Globalisering (was: Elitisme)

[Henk Vreekamp]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Beste Chido,

Je (kennelijk neutrale of positieve) kijk op het fenomeen globalisering
lijkt me niet geheel reeel. Mogelijk speelt hier een zeