Onleefbaar Nederland: populisme

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Gerard,

Als je bij het verwijt 'u bent populist' niet gelijk zegt waarom, dan krijgt
de uitspraak een lading van 'smerige bedrieger en fascist'. En dit lijkt me
op z'n minst overdreven. Dat doet ook onrecht aan de weldenkende mensen die
uit protest LU steunen. Kortom, 'populist' lijkt dan een *nette* manier van
schelden. De populist en anti-populist lijken dan erg op elkaar. De
inlanders en hun oprechte immigranten hebben daar een mooi spreekwoord voor:
"De pot verwijt de ketel dat'ie zwart ziet".

Henk Vreekamp, Utrecht
----------------------

At 00:23 22-11-00 +0100, you wrote:
>Reactie:
>Hoe verhoudt zich jouw betoog tot de retorica, waaraan het bij de
>presentatie van woordvoerders van D66 nogal eens aan ontbreekt?
>
> Gerard van den Berg, Utrecht
>
>-----Oorspronkelijk bericht-----
>Van: Henk Vreekamp <vreekamp at knoware.nl>
>Aan: D66 at nic.surfnet.nl <D66 at nic.surfnet.nl>
>Datum: woensdag 22 november 2000 0:08
>Onderwerp: Onleefbaar Nederland: populisme
>
>
>>REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>>
>>Lijsters,
>>
>>Vandaag werd bekend dat Leefbaar Utrecht wil coaleren met PvdA, CDA en een
>>lokale partij uit Vleuten. Met name D66-ers - ook uw mailer - hebben LU
>>menigmaal 'populistisch' genoemd. Wat houdt dat in?
>>
>>Ik denk dat je drie modaliteiten kunt onderkennen: 1. populisme als stijl
>>van handelen, 2. naar inhoud, en 3. democratisch methoden.
>>
>>1. Het meest komt het verwijt van populistisch handelen voor. Het is dan
>>synoniem voor je verlagen tot het peil van het publiek, de langzaamste
>>kameel, Joe-Sixpack als doelgroep. Ook voor bombastisch, retorisch. Het is
>>dan een beetje een elitistisch verwijt. Zelfs mij werd ooit door een
>>recensent van een leerboek 'populisme' verweten. Na lang piekeren begreep
>ik
>>dat de man mij het tutoyeren van de lezer verweet. Ik denk dat een
>>belangrijk deel van de verwijten richting LU refereren aan de stijl van
>>optreden: zuigen, schreeuwen, schelden, onparlementaire samenvattingen e.d.
>>
>>Kwaliteitsmedia voeren trouwens vaak een anti-populisme mediabeleid: naar
>>stijl en onderwerpkeuze schroeft bijv. de BBC juist haar normen wat op
>>vanuit de stelling dat een divers publiek juist intellectueel wil worden
>>geprikkeld. Een soort niet-doelgroepen benadering.
>>
>>2. Het inhoudelijk verwijt. Dit komt al veel minder voor. Het vergt een
>>nadere toelichting van de spreker die iemand 'populisme' verwijt. En die
>>ontbreekt meestal. Zo is D66 in het verleden populisme verweten omdat ze
>>nadruk legde op referenda en verkiezen. D66 was een Boerenpartij voor
>>Intellectuelen, want ze had geen 'inhoud'. Dit verwijt trof recent ook LU.
>>Vandaar dat ze als enige lokale club dit keer een boekwerk maakte van haar
>>verkiezingsprogram. De Tocqueville werd wegens z'n pro-Amerikagevoel ook
>>'radikaal populisme' verweten. Rinnooy Kan trof het verwijt omdat hij
>>ruecksichtlos de marktwerking predikte. Om dit verwijt te ontwijken is de
>>D66-top ook haar propaganda rond de 'middenpartij' aan het verlaten en
>zoekt
>>zij nieuwe posities rond republikanisme en anti-clericalisme e.d.
>>
>>Het verwijt van 'geen inhoud' vormt een inleiding op het argument 'u
>>bedriegt de burger'. In de politieke geschiedenis werd op dit punt de trend
>>gezet door notabene Marx, Engels en Lenin die zich wilden onderscheiden van
>>opstandige maar niet-socialistische bewegingen uit middengroepen in
>Engeland
>>en kleinburgers plus middelgrote boeren (narodniki) in Rusland. Geen inhoud
>>staat dan voor 'spontane volkswil' contra progressief dogma. In wezen
>>streden twee heterodoxe stromingen om de macht van de vooruitgang. Er zijn
>>ook politicologen als Kees Brants en Philip van Praag die politici
>>populistisch noemen nu ze na de ontzuiling geen programmatische politiek
>>meer zouden bedrijven. (Wat miskent dat veel inhoud heden stamt van de
>>neo-liberale Chicago-economen)
>>
>>Historisch verwant aan 'populisme' lijkt het 'corporatisme': het niet
>willen
>>onderscheiden van sociale lagen, tegengestelde belangen als politieke
>>eenheid zien. De sociaal-christelijke beweging is dit verweten: een hogere
>>macht plaatsen boven Arbeid en Kapitaal. Menigeen zag hier ook de wortel
>van
>>het 20e eeuwse fascisme van Mussolini, met als hogere macht de dictatuur
>>(volksmacht).
>>
>>Ondanks de tientallen drukken van Daniel Bell's *End Of Ideology* heeft men
>>'inhoudsloosheid' nog steeds niet vervangen door 'pragmatisme'. Zelfs aan
>>dat laatste begrip wil D66 haar vingers niet branden.
>>
>>3. Ook een hoofdaandacht voor bestuurlijke werkwijzen en democratische
>>methoden (verkiezen i.p.v. benoemen, referenda etc.) wordt vaak populisme
>>toegedicht. Hier springt het elitisme er toch wel uit: menig socialist en
>>conservatief vreest dan het onverstand van de massa. Men verwijt
>>'populisten' dan romanticisme, anti-etatisme. Betutteling verschuilt zich
>>achter 'dat lijkt wel anarchisme' of 'utopie' - plus variaties. Aan 'de
>>massa' wordt zelfreinigend vermogen en voortschrijdend inzicht onthouden.
>>Dit soort populisme-verwijt is naar mijn smaak zelf irritant zoniet
>reactionair.
>>
>>Dus als er nog eens een Wijze Man van D66 op tv het verwijt opvoert van
>'dit
>>is populisme' , dan hoor ik toch graag gelijk of dat slaat op ruwe stijl,
>>een programmatisch gebrek of angst voor democratische methoden. Dat laatste
>>kun je D66 en LU in ieder geval niet verwijten. Gezien de door LU in
>Utrecht
>>gewenste coalitie denk ik toch meer aan stijl en inhoud: eenvoudig
>>taalgebruik en zonder enige reflexie zoveel mogelijk toegeven aan elke wens
>>die langs komt. Daardoor liep het in Hilversum ook fout, meen ik me te
>>herinneren...
>>
>>Henk Vreekamp, Utrecht
>>
>>P.S. Voor alle duidelijkheid: ik handhaaf uiteraard de kritiek die ik
>eerder
>>uitte op de lokale D66.
>>
>>**********
>>Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
>(D66 at nic.surfnet.nl).
>>Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
>tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
>>Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
>alleen: SIGNOFF D66
>>Het on-line archief is te vinden op:
>http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
>>**********
>>
>
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********