd-pensioenleeftijd) een ernstig probleem.
>Het is de combinatie van die zaken die D66 leiden tot de wens om én de
>structuur van de economie te hervormen, én op korte termijn lonen te matigen,
>én de overheidsfinanciën te saneren. Vooruitschuiven vergroot de pijn alleen
>maar. En de economische problemen in Nederland zijn niet alleen
>conjunctureel bepaald (want de conjunctuur komt grotendeels uit het
>buitenland over
>ons heen), maar structureel: we zijn te duur (loonkosten) en te ouderwets
>(kenniseconomie).

Dit laatste punt is aardig. Het geval wil namelijk dat het
bedrijfsleven juist door hoge loonkosten wordt gestimuleerd te
innoveren. Wat heeft het voor zin een inpakmachine te ontwikkelen als
je voor een prikkie een WIWer kan inschakelen? Juist landen met een
vrij hoge belastingdruk (en dus loonkosten en ruimte om in onderwijs
te investeren) hebben een sterke kenniseconomie. Denk aan Finland en
Zweden. Het is een kwestie van kiezen. Wil je een kenniseconomie die
de concurrentie aankan met andere kenniseconomiën (die relatief hoge
belastingdruk kennen)? Of wil je een lage lonen land zijn dat
internationaal de concurrentie met Polen aankan? Maar die discussie -
wat voor land willen we zijn? - wordt nauwelijks gevoerd.
Natuurlijk hamert D66 wel op die kenniseconomie, maar waar zijn de
daden? Er blijkt op geen enkele manier dat we een kenniseconomie
willen zijn, want er wordt niet (althans, onvoldoende) geinvesteerd
in onderwijs en nauwelijks incentives voor het bedrijfsleven
gecreëerd.

>Om die reden hebben de economen die vinden dat het wel een tandje minder
>kan ook geen gelijk. Ze miskennen de structurele problemen. En
>vinden dat er een
>anti-cyclisch begrotingsbeleid moet zijn. Welnu, dat is er, binnen een paar
>jaar een omslag van 10 miljard per jaar uit de economie (overschot) naar
>een stimulans van 12,5 miljard per jaar (tekort).

Het feit dat er een tekort is, wil niet zeggen dat dat geld zo is
aangewend dat van een stimulans sprake is. Anti-cyclisch kun je niet
louter afmeten aan begrotingsoverschotten en tekorten. Het gaat om
daadwerkelijke, gerichte injectie in en onttrekking aan de economie.

>En bovendien zeggen die
>economen dat er juist afgelost moet worden als het goed gaat. De
>praktijk is dat
>dit niet, althans onvoldoende gebeurt omdat in zo'n periode iedereen extra
>overheidsuitgaven wil. Op zich legitiem ("het kan toch niet dat in een
>rijk land als Nederland, terwijl de meevallers ons om de oren vliegen, er nog
>wachtlijsten bestaan"), maar een politieke realiteit die ertoe leidt dat
>er eerder in slechte tijden dan in goede tijden wordt bezuinigd, gesaneerd
>en hervormd. En daarmee houden de economische middelen geen rekening.

Nee, helemaal niet legitiem. Regeren is vooruitzien. Ik verwacht van
politici dat ze maatregelen nemen die op langere termijn gunstig
uitpakken, en niet dat ze het tegenovergestelde doen terwijl ze beter
weten. (Immers, elke econoom kan ze uitleggen waarom anti-cyclisch
beter is. Politici kunnen, nee, moeten dit weten.) Overigens, Bert,
wat je hierboven feitelijk zegt is dat politici incomptente klungels
zijn, die uit angst voor de kiezer bewust wanbeleid voeren. Lekker is
dat.

Nog een punt aangaande dat anti-cyclisch... Het is buitengewoon dom
in tijden van economische neergang de ambtenarensalarissen en
uitkeringen te bevriezen. Wat temidden van al het gekrakeel over onze
concurrentiepositie onderbelicht blijft: het grootste deel van de
economie is intern. De consumptieve bestedingen zijn een belangrijke
motor van de economie. Door grote groepen aan te tasten in de
koopkracht, verzwak je de economie verder, omdat nu de consumptieve
bestedingen terug gaan lopen.

Tot slot: deze regering hamert erop dat iedereen aan de slag moet,
hoewel het werk er niet is. Ik begrijp daaruit dat de regering van
plan is het werk te gaan helpen creeëren. Is dat verstandig?Aan het
eind van de jaren negentig zijn de lonen flink gestegen door simpele
economische principes: arbeid werd schaars, de vraag was groot. Het
kabinet wil iedereen die kán werken ook aan het werk helpen, maar
begrijpt niet welke desastreuze economische gevolgen dat heeft. Als
er eenmaal zoveel werk is en geen overschot aan aanbod (lees
werklozen) jaag je de lonen door het dak. De beste manier om de lonen
te temperen is een bepaalde werkloosheid te accepteren. Er is een
wisselwerking tussen die twee.
Langdurige volledige werkgelegenheid is om die reden ook niet
mogelijk: de lonen worden te hoog en leiden weer tot werkloosheid.
Blijvende volledige werkgelegenheid kan alleen in een gestuurde
planeconomie. Het kabinet jaagt een fantoom na en houdt mensen een
illusie voor.

Ik vind het triest dat D66 meegaat met de ideologisch (ipv logisch)
gefundeerde lijn van het kabinet van JP Balkenende (die me doet
denken aan Mr. Data, maar dan met een CPU van een Commodore 64. 'We.
Will. Cooperate. Resistance. Is. Futile.')

Hartelijke groet,

Auke Hulst / Journalist en schrijver

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********