Tweede stuk samenvatting proefschrift.

Sat Mar 23 21:45:57 CET 2002

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Joris,

Je schreef:

Dank! Ik heb het eerste stuk btw niet ontvangen. Of je had het in een
mailtje gebruikt.....

>> Hieronder het eerste stuk van dat proefschrift. (Aan het einde van
deze mail.)

Even voor de goede orde. Is dit dat stuk waarin zou staan dat een
Overheidsmonopolie slechter is dan een Privaat monopolie?

>>Joris, "Volledig vrije mededinging" versus "monopolie" zijn begrippen
uit de economische theorie van pakweg 150 jaar geleden. De economische
wetenschap heeft sindsdien niet stilgezeten. Zowel 'perfect competition'
als 'monopoly' zijn in de economische wetenschap (zij het twee
uitersten) slechts modellen met zeer beperkte praktische waarde. Beide
modellen veronderstellen in de economische theorie (onder andere)
homogeniteit en afwezigheid van innovatie. Er zijn nauwelijks markten in
de echte economie te vinden die aan die restricties voldoen. De
economische theorie heeft vele, vele alternatieve modellen voorgesteld
en onderzocht de afgelopen 150 jaar.

De N.V. Luchthaven Schiphol is een concern dat op meerdere
productmarkten operereert. De concurrentie-analyse van Schiphol bevat
zowel aspecten van de theorie van barrière-markten als van de theorie
van multimarkt concurrentie. Schiphol een monopolist noemen is een grove
over-simplificatie in dit verband. Schiphol als een monopolie beschouwen
is een karikatuur. 

Zelf zie ik geen bezwaar als de staat de aandelen in de NV Schiphol aan
particulieren verkoopt middels een emissie op de beurs. Met name niet
omdat de overheid een vinger in de pap houdt via milieu- en
hinderwetvergunningen, reeds bij wet een maximum aantal vluchten heeft
voorgeschreven, een 'slot'verdelaar heeft aangewezen etc. etc.

Hierbij het eerste stuk van de samenvatting van het proefschrift:
Rationality, competition an evolution; Entry (deterrence) in dynamic
barrier market theory

In deel I wordt aangegeven dat het onderwerp van het proefschrift
betrekking heeft op drie centrale begrippen binnen de economische
wetenschap:

Rationaliteit,

Concurrentie en 

Evolutie (hoofdstuk 1).

De meeste aandacht gaat echter uit naar een analyse van
concurrentieprocessen (hoofdstuk 2).

In deel II wordt de discussie rond het ‘rationaliteitsbegrip’ (hoofdstuk
3) en het ‘maximalisatieprincipe’ (hoofdstuk 4) onder de loep genomen.

Een kritische evaluatie van het debat lijkt uit te wijzen dat de
tegenstanders van beide concepten niet in staat zijn gebleken een
bruikbaar alternatief te formuleren. Om die reden worden in deze
dissertatie de rationaliteitsnotie in het algemeen en het
maximalisatieprincipe in het bijzonder als uitgangspunt gehanteerd:
verondersteld wordt dat het gedrag van economische agenten beschreven
kan worden door een (subjectieve) doelstellingsfunctie te maximaliseren
onder randvoorwaarden.

In deel III wordt een overzicht gepresenteerd van de belangrijkste
inzichten die de economische wetenschap in het algemeen en de
industriële economie in het bijzonder hebben opgeleverd met betrekking
tot de werking van ‘concurrentie’. Hierbij staat de ‘afweging’ tussen
statische efficiëntie enerzijds en dynamische voordelen anderzijds
centraal (hoofdstuk 5). Kortweg kan worden gesteld dat ‘statische
efficiëntie’ wordt bevorderd zodra prijzen tenderen in de richting van
het niveau van de (minimale) gemiddelde kosten, terwijl ‘dynamische
voordelen’ onder meer voortvloeien uit proces- en productinnovaties (bij
voorbeeld kostenreducties respectievelijk productverbeteringen). Een
drietal theorieën beschrijft statisch efficiënte concurrentie: volkomen
mededinging, (homogene) Bertrand concurrentie en betwistbare markten
(hoofdstuk 6). De theorie van betwistbare markten benadrukt het belang
van krachtige potentiële concurrentie: op een betwistbare markt worden
zittende bedrijven gedwongen gemiddelde kostprijzen te stellen onder
druk van de toetredingsdreiging door gelijkwaardige potentiële rivalen.

