Onleefbaar Nederland: populisme

[GWC van den Berg]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Reactie:
Hoe verhoudt zich jouw betoog tot de retorica, waaraan het bij de
presentatie van woordvoerders van D66 nogal eens aan ontbreekt?

 Gerard van den Berg, Utrecht

-----Oorspronkelijk bericht-----
Van: Henk Vreekamp <vreekamp at knoware.nl>
Aan: D66 at nic.surfnet.nl <D66 at nic.surfnet.nl>
Datum: woensdag 22 november 2000 0:08
Onderwerp: Onleefbaar Nederland: populisme


>REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
>Lijsters,
>
>Vandaag werd bekend dat Leefbaar Utrecht wil coaleren met PvdA, CDA en een
>lokale partij uit Vleuten. Met name D66-ers - ook uw mailer - hebben LU
>menigmaal 'populistisch' genoemd. Wat houdt dat in?
>
>Ik denk dat je drie modaliteiten kunt onderkennen: 1. populisme als stijl
>van handelen, 2. naar inhoud, en 3. democratisch methoden.
>
>1. Het meest komt het verwijt van populistisch handelen voor. Het is dan
>synoniem voor je verlagen tot het peil van het publiek, de langzaamste
>kameel, Joe-Sixpack als doelgroep. Ook voor bombastisch, retorisch. Het is
>dan een beetje een elitistisch verwijt. Zelfs mij werd ooit door een
>recensent van een leerboek 'populisme' verweten. Na lang piekeren begreep
ik
>dat de man mij het tutoyeren van de lezer verweet. Ik denk dat een
>belangrijk deel van de verwijten richting LU refereren aan de stijl van
>optreden: zuigen, schreeuwen, schelden, onparlementaire samenvattingen e.d.
>
>Kwaliteitsmedia voeren trouwens vaak een anti-populisme mediabeleid: naar
>stijl en onderwerpkeuze schroeft bijv. de BBC juist haar normen wat op
>vanuit de stelling dat een divers publiek juist intellectueel wil worden
>geprikkeld. Een soort niet-doelgroepen benadering.
>
>2. Het inhoudelijk verwijt. Dit komt al veel minder voor. Het vergt een
>nadere toelichting van de spreker die iemand 'populisme' verwijt. En die
>ontbreekt meestal. Zo is D66 in het verleden populisme verweten omdat ze
>nadruk legde op referenda en verkiezen. D66 was een Boerenpartij voor
>Intellectuelen, want ze had geen 'inhoud'. Dit verwijt trof recent ook LU.
>Vandaar dat ze als enige lokale club dit keer een boekwerk maakte van haar
>verkiezingsprogram. De Tocqueville werd wegens z'n pro-Amerikagevoel ook
>'radikaal populisme' verweten. Rinnooy Kan trof het verwijt omdat hij
>ruecksichtlos de marktwerking predikte. Om dit verwijt te ontwijken is de
>D66-top ook haar propaganda rond de 'middenpartij' aan het verlaten en
zoekt
>zij nieuwe posities rond republikanisme en anti-clericalisme e.d.
>
>Het verwijt van 'geen inhoud' vormt een inleiding op het argument 'u
>bedriegt de burger'. In de politieke geschiedenis werd op dit punt de trend
>gezet door notabene Marx, Engels en Lenin die zich wilden onderscheiden van
>opstandige maar niet-socialistische bewegingen uit middengroepen in
Engeland
>en kleinburgers plus middelgrote boeren (narodniki) in Rusland. Geen inhoud
>staat dan voor 'spontane volkswil' contra progressief dogma. In wezen
>streden twee heterodoxe stromingen om de macht van de vooruitgang. Er zijn
>ook politicologen als Kees Brants en Philip van Praag die politici
>populistisch noemen nu ze na de ontzuiling geen programmatische politiek
>meer zouden bedrijven. (Wat miskent dat veel inhoud heden stamt van de
>neo-liberale Chicago-economen)
>
>Historisch verwant aan 'populisme' lijkt het 'corporatisme': het niet
willen
>onderscheiden van sociale lagen, tegengestelde belangen als politieke
>eenheid zien. De sociaal-christelijke beweging is dit verweten: een hogere
>macht plaatsen boven Arbeid en Kapitaal. Menigeen zag hier ook de wortel
van
>het 20e eeuwse fascisme van Mussolini, met als hogere macht de dictatuur
>(volksmacht).
>
>Ondanks de tientallen drukken van Daniel Bell's *End Of Ideology* heeft men
>'inhoudsloosheid' nog steeds niet vervangen door 'pragmatisme'. Zelfs aan
>dat laatste begrip wil D66 haar vingers niet branden.
>
>3. Ook een hoofdaandacht voor bestuurlijke werkwijzen en democratische
>methoden (verkiezen i.p.v. benoemen, referenda etc.) wordt vaak populisme
>toegedicht. Hier springt het elitisme er toch wel uit: menig socialist en
>conservatief vreest dan het onverstand van de massa. Men verwijt
>'populisten' dan romanticisme, anti-etatisme. Betutteling verschuilt zich
>achter 'dat lijkt wel anarchisme' of 'utopie' - plus variaties. Aan 'de
>massa' wordt zelfreinigend vermogen en voortschrijdend inzicht onthouden.
>Dit soort populisme-verwijt is naar mijn smaak zelf irritant zoniet
reactionair.
>
>Dus als er nog eens een Wijze Man van D66 op tv het verwijt opvoert van
'dit
>is populisme' , dan hoor ik toch graag gelijk of dat slaat op ruwe stijl,
>een programmatisch gebrek of angst voor democratische methoden. Dat laatste
>kun je D66 en LU in ieder geval niet verwijten. Gezien de door LU in
Utrecht
>gewenste coalitie denk ik toch meer aan stijl en inhoud: eenvoudig
>taalgebruik en zonder enige reflexie zoveel mogelijk toegeven aan elke wens
>die langs komt. Daardoor liep het in Hilversum ook fout, meen ik me te
>herinneren...
>
>Henk Vreekamp, Utrecht
>
>P.S. Voor alle duidelijkheid: ik handhaaf uiteraard de kritiek die ik
eerder
>uitte op de lokale D66.
>
>**********
>Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
>Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
>Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
>Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
>**********
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********