Analyse hedendaags populisme

Fri Jul 12 20:00:58 CEST 2002

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Wow Hein, werk jij thuis of zo?

We kunnen elkaar opnieuw de hand schudden. Ik was bezig een repliek te
schrijven tot ik de jouwe tegenkwam. En herkauwen heeft geen zin.

Henk, je probeert hier intellectueel wel met grote passen snel thuis te
komen. Want als je mijn originele antwoord had gelezen, dan had je gezien
dat ik niet spreek over _alle _ vormen van populisme. Die ken ik niet alle,
en heb me er onvoldoende in verdiept om er uitspraken over te doen. Ik ben
heel nadrukkelijk mijn originele antwoord begonnen met:"Maar ik heb wel een
vraag: over welk soort populisme hebben we het hier? Als Hein doelt op dat
van Fortuijn, dan ben ik het eens met hem en oneens met jou.", en dus een
nadrukkelijke specificatie. Jouw repliek heeft duidelijk betrekking op
populisme in zijn algemeenheid, maar daar had ik het niet over.
Jammer dat je alleen de columns kent. Ik kan je in het bijzonder de
"Verweesde Samenleving" en uiteraard de "Puinhopen" aanbevelen (als je er
doorkomt, ik vind ze niet echt een 'intellectual's delight'). Maar het
kwalificeert je antwoord dan natuurlijk wel een beetje.

Met Hein zie ik niet in wat er mis is met historische referenties. Ze
stellen ons in staat om maatschappelijke ontwikkelingen te "duiden" zoals je
dat noemt door ze in perspectief te plaatsen. Natuurlijk kun je daarvoor
alleen contemporaine referenties gebruiken, maar voor een inschatting hoe
een bepaalde beweging zich in de toekomst zou kunnen ontwikkelen is een blik
op de historie af en toe best handig. En dat je me daarvoor intellectuele
luiheid aanwrijft vind ik een beetje flauw, maar ok.

Maar don't worry, ik maak er een ontzettende jij-bak van: je opmerkingen
over de "achterlijke islamitische cultuur" vormen een gebrek aan kritisch
denken. Direct na dat Volkskrant interview ( ik heb 't geloof ik nog ergens
digitaal als je het zou willen herlezen) heb ik al onmiddelijk gezegd dat
dat een storende slordigheid was. Want op wie wijs je als je het over die
'cultuur' hebt? Op de Indonesiërs? Op India (het land met het grootste
aantal moslims binnen haar grenzen)? Op de Iraniërs? Op Arabieren (die
overigens ook niet allemaal moslim zijn)? Een gemakkelijke veralgemenisering
die naar mijn idee kant noch wal raakt. En het discriminerend karakter van
"Als ik het juridisch zou kunnen plooien kwam er in dit land geen islamiet
meer in" wordt er ook niet minder om.

Verder heeft Hein mijn gras reeds voor mijn voeten weggeboerd....

Martin Lentink

----- Original Message -----
From: "Hein van Meeteren" <heinwvm at chello.nl>
To: "Discussielijst over D66" <D66 at NIC.SURFNET.NL>; <D66 at NIC.SURFNET.NL>
Sent: Friday, July 12, 2002 1:32 PM
Subject: Re: Analyse hedendaags populisme

> REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
> At 09:15 11-07-2002 +0200, Henk Vreekamp wrote:
>
> >1. Mijn kennis van de geschriften van Fortuyn bestaat uit het volgen van
zijn columns destijds. Zijn boeken schijnen (in meerderheid?) een bundeling
en/of bewerking daarvan te zijn. Dus dan houd ik het maar op die columns en
zijn vele interviews nadien.
>
> Dan ken je dus niet zijn partijprogramma's. Die zijn hier van belang.
>
> >2. Je hebt een hekel aan het Fuehrer-principe. Terecht, charismatisch
leiderschap is er vrijwel identiek aan.
>
> Nee, fout. er is een groot verschil tussen charismatisch leiderschap en
het Führerprincipe. Charisma is een vaker voorkomend verschijnsel: een zkere
uitstraling die zorgt voor gezag, of geloofwaardigheid, of een ander effect
op meerdere mensen (lachen bijvoorbeeld). Het gekke bij de Führertjes van
deze wereld is dat ze vaak minder of geen charisma hebben. Ze moeten het
hebben van uiterlijke, bewust aangebrachte kenmerken: uniformpjes, snorren,
petten, wapens, decoraties, stramme houding, een bepaalde groet, een
hofhouding, een dikke auto...Kortom: Führers creeëren hun macht, terwijl
charismatische mensen op een natuurlijke wijze invloed hèbben.  Vind je
Anton Mussert écht zo charismatisch, Henk?
>
> >De leider is dominant en inhoudelijk bepalend. Echter, dit type
leiderschap komt voor in meer bewegingen dan alleen het fascisme. Het
populisme staat of valt ermee, het socialisme ook. Kijk maar naar het Cuba
van Castro, het misdaadregime in Servie van Milosevitsj, e.d.
>
> Een ietwat kromme redenering. De pars pro toto, en in casu de negatieve
pars. In de eerste plaats is leiderschap nog geen Führerprincipe. We hebben
het hier, althans ik, over de =aanbidding= van het leiderschap, de =honger=
naar de sterke man. Dat is iets anders dan het alledaags leiderschap dat
eenvoudigweg behoort tot de organiserende principes van een gemeenschap. De
filiaalchef van Ahold is óók een leider, maar het is onzin de man als Führer
op te voeren. Dat wordt anders als de man elke morgen een van de kassa's
gaat staan en redevoeringen gaat houden over acht jaar paarse puinhopen,
waarna de man door de aanwezige vakkenvullers en cassières betraand wordt
toegejuicht....
>
> ten tweede mag je van een extreem voorbeeld nooit een algemeenheid maken.
dat is een kwestie van zindelijk redeneren. Castro vertoont kenmerken van
een dictator, en Castro noemt zich socialist. Is nu het socialisme hetzelfde
als Castrisme? Milosovich vertoonde kenmerken van een paranoïde
alleenheerser, en Milosovic noemde zich socialist, is nu het socialisme
hetzelfde als het Milosovic regime? (retorische vraag, want het antwoord is
duidelijk).
>
> >3. Wat betreft historische persoonlijkheden als Mussert en Mussolini moet
je voor hedendaags gebruik toch voorzichtig zijn. Dat heb ik met mijn
wetenschapshistorisch betoogje over de Frankfurter Schule reeds geduid.
>
> Helaas heb je weinig geduid.Je hebt gezegd dat we voorzichtig moeten zijn,
ja, maar dat moeten we ook met andere theorieën en zienswijzen. We moeten
ook voorzichtig zijn met Karl Popper of  Heertje, of wie dan ook. Een
kritisch mens is altijd voorzichtig.
>
> >Volgens mij getuigt het van intellectuele impotentie als je steeds en
vrijwel bij uitsluiting alleen een historisch bewijs kunt aanvoeren.
>
> Historische bewijzen zijn uitermate nuttig. Mensen zouden massaal (niet ik
hoor) weer vallen voor een Adolf Hitler als we niet wisten dat Auschwitz de
uiterste consequentie is van Blut und Boden. We zouden weer massaal, als
Hollanders, gaan vallen voor een Anton Mussert (met zijn "Bezem Door Den
Haag") als we niet wisten wat de jaren 40-45 hebben gebracht. Jongeren
zouden in groten getale meegesleept worden met een Communistische Revolutie,
als ze niet wisten wat de Gulag Archipel betekende. Historie is is ons
collectieve geweten, onze databank van goed en fout, en wie dat geweten
afdoet als intellectuele impotentie is niet goed snik.
>
> >Wat ik noem het "generational paradigm" om politieke tegenstanders te
kleuren met de Tweede Wereldoorlog.
>
> Het gaat verder dan de Tweede Wereldoorlog. Het gaat om de lessen vanaf de
twintiger jaren tot en met het eind van de koude oorlog. Vanaf de
vitalistische stroming van de jonge socialisten in Italië tot de uitroeiing
