Good governance?

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Lijsters,

Een tussendoortje, nu alom de loftrompet wordt gestoken over Jan Pronk - ere
wie de ere toekomt -, onze Verschrikkelijke Man uit Scheveningen die aardig
werk heeft verricht met de uitwerking van het Kyoto-Accoord gisteren in Bonn...

Sinds het optreden van Herfkens is de Nederlandse ontwikkelingshulp sterk
gewijzigd. Het aantal hulp-landen is drastisch beperkt (terecht). Bilaterale
afhankelijkheid tussen gever en ontvanger is verminderd door het geld via
multilaterale organen door te sluizen (terecht, want zo minder directe
financiering van Nederlandse bedrijven en dus minder vriendjespolitiek en
concurrentievervalsing).

Probleem blijft de effectiviteit van de huidige hulp en de toekomstige
controle op milieuverbetering. Want ontwikkelingslanden blijven corrupt, of
worden dat nog meer nu de globalisering de kloof rijk-arm alsmaar vergroot
(in 1991 85% wereld met 15% inkomen). Officieel, na initiatieven met name
door de Wereldbank, proberen de rijke landen nu richting arme landen een
anti-corruptiebeleid te starten via het bestuurskundig criterium 'good
governance'.

Maar ja, de vraag is nu of dat niet opnieuw om arrogantie van de macht gaat?

 - In hun 'Political corruption in Europe and Latin America' (1997) stellen
Walter Little en Eduardo Posada dat, principieel, in het Westen corruptie
voorkomt binnen het systeem en in arme landen corruptie gelijk staat aan het
systeem. Met name in landen met een een-partijensysteem.
Vraag blijft dan wel waarom het ondernemerschap in het ene land wel
functioneren, in het andere absoluut niet? Met andere woorden, de mate van
corruptie zegt niets over de kans op er boven op te komen.

- Little en Posada vervolgen: Het Westen heeft zelf ook boter op het hoofd
en miskent de toename van clientelisme en corruptie in de eigen regio.
Daarbij neemt politieke transparantie af wanneer je structureel privatiseert
en dereguleert.
Dus welk recht heeft het Westen om arme landen de maat te nemen? Trouwens,
wat heb je aan een Wereldbank die liever geen corrupte staatshoofden op de
lijst zet uit angst voor terreuraanslagen op Wereldbankiers? Waarom blijven
in veel rijke landen steekpenningen aan potentaten fiscaal aftrekbaar? (In
Nederland sinds enige jaren officieel niet meer)

- Kijken we even naar Nederland. Waarom heeft de huidige hulpminister
Herfkens bestuurskundig onderzoek (naar o.a. corruptie) verboden voor andere
landen dan die zij heeft goedgekeurd op good governance an armoede? De
NWO-afdeling WOTRO voor 'tropisch onderzoek' krijgt van de DGIS (het
onderministerie van Herfkens) alleen poen voor de rond 18 landen van H.
Wetenschappelijk is dat natuurlijk flauwekul. Met alleen monitoren van iets
waarvan je de conclusie al hebt getrokken, weet je op den duur niet meer hoe
corruptie er in het algemeen en elders uitziet, etc. Kortom, good governance
wordt iets van het eigen gelijk, van willekeur en navelstaren.

- De arrogantie krijgt trouwens al vrij spel bij het monitoren. Een
indicatie in die richting vormt de onthulling van het Franse satirische
weekblad Le Canard Enchaine van 3 november 1999, opgevuld met een
documentaire in Le Monde Diplomatique van april 2000: De internationale
organisatie voor het afgeven van het keurmerk 'good governance',
Transparency International is zelf een onheldere organisatie, een voorbeeld
van 'bad governance'.
Transparency International is een lobby-organisatie van grote multinationals
en opgezet door de CIA. Waar bijv. Greenpeace het qua financiering vooral
moet doen met donaties van burgers, haalt TI haar gelden vooral uit kringen
van Lockheed, Boeing, IBM, GM, Exxon, GE e.d. Officieel haakt men in op de
good-governance campagnes van OECD en Wereldbank, maar in feite gebruikt men
de TI-rapporten als direct onderhandelingsdocument tegen lokale overheden in
arme landen. (Terzijde, werkte een aan het koningshuis geparenteerde dame
niet voor die club?)

- Fukuyama signaleerde al dat in het Westen het klassieke clientelisme
(vriendjespolitiek) mede dankzij de opkomst van 'paarse' coalities en 'nieuw
midden' moderniseert tot een netwerk-cultuur, een cultuur van contracten in
plaats van contacten, een claimcultuur etc.
Maar ja, de vraag blijft dan toch - als je de 'moraal' vervangt door
jurrridisch onderhandelen op de millimeter - of regels op zich weer niet een
constructie zijn. Zo schiet je weinig op. Je kunt dan slechts constateren
dat het economisch, comparatief voordeel zich slechts kan realiseren door
een eenzijdige morele macht.

Good governance, bad governance - voor gek geworden politici (Wahid, Varma?)
mag er dan nog wel een psychiater of een andere regenteske shamaan
beschikbaar zijn. Maar voor een kans op goede controle kunnen we toch beter
politieke besluiten nemen. Privatisering en convenanten zijn dan
ineffectief. Een liberale economie bloeit pas bij een sterk staat, waar in
de bedrijfskolommen een duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen privaat
en publiek, onder reductie van het huidige aantal PPP's e.d. De arme landen
houden ons een spiegel voor van het Wilde Kapitalisme. Er zijn inderdaad
nogal wat 'liberalen' die Wild Kapitalisme gelijkstellen met Wild
Kapitalisme, en op science fiction-achtige manier dromen van computers en
merotocratie, met een fanatisme dat bij communistische staten tot de
ondergang leidde. Om Brinkhorst, naar aanleiding van diens kritiek op de
huidige landbouwpolitiek, te parafraseren: stalinisme is van alle tijden.

Henk Vreekamp, Utrecht

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********