Waarden en rationaliteit (was: OVERHEID NIET MEEGEGROEID MET INDIVIDU)

[Bart Meerdink]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Tja, wat helder lijkt in mijn hoofd komt blijkbaar nog niet over.

Daar waar de aanname van rationeel gedrag hoogtij viert is het moeilijk
te accepteren dat (strikt genomen) irrationeel gedrag vereist is om het
wederzijdse voordeel in onze maatschappij maximaal te laten zijn.

Om een banaal voorbeeld te noemen: hoe krijgen we voor elkaar dat alle
bewoners in een flatgebouw verantwoord gebruik maken van de
gemeenschappelijk af te rekenen centrale verwarming zonder overal meters
te plaatsen? Dat lukt in de praktijk gewoon niet, het omslagstelsel
veroordeelt allen tot collectieve energieverspilling.

Op dezelfde manier brengt *elke* aggregatie (geld, of andere incentives
zoals straf of erkenning) het risico van suboptimale toedeling van
middelen met zich mee.  Alleen een sterke (gemeenschappelijke) externe
motivatie (religie, ideologie, oorlog, taboe, sociale controle) kan dit
doorbreken. Of natuurlijk controle, analoog aan de verwarmingsmeters.
Maar introductie van controle (regels) is op zich ineffient, inflexibel,
beperkend, tast vrijheid en privacy aan, en leidt tot een lappedeken van
maatregelen en tot macht die ons verstikt.

Hoe bevrijdend zou het niet zijn als we ons aan dat onwenselijke effect
van de rationaliteit zouden kunnen onttrekken, als er een breed besef
zou bestaan dat het er echt toe doet wat we toevoegen of afdoen aan wat
we met z'n allen delen (welvaart, toekomst, geluk, stad, buurt, milieu).
Godsdienst kan een dergelijk besef brengen, maar ook zonder dit (wat mij
betreft kunstmatige) hulpmiddel is de mens in staat om te begrijpen dat
rationeel handelen ook in een ruimere context gezien kan worden.

Bart Meerdink

Henk Elegeert wrote:

[knip]
> Het komt mij voor dat het prisoners dilemma voortkomt uit de beperkte
> mogelijkheden en een voorstelling van zaken die juist voor mensen niet
> opgaan.
> Behalve daar waar de essentie is weggehaald namelijk de vrijheid van
> handelen van mensen.
> Het zal ook wel niet voor niets het prisoners dilemma heten.
[knip]

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********