Analyse hedendaags populisme

Fri Jul 12 09:15:06 CEST 2002

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Bravo !  Henk,

Voortreffelijk geformuleerd alles. En zo volledig. En dat zo vroeg op de
ochtend. Ik kan dus
rustig blijven slapen.

Oops, als er nu maar niet wordt gedacht dat ik in jou mijn nieuwe sterke
leider zoek  ;-)

Fritz

-----Oorspronkelijk bericht-----
Van: Henk Vreekamp <vreekamp at knoware.nl>
Aan: Martin Lentink (D66/GroenLinks) <martinlentink at d66putten.nl>
CC: D66 at nic.surfnet.nl <D66 at nic.surfnet.nl>
Datum: vrijdag 12 juli 2002 8:36
Onderwerp: Re: Analyse hedendaags populisme

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Martin,

Het is jammer dat je het (voorlopig nog) niet met mij eens bent. Daarom een
paar puntjes.

1. Mijn kennis van de geschriften van Fortuyn bestaat uit het volgen van
zijn columns destijds. Zijn boeken schijnen (in meerderheid?) een bundeling
en/of bewerking daarvan te zijn. Dus dan houd ik het maar op die columns en
zijn vele interviews nadien.

2. Je hebt een hekel aan het Fuehrer-principe. Terecht, charismatisch
leiderschap is er vrijwel identiek aan. De leider is dominant en
inhoudelijk bepalend. Echter, dit type leiderschap komt voor in meer
bewegingen dan alleen het fascisme. Het populisme staat of valt ermee, het
socialisme ook. Kijk maar naar het Cuba van Castro, het misdaadregime in
Servie van Milosevitsj, e.d. Kortom, het charisma als het *vrijwillig*
volgen van een politiek leider, het in werking stellen van een Fueherdom is
niet exclusief populistisch. Bij een analyse zoek je echter naar unieke
kenmerken die iets verklaren over iets specifieks.

3. Wat betreft historische persoonlijkheden als Mussert en Mussolini moet
je voor hedendaags gebruik toch voorzichtig zijn. Dat heb ik met mijn
wetenschapshistorisch betoogje over de Frankfurter Schule reeds geduid.
Volgens mij getuigt het van intellectuele impotentie als je steeds en
vrijwel bij uitsluiting alleen een historisch bewijs kunt aanvoeren. Wat ik
noem het "generational paradigm" om politieke tegenstanders te kleuren met
de Tweede Wereldoorlog. Waarom kan dat niet met een analyse in actuele, nu
invoelbare termen? Is dit niet ook de fundamentele zwakte bij de
tegenstanders van Fortuyn, namelijk dat ze steeds moeten terugvallen op
klassiek-linksige toespelingen? Is dat ook niet een van de sterktes van het
moderne populisme, namelijk dat ze haar tegenstanders kan verleiden tot
conventionele kretologie die haar vervolgens isoleert van een (groot) deel
van het kiezersvolk? Dit laatste zie ik met name als de sterke kant van
zowel "linkse" als "rechtse" populisten (in Latijns-Amerika, bijvoorbeeld).

4. En dan de rassenhaat, vreemdelingenhaat. Jammer genoeg is die niet
exclusief voor het populisme. Ook de Paarse politiek kun je niet als maat
nemen want haar migratiebeleid verstrakte zich voor de verkiezingen ook
dramatisch. Het idee van Fortuyn om de grenzen deels te sluiten en al wie
hier binnen is te normaliseren en integreren, lijkt mij op zich geen gek
idee. Ik geloof dat velen hier bevolkingspolitiek en racisme door elkaar
haspelen. Een bewijs is de massale aanhang onder migranten voor Fortuyn.
Een punt waar de conventionele partijen stilletjes omheen lopen.

5. En dan het punt dat Fortuyn islam "achterlijk" noemde, althans
"achterlopend". Hier hebben de burgerlijke partijen geen punt meer. Want
een paar weken terug publiceerde het UNDP (de ontwikkelingsorganisatie van
de UNO) een globaal rapport met daarin als een van de hoofdconclusies dat
de Arabische wereld qua politieke cultuur en vrouwenrechten behoorde tot de
achterlijkste regio in de wereld. Lees je oude NRC's er nog maar eens op na.

Dus, weg met dat gemakzuchtige Tweede-Wereldoorlog-gedoe. Blijf actueel en
realistisch! Weg met de intellectuele luiheid!

