Regeren dat gaat van schuurpapier

[Constantijn Dolmans]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste lijsters,

Zodra je binnen D66 suggereert dat je een CDA-VVD-D66 coalitie best ziet
zitten, word je in het beste geval een beetje meewarig aangekeken. In het
slechtste geval word je ontweken alsof je een rechtse ziekte onder de leden
hebt. Toch een beetje vreemd voor een ondogmatische partij.

De oppositieverklaring van september vorig jaar begon met de woorden: “D66
is wars van denken in links-rechts. Dat is een valse tegenstelling. D66
voert constructief, kritisch en herkenbaar oppositie voor een betere
samenleving en een nieuwe politieke cultuur. Constructief: omdat sommige
plannen van het nieuwe kabinet onze steun verdienen, zoals een nieuwe
zorgverzekering en een ander WAO-beleid.” Zo bezien is er niets tegen om te
kijken of je inhoudelijk met CDA en VVD tot een vergelijk kunt komen
waardoor we belangrijke programmapunten zoals kenniseconomie, onderwijs,
vergroening belastingen, een ‘nieuwe overheid’ en democratisering kunnen
verwezenlijken. Toch vraag ik me af of dat lukt.

Wijers schetste in zijn Den-Uyllezing van 2000 de belangrijkste keuze waar
Nederland voor staat: renteniersnatie of ‘hotspot’ in de internationale
kenniseconomie. De preoccupatie van rechts – en trouwens in mindere mate ook
van de PvdA – op de staatsschuld maakt van Nederland een renteniersnatie.
D66 heeft daar een duidelijk andere keuze gemaakt in de afgelopen twee
verkiezingsprogramma’s. Waar CDA en VVD bezuinigen op het hoger onderwijs en
onderzoek en hoge ambtenaren recentelijk het budget voor hoger onderwijs
willen halveren (!) om de staatsschuld af te lossen, maken wij een wezenlijk
andere keuze namelijk investeren in kenniseconomie. We passeerden de PvdA en
zelfs Groen Links door het minste geld uit te trekken voor schuldaflossing.
Is dat potverteren? Nee, van elke euro die je als overheid besteedt – aan
aflossing, investeringen in wegen of investeringen in de kenniseconomie –
moet je bekijken waar die het meeste oplevert. Nederland propt wel miljarden
in de Betuwelijn, een investering met een negatief rendement. Nederland
propt wel miljarden in schuldaflossing, maar laat het onderwijs verslonzen.
Wat betreft onderwijs- en onderzoeksuitgaven zitten we laag in de middenmoot
van de OESO-landen, niet echt iets om trots op te zijn. En ook heel slecht
voor toekomstige duurzame economische groei. Het ‘probleem’ van de
staatsschuld is minder erg dan wordt voorgesteld. Met een economische groei
van 2,5% en een inflatie van 2% neemt de staatsschuld automatisch af van 48%
nu tot zo’n 16% over 25 jaar. Zelfs met een structureel tekort van 1% op de
begroting, iets wat ook D66 niet wil, loopt de schuld terug naar ongeveer
30% in 25 jaar. Ik pleit niet voor potverteren, we hebben wel de Zalmnorm
nodig om politici te beteugelen die teveel willen uitgeven.

Stel nu dat we CDA en VVD er van weten te overtuigen dat investeren en
kennis en onderwijs loont. Stel nu dat we in het onderwijs de ouders en de
professionals (leraren, docenten) voor het zeggen kunnen geven. Stel nu dat
we een publiekrechtelijk zorgstelsel met private verzekeraars en een
(grotendeels) nominale premie kunnen realiseren. Stel nu dat we die tien
nieuwe natuurgebieden er bij krijgen. Stel nu dat we ook vergroening van het
belastingstelsel (3,2 miljard verschuiven van kleine zelfstandigen en
werknemers naar energieheffingen) kunnen waarmaken. Stel nu dat we zelfs de
gekozen burgemeester en het referendum door de Eerste Kamer kunnen loodsen.
Kortom: stel nu dat we onze verkiezingsprogramma’s kunnen realiseren. Moeten
we dan zo gek zijn om niet mee te doen aan een kabinet met CDA en VVD?

Nee, dan moeten we zo verstandig zijn om niet mee te doen. Ook al hebben CDA
en VVD ons nodig voor een meerderheid, ze kunnen altijd om de afspraken heen
door in de Tweede Kamer steun te zoeken voor rechts beleid bij de LPF. In de
Eerste Kamer hebben ze waarschijnlijk zelfs de LPF daar niet voor nodig na
11 maart aanstaande. We hebben niet de macht en de kracht, laat staan de
legitimatie van de kiezer, om ons beleid af te dwingen.

Maar stel nu dat we ook nog zo groot worden in de Eerste Kamer dat CDA en
VVD ons daar nodig hebben voor een meerderheid? Stel het onwaarschijnlijke
geval dat we zoveel steun krijgen voor onze ideeën en aan kiezersvertrouwen
winnen dat de inhoudelijke punten ook daadwerkelijk kunnen worden
afgedwongen met politieke macht. Dan moet je toch uit landsbelang gaan
regeren?

Nee, ook dan niet. De machtsvraag speelt niet alleen op korte, maar ook op
lange termijn. Ik wil ook over 4 of 8 jaar nog op een progressief-liberale
partij in Nederland kunnen stemmen. In een snel veranderende wereld is het
opbouwen van eigen creativiteit en innovatievermogen essentieel om op
langere termijn onderscheidend te zijn en aantrekkingskracht te kunnen
uitoefenen op kiezers. In de aanloop naar de vernieuwingsagenda hebben we
geconstateerd dat we zelf te weinig hebben geïnvesteerd in de creativiteit
en het innovatievermogen van de partij. Om dat weer op te bouwen hebben we
tijd nodig, het gaat niet van de ene op de andere dag. Die tijd moeten we
ons zelf geven. Niet om te navelstaren maar om het contact met de kiezer
weer duurzaam op te bouwen. Om met leden en niet-leden te zoeken naar
concrete oplossingen voor actuele problemen, om onze dilemma’s onder ogen te
zien en er antwoorden op te formuleren.

Ook een CDA-PvdA kabinet of een CDA-VVD-LPF kabinet kan tot het inzicht
komen dat onze ideeën zo goed zijn dat ze worden overgenomen. Zo’n kabinet
verdient voor de uitvoering van onze programmapunten dan ook alle steun,
maar daarvoor hoeven we er nog niet in te zitten. Ook in de periode
1989-1994 voerde D66 oppositie vóór het kabinet, zoals van Mierlo dat mooi
wist te formuleren. Dat heeft ons toen geen windeieren gelegd. Maar laten we
niet de fout maken van het afgelopen decennium om te weinig in ons zelf te
investeren.

Geen gelegenheidsargumenten maar een lange-termijn strategie graag!
Dus: dicht die deur!
We maken hem wel weer open als wij en de kiezer er aan toe zijn.

Constantijn Dolmans

_________________________________________________________________
Chatten met je online vrienden via MSN Messenger. http://messenger.msn.nl/

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********