Kenmerkend voor betwistbare markten (en volkomen mededinging) is de
aanname dat toetreding ‘vrij’ en uittreding ‘kosteloos’ kan geschieden.
Deze veronderstelling impliceert de afwezigheid van toe- en
uittredingsbarrières. De introductie van dynamische voordelen gaat
echter in het algemeen hand in hand met het opwerpen van drempels. De
reden is dat het introduceren van dynamische aspecten van concurrentie
verzonken investeringen verlangt. Juist dergelijke investeringen leiden
tot het ontstaan van ‘toe- en uittredingsbelemmeringen’ (hoofdstuk 7)
‘Proces- en productinnovaties’ vormen belangrijke voorbeelden van
dynamische voorbeelden van concurrentie die gepaard kunnen gaan met het
ontstaan van drempels (hoofdstuk 8).

In de eerste plaats creëert een verzonken investering door een zittende
aanbieder ‘kostennadelen’ voor potentiële rivalen indien de laatste nog
tot het verzinken van kosten moeten overgaan. Bij voorbeeld het opbouwen
van naamsbekendheid door zittende aanbieders met behulp van
advertentie-uitgaven plaatst een onbekende potentiële concurrent op een
achterstand: de potentiële rivaal moet immers additionele kosten (in de
vorm van een kostbare reclamecampagne) investeren om met de zittende
ondernemingen op gelijke voet te kunnen concurreren. In de tweede plaats
kunnen verzonken investeringen uittredingsdrempels opwerpen. Verzonken
kosten moeten op de markt worden terugverdiend. Als een (zittende of
potentiële) concurrent hiertoe niet in staat is, gaat de ‘verzonken’
investering verloren.

Toe- en uittredingsdrempels bieden zittende ondernemingen de
mogelijkheid het kostennadeel waarmee potentiële rivalen zich
geconfronteerd zien, uit te buiten door de prijs te verhogen tot boven
het niveau van de gemiddelde kosten. Dit impliceert dan toe- en
uittredingsbarrières een gevaar kunnen inhouden voor statisch efficiënt
marktgedrag.

In het algemeen gaat de introductie van dynamische voordelen ten koste
van statisch efficiënte prijsstelling! Achter toe- en
uittredingsdrempels kunnen vormen van imperfecte concurrentie floreren.
Twee theorieën beogen een uitweg uit dit dilemma te beiden: aanvaardbare
concurrentie en barrière markten. In deel IV worden beide concepten
geïntroduceerd.

Het begrip ‘aanvaardbare concurrentie’ kan worden beschouwd als een
verzamelnaam voor modellen waarin een opsomming van
marktkarakteristieken wordt gepresenteerd die een optimale afweging
tussen statische en dynamische efficiëntie genereerd (hoofdstuk 9).
Voorbeelden van dergelijke condities zijn afwezigheid van dominantie van
marktpartijen, gematigde en prijsgevoelige  kwaliteitsverschillen,
afwezigheid van wettelijke restricties (structuurnormen), onafhankelijke
rivaliteit, geen onredelijke prijsdiscriminatie, geen misleidende
reclame (gedragsnormen), efficiënte productie en distributie, gematigde
winsten en voldoende exploitatie van proces- en productverbeteringen
(prestatienormen). Een belangrijk bezwaar van dergelijke lijsten met
normen is dat hiermee efficiënt marktgedrag wordt gepostuleerd in plaats
van verklaard. Met behulp van de ‘barrièremarkttheorie’ wordt gepoogd
aanvaardbare concurrentie van een microfundering te voorzien (hoofdstuk
10).

Met vriendelijke groeten,

Ad Huikeshoven
Vondelstraat 33
2513 EN  's-Gravenhage
telefoon/fax +31(070)3608510

-----Oorspronkelijk bericht-----
Van: Discussielijst over D66 [mailto:D66 at NIC.SURFNET.NL] Namens Joris
van den Wittenboer
Verzonden: Saturday, March 23, 2002 2:10 PM
Aan: D66 at NIC.SURFNET.NL
Onderwerp: Re: Tweede stuk samenvatting proefschrift.

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Ad,

Dank! Ik heb het eerste stuk btw niet ontvangen. Of je had het in een
mailtje gebruikt.....

Even voor de goede orde. Is dit dat stuk waarin zou staan dat een
Overheidsmonopolie slechter is dan een Privaat monopolie?

