Landbouw voor en na de uitbreiding (was: Verkiezingen bedreigend voor D66)

Sat Oct 19 17:23:28 CEST 2002

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Henk Vreekamp schreef:

> Boris antwoordde klip en klaar: Ik trek een lijn met
> Lousewies van de Laan, tegen Brinkhorst en het tweede EP-lid.
> Ik: Dus je gaat voorbij aan de argumenten van Brinkhorst?
> Boris: Jazeker, en ik ben het die nu in de
> Tweede Kamer zit. Op een tweede opmerking van mij dat je
> misschien beter een overgangsregeling kunt treffen in plaats
> van een bot ja-nee  - de arme boeren in Polen werken al eco
> en direct stoppen met landbouwsubsidies betekent extra geld
> nodig voor sociale fondsen - werd verder niet
> beantwoord.

Ik vraag me af of dit een juiste weergave is van de gevoerde discussie.
In elk geval wordt de plank hier toch een beetje misgeslagen. Het
conflict met Veerman gaat namelijk niet over het gehele landbouwbeleid
en alle daarmee samenhangende subsidies, maar alleen over de directe
inkomenssubsidies en de vraag of, en hoe, die ook moeten worden
toegekend aan de boeren in de nieuwe lidstaten. Meer specifiek gaat het
om de (terechte) Nederlandse vrees dat inkomenssubsidies, als ze eenmaal
zijn ingevoerd, nooit meer worden afgeschaft. Het regeerakkoord zegt dan
ook letterlijk: "Nederland meent dat in het kader van het
gemeenschappelijk landbouwbeleid geen uitbreiding van inkomenssteun naar
nieuwe lidstaten dient plaats te vinden. Indien dit onontkoombaar zou
zijn, versterkt dit de noodzaak van versnelde uitfasering van die steun
in de oude lidstaten, waarover besloten zou moeten zijn voordat de
toetreding van nieuwe lidstaten een feit is." Samengevat: "No phasing in
without phasing out" - volgens mij geen onredelijk standpunt.

Wat Veerman in Denemarken deed was die onderhandelingspositie prijs
geven, door te suggereren dat phasing in zonder een duidelijk plan voor
phasing out voor Nederland ook wel aanvaardbaar zou zijn. Dat was dom,
want wil het ooit komen van een echte hervorming van het milieu-, dier-,
landschaps-, en Derde Wereld-onvriendelijke gemeenschappelijk
landbouwbeleid (GLB) dan moeten de hervormers bereid zijn het spel
keihard te spelen. De oppositie doet dat namelijk ook: Frankrijk, het
land dat met zijn agrarische megabedrijven het leeuwendeel van de
Europese subsidies opslokt, pakte de afgelopen maand uit met een door
vijf andere landen ondertekende brief in verschillende Europese kranten
waarin de veronderstelde zegeningen van het GLB luidkeels werden
bezongen. Inmiddels begint zich een halfslachtig compromis af te tekenen
tussen Frankrijk en Duitsland, dat zou neerkomen op: wel praten over
hervormingen, maar nu nog niet. Een oude truc om door middel van
uitstel, afstel te verkrijgen. Immers, als straks ook de nieuwe
lidstaten aan het verslavende GLB-infuus liggen zal het nog moeilijker
worden dan nu om het GLB te vervangen door een ander, beter
landbouwbeleid. Het is dan ook van het grootste belang dat Nederland,
het VK en Zweden, samen met Duitsland, zo veel mogelijk druk op de ketel
houden.

Wat de hoogleraar Veerman even uit het oog verloor, is dat politiek
niets anders is dan onderhandelen in het openbaar. Wie aan het begin
geen hoge eisen stelt, beperkt zijn onderhandelingsruimte en bereikt
zijn doelen nooit. Veerman gaf, al voor de onderhandelingen goed en wel
waren begonnen, zijn terugvalpositie prijs en dat is onvergeeflijk. Het
is een fout die D66-ers overigens niet onbekend zou moeten voorkomen.
Typerend voor een hele generatie van onze partij-politici is dat ze het
politieke spel wetenschappelijk, ambtelijk of journalistiek benaderen,
met hun analyse van het meest waarschijnlijke eindresultaat als
onderhandelingsinzet - en daarom ook nooit wat voor elkaar krijgen. Nog
erger is natuurlijk dat D66-ers de boel dan ook nogal eens plegen om te
draaien, en een politieke middenpositie per definitie aanzien voor een
stellingname waar goed over is nagedacht. Een combinatie van
eigenschappen en domme vooroordelen waaraan onze partij ten onder dreigt
te gaan. Voor Veerman komt daarbij zijn door Boris terecht gesignaleerde
CDA-landbouwachtergrond, en vast ook de invloed van (toen nog)
coalitiepartner LPF met landbouwwoordvoerder Wien van den Brink. Het
feit dat Veerman ook nog een boerderij heeft in Frankrijk zal evenmin
bijdragen aan zijn hervormingsgezindheid. Brinkhorst is kennelijk aan
het solliciteren naar een interessante EU-post (het Europees
Voedselagentschap?) waarvoor Franse steun onontbeerlijk is, en moest
daarvoor even blijk geven van een gematigde gezindheid. Dit wat betreft
de politiek-taktische kant.