Henk Vreekamp, Utrecht.
-------------------------------------

At 21:55 10-7-02 +0200, you wrote:
>REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
>Beste Henk,
>
>Ik ben marketeer en dus niet geschoold in politicologie en van de
>Frankfurter Schule weet ik niets. In die zin kan ik dus weinig bijdragen.
>Maar ik heb wel een vraag: over welk soort populisme hebben we het hier?
>
>Als Hein doelt op dat van Fortuijn, dan ben ik het eens met hem en oneens
>met jou.
>
>Hoewel ik er absoluut mee inga tegen de Politieke Correctheid van vandaag
>was ik en ben ik van mening dat de vergelijking van Thom minder vergezocht
>is dan jij schijnt te denken of aardig te vinden. Als je de evangeliën naar
>Fortuijn leest dan zijn daar tal van aanknopingspunten voor te vinden.
>Om maar een concrete te noemen: wanneer iemand beweert dat, zo hij het
>juridisch zou kunnen plooien, er wat hem betreft "geen islamiet dit land
>meer in" kwam, dan laadt hij daarmee minstens de verdenking mee op zich om
>te willen discrimineren op grond van geloofsovertuiging. In zijn boeken
zijn
>nog wel andere groepen te vinden waar hij niet bijster veel mee op had, dus
>is het maar de vraag of hij het, als het zo juridisch te plooien viel, bij
>die geloofsovertuiging had willen laten.
>Het standaard tegenargument is dan dat Fortuijn overtuigd democraat was.
Was
>dat nou echt zo? De wijze warop hij zowel bij LN als bij zijn eigen club de
>lijst vaststelde heeft niets met democratie te maken. En in de verweesde
>samenleving zijn tal van bedekte "Führer-prinzip" indicaties te vinden.
>Zoals een aantal historici al heeft laten zien bestaan er tal van
>parallellen tussen de uitspraken van Fortuijn en Anton Adriaan M., en die
>stond niet echt bekend als democraat van de praktijk. "Gesundenes
>Volksempfinden" is niet hetzelfde als democratie, toen niet en nu niet.
>
>Waarom wil jij dat niet inzien? Met deze ideeën acht ik mij verre van "zelf
>populist", ben ik juist lid omdat ik vind dat "politiek bedrijven" het
>tegenwicht tegen dat gedachtengoed moet vormen. En daar voel ik me geen
>centimeter schuldig om.
>
>
>Martin Lentink
>
>----- Original Message -----
>From: "Henk Vreekamp" <vreekamp at knoware.nl>
>To: <D66 at NIC.SURFNET.NL>
>Sent: Wednesday, July 10, 2002 1:10 AM
>Subject: Analyse hedendaags populisme
>
>
> > REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
> >
> > Waarde toekomstige VVD-ers,
> >
> > Niemand wil echt meedenken over een nieuw programma voor D66. En de
> > meerderheid is verder bang datzij haar eigen ambities schaadt als ze de
> > huidige politiek leider afvalt. Echter, meedenken over een analyse van
het
> > huidige populisme lukt al beter. Zie de reactie van potentieel kamerlid
> > Hein van Meeteren.
> >
> > Hein wil het Fortyunisme en eventueel ook andere Westeuropese variaties
>wel
> > theoretisch analyseren aan de hand van de kritische Frankfurter Schule
> > (sociologie, politicologie). Met Duitse namen als Horkheimer, Adorno en
de
> > nog levende leerling Habermas. Globaal zocht deze "school"  van
> > links-liberalen en kritische sociaal-democraten in de sociale
>wetenschappen
> > naar de invloed die staat en monopolies hebben op politieke bewegingen,
de
> > dominante ideologie van een periode en de "gewone man".  De marxist
Reich
> > zocht zelfs een verklaring voor de massale aanhang onder de arbeiders en
> > middenstand vanuit een massa-psychologisch optiek (aanbidden Leider
vanuit
> > verdrongen lustgevoelens e.d.).
> >
> > Tot zover vind ik Hein's suggestie voor een theoretische basis voor een
> > populisme-analyse interessant. Er is slechts een groot probleem: de
> > Frankfurter Schule zocht naar een verklaring voor het feit dat de gewone
> > man zo massaal koos voor het aanvankelijk vitalistische fascisme  en het
> > later moordende fascisme in de jaren dertig van de 20e eeuw.
> >
> > En dat is het probleem. Hein suggereert opnieuw dat populisme min of
meer
> > gelijk staat aan fascisme, genocide e.d. Dat past dan wel in het
failliete
> > gedachtengoed van Leider mr. Thomas de Graaf, maar is niet realistisch.
> > Zeker niet als we het populisme wereldwijd beschouwen. In feite konden
>veel
> > ideologieen leiden tot fascisme: naast populisme, het conservatisme,
> > socialisme en communisme. De geschiedenis van het fascisme verhaalt van
> > hele volksdelen en partij-organisaties die zich vanuit de hun ideologie
> > lieten omkatten tot de ultiem  foute.
> >
> > Kortom, bepaalde politieke en psychologische mechanismen die zijn
> > blootgelegd door de kritische sociologen kunnen we zeker "meenemen" in
de
> > theorievorming, maar hun globale aanname is verwerpelijk. Vergeleken met
> > het nazisme vormt het populisme een nette burgerlijke beweging van
> > teleurgestelde, misschien wraakzuchtige maar zeker niet moordzuchtige
>lieden.
> >
> > Waarom wil men dat niet inzien? Zijn de critici daartoe soms zelf te
zeer
> > populist? Vindt men zelf, ondanks partijlidmaatschap, "politiek
bedrijven"
> > ook verwerpelijk? Welk kwaad wil men eigenlijk bestrijden? Toch het
> > schuldige ik?
> >
> > Dus, Hein, qua detail een goede suggestie, qua strekking verwerpelijk
want
> > irreeel. Niettemin een nuttige bijdrage in de gedachtenvorming. Ik hoop
>dat
> > je deze constatering positief opvat...
> >
> > Henk Vreekamp, Utrecht.
> >
> > **********
> > Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
>(D66 at nic.surfnet.nl).
> > Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
>tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
> > Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
>tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> > Het on-line archief is te vinden op:
>http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> > **********
> >
>
>**********
>Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
>(D66 at nic.surfnet.nl).
>Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
>tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
>Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
>tekstveld alleen: SIGNOFF D66
>Het on-line archief is te vinden op:
>http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
>**********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********