>>>>>[Noot AH economisten bevatten onder 'welvaart' wat
sociologen uitsplitsen in twee begrippen 'welvaart' en 'welzijn'. Het
begrip 'welvaart' in de economische wetenschap sluit dus 'welzijn'
nadrukkelijk in - wat de sociologen ook mogen beweren daaromtrent.]

Mmmmm. Ligt daar het verschil in? Ik kijk natuurlijk met een
sociologische
bril...... :-)

Tabel 1
                                                Veronderstellingen
Marktvorm                     Vrije toetreding              Kostbare
uittreding
Betwistbare markt          Ja                                 Nee
Barrière markt                Ja                                 Ja

Ok, maar we hadden het over monopolisten. Die zal ik aan het rijtje
toevoegen....

Monopolisten                 Nee/Of op zijn minst erg Kostbaar
Ja

Of je bedoeld de hele tijd dat Schiphol zich in een Barriere markt
begeeft.
Daar ben ik nog niet zo van overtuigd. en je schreef zelf ook al dat we
het
eens waren over de monopolistische markt waarin Schiphol zich begeeft.
En
indien dat niet zo is....dan gaat in ieder geval mijn redenatie niet op,
die gaat over monopolistische markten.

>>>>>>BEvenals het begrip aanvaardbare concurrentie wordt met de
barrière-markttheorie beoogt een verzameling condities te beschrijven
(zogenaamde barrière-marktscenario's) die zowel statisch als dynamisch
efficiënt marktgedrag bevorderen. Dat wil zeggen, onder bepaalde
condities worden zittende aanbieders 'tegelijkertijd' gedwongen tot het
hanteren van voorzichtige (kost)prijsstelling en het introduceren van
dynamische voordelen van marktgedrag (innovaties). Deze voordelige
constellatie van gedragingen wordt bereikt door de mogelijheid tot
verzonken investeringen te introduceren in een raamwerk met betwistbare
markten: het gevaar van toetreding door potentiële rivalen die
gelijkwaardige investeringen doorvoeren, is de drijvende kracht achter
de barrière-marktresultaten.

Bij monopolisten heb je geen gevaar van toetreding van mogelijke
concurrenten....

>>>>Deze gedachtengang wordt in deel V nader
uitgewerkt. De esstentiële verschillen tussen betwistbare markten (samen
met volkomen mededinging en Bertrand concurrentie), barrière-markten (en
aanvaardbare lokkeerbare markt        Nee
Ja

Tabel 2
                                                Gedrag
Marktvorm                     Statische efficiëntie        Dynamische
efficiëntie
                                    (kostprijsstelling)
(introductie innovaties)
Betwistbare markt          Ja                                 Nee
Barrière markt                Ja                                 Ja
Blokkeerbare markt        Nee                              Ja

>>>>Van groot belang bij de speurtocht naar barrière-marktscenario's is
aandacht voor de 'identiteit' van de potentiële rivalen (hoofdstuk 11).
In dit verband is het antwoord op een aantal vragen cruciaal. De
volgende acht geven een indruk:

Ok voor een monopolie....

1                    zijn de potentiële rivalen nieuwe bedrijven;

Nee

2                    zijn ongerelateerde ondernemingen in staat snel en
innovatief toe te treden;

Nee

3                    zijn mogelijke concurrenten afkomstig van
gerelateerde markten;

Nee

4                    beschikken potentiële rivalen over overcapaciteit;

Weet ik niet zeker. maar ik vermoed dat de andere luchthavens ook hun
capaciteit volledig benutten. Indien je ze als potentiele rivalen kan
beschouwen.

5                    zijn de potentiële concurrenten in staat eenzijdig
te "dumpen";

lijkt me niet. De produktie van het produkt, aantal vliegbewegingen,
ligt
toch vast? Door de overheid bepaald meen ik. En de eventuele
concurrenten
(maar dat betwijfel ik) sparen dat niet een half jaar op om vervolgens
deze
te dumpen...

6                    opereren de mogelijke toetreders op beschermde
markten;

ehhh Ja.

7                    in hoeverre is sprake van toetredings- en
reactievertragingen; en

Toetreding? de toetreding is niet vrij.

8                    welke (verwachte) levensduur kennen de betrokken
investeringen?

Geen idee.

>>>>De cruciale vraag is in hoeverre de dreiging met toetreding door
potentiële rivalen 'geloofwaardig' is.

Totaal niet, naar mijn idee.....

Met vriendelijke groet, Joris

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********