Nog even over de inhoud: De directe inkomenssteun aan Europese boeren
werd in 1992 ingevoerd als tijdelijke compensatiemaatregel voor de
McSharry-hervormingen. De inkomenssteun was niet meer dan een ordinaire
afkoopsom voor Frankrijk, dat anders dreigde met een blokkade. Onderdeel
van de hervormingen was namelijk een geleidelijke reductie van de
productiesteun, de belangrijkste oorzaak van melkplassen en boterbergen.
Ter informatie en nuancering: ondanks de McSharry-hervormingen bestaat
nog steeds ruim 80% van de Europese landbouwuitgaven uit productiesteun,
en de boeren in de nieuwe lidstaten komen daarvoor sowieso in
aanmerking.

Het probleem met de tijdelijke inkomenssteun is dat die inmiddels dreigt
te verworden tot een verworven recht, dat alsnog niet mag worden
afgeschaft. Frankrijk doet daarvoor in elk geval hard zijn best, en
rekent na de toetreding natuurlijk op steun uit de nieuwe lidstaten. Dat
is jammer, want voor het principe van de inkomenssteun van 1992 viel
ergens wel wat te zeggen: Hoe kwalijk de bedrijfsvoering in de landbouw
immers ook is, je kunt niet van een hele sector verwachten dat ze die
van de ene dag op de andere heeft aangepast.

Voor de uitbreiding van de EU nu gaat dat echter niet op. In de eerste
plaats krijgen de boeren in Oost-Europa nu al nauwelijks subsidies uit
de eigen staatsruif, dus wat dat betreft valt er weinig te compenseren.
De toetreding tot de EU betekent voor hen wel dat ze te maken krijgen
met strengere hygiene en voedselveiligheidseisen, en dat brengt
natuurlijk flinke investeringen met zich mee. Daar staat echter weer
tegenover dat hun inkomsten gemiddeld met 40% zullen stijgen als gevolg
van het in de EU bestaande systeem van minimumprijzen (Een groot deel
van de "subsidies" aan de Europese landbouw wordt onzichtbaar opgebracht
door de consument - als we het dan toch hebben over inkomenssteun kunnen
we die dus beter toekennen aan de Oost-Europese consument in plaats van
aan de boeren!). Daarnaast zou meer en creatiever gebruik gemaakt kunnen
worden van overgangsregelingen die de Europese hygiene-eisen geleidelijk
infaseren, uiteraard in ruil voor een beperking van de toegang tot de
Europese markt. Zo is met een aantal toetredingslanden al afgesproken
dat sommige van hun slachthuizen pas over een aantal jaar aan de
Europese eisen hoeven te voldoen, in ruil waarvoor het vlees uit die
slachthuizen gemerkt wordt en alleen lokaal verkocht kan worden.

Het uitgangspunt van de Eurofractie (bij mijn weten wordt dat ook
gesteund door Bob, volgens mij houdt hij zich nooit bezig met landbouw)
is dat landbouw als een normale bedrijfstak behandeld moet worden. Dat
betekent inderdaad dat inkomens-, export- en productiesubsidies moeten
worden afgeschaft. Maar het betekent ook dat steun voor innovatie,
omscholing en investeringen die bijdragen aan beleidsdoelen als het
milieu- en diervriendelijker maken van de landbouw, wel degelijk tot de
mogelijkheden behoort. Als er dan toch iets wordt ingefaseerd in de
nieuwe lidstaten, laten het dan dergelijke subsidies zijn, in plaats van
subsidies die wij (en de Europese Commissie) zo snel mogelijk willen
afschaffen! De ELDR (de fractie in het Europees Parlement waar D66 deel
van uit maakt) heeft vorig jaar met steun van D66 zijn visie op een
nieuwe Europese "Food and Rural Policy" vastgelegd. Een van de
suggesties erin is om boeren te betalen voor bijvoorbeeld landschaps- en
natuurbeheer, om op die manier gericht bij te dragen aan het in stand
houden van de nuttige maatschappelijke nevenfuncties van de landbouw die
los staan van de voedselproductie. Lousewies zit zelf overigens in de
Raad van Advies van een organisatie die zich ook met een dergelijke
functie bezig houdt: Het Steunpunt Landbouw en Zorg, dat in Nederland
een paar honderd zorgboerderijen in stand houdt waar bijvoorbeeld
gehandicapten, ouderen, (ex-)verslaafden e.d. begeleid kunnen meewerken
als dagactiviteit.

-------------------------------------------------------------
Herman Beun               http://users.skynet.be/herman.beun/
Herman.Beun at yucom.be                      Brussel, Vlaanderen
-------------------------------------------------------------
European Parliament, ELDR (NL-D66), http://www.vanderlaan.net
-------------------------------------------------------------
*representative democracy is a contradiction in 4 year terms*
-------------------------------------------------------------

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********