van miljoenen tegenstanders van Stalin, van de opkomst van het
kleinburgelijke fascisme in München tot de Vietnam-oorlog. Daar zijn
historische lijnen te trekken (sociaal, politiek en economisch). En zelfs de
huidige War on Terrorism is verbonden met deze draad. Maar het gaat te ver
hier een exposé over te houden.
>
> >Waarom kan dat niet met een analyse in actuele, nu invoelbare termen?
>
> Omdat een boom pas stevig staat als hij wortels heeft. Je kan de huidige
tijd niet begrijpen zonder historische kennis.
>
> >Is dit niet ook de fundamentele zwakte bij de tegenstanders van Fortuyn,
namelijk dat ze steeds moeten terugvallen op klassiek-linksige toespelingen?
>
> Ook uit de klassiek-rechtse hoek (het Christendom bijvoorbeeld) komen
anti-Fortuyn geluiden. Maar je hebt in één ding gelijk: de grote zorg van de
mensen die niet met Fortuyn meedeinen is dit: geen herhaling van bewegingen
die in een grote mate van waarschijnlijkheid kunnen leiden tot het
vernietigen van de democratie, tot oorlog, destructie, verdrukking,
marteling etc. Misschien is Fortuyn zelf nog een leuke vent, een opvolger
kan In Zijn Naam de meest verschrikkelijke dingen gaan preken en doen. Zoals
nu al zichtbaar wordt bij het breidelen van de pers.
>
>
> >Is dat ook niet een van de sterktes van het moderne populisme, namelijk
dat ze haar tegenstanders kan verleiden tot conventionele kretologie die
haar vervolgens isoleert van een (groot) deel van het kiezersvolk?
>
> Nee. Weer een historsche parallel: in Chili werd onder massale
toejuichingen van het kiezersvolk een hele generatie kritische jongeren
uitgemoord door het populistische Pinochet regime. Heus, die toejuichingen
van de massa's maakten dat uitmoorden nog niet aanvaardbaar.
>
> >4. En dan de rassenhaat, vreemdelingenhaat. Jammer genoeg is die niet
exclusief voor het populisme. Ook de Paarse politiek kun je niet als maat
nemen want haar migratiebeleid verstrakte zich voor de verkiezingen ook
dramatisch.
>
> Heeft niets en dan ook niets met rassenhaat te maken.
>
> >Het idee van Fortuyn om de grenzen deels te sluiten en al wie hier binnen
is te normaliseren en integreren, lijkt mij op zich geen gek idee.
>
> Dat was bekend.
>
> >Ik geloof dat velen hier bevolkingspolitiek en racisme door elkaar
haspelen.
>
> Er is bevolkingspolitiek, er is racisme, en er is racistische
bevolkingspolitiek. Dat laatste komt helaas veel te veel voor (kijk naar de
gedwongen migraties in het derde rijk, in de Sovjet unie van Stalin, in het
apartheidssysteem van Suid Afrika...). De LPF riekt eveneens naar een
discriminererende bevolkingspolitiek: grenzen dicht voor Moslems. Voor die
achterlijke Moslems. Niet voor Amerikanen, Canadezen, Fransen of Zweedse
Kroonsprinsen. Niet voor een Maxima Zorreguieta. Nee, voor Moslems. Dát
beste henk, dát is je richten op één groep die een bepaald gemeenschappelijk
kenmerk draagt (i.c. een religie en een cultuur). Volgens de Fennema-norm is
dat racisme.
>
> >Een bewijs is de massale aanhang onder migranten voor Fortuyn. Een punt
waar de conventionele partijen stilletjes omheen lopen.
>
> Ga een beetje reizen over de wereld henk, dan weet je dat het racisme
bijzonder sterk is onder de Arabieren, onder de Indiërs, enz. Ga eens naar
oost Afrika: je zal versteld staan hoe één gradatie minder bruin kan leiden
tot superioriteitsgevoelens.
>
> >5. En dan het punt dat Fortuyn islam "achterlijk" noemde, althans
"achterlopend". Hier hebben de burgerlijke partijen geen punt meer. Want een
paar weken terug publiceerde het UNDP (de ontwikkelingsorganisatie van de
UNO) een globaal rapport met daarin als een van de hoofdconclusies dat de
Arabische wereld qua politieke cultuur en vrouwenrechten behoorde tot de
achterlijkste regio in de wereld. Lees je oude NRC's er nog maar eens op na.
>
> De Arabische wereld is nog niet hetzelfde als de Moslemwereld (daar hoort
West en Noord Afrika bij, Indonesië, Malaysia, centraal Azië, delen van
China, delen van Rusland etc etc).  En in Staphorst worden vrouwen
gediscrimineerd, evenals in de SGP. Is Nederland nu een achterlijk land? Is
het Christendom nu zo achterlijk dat geen Christen meer mag immigeren naar
Canada?
>
> **********
> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> **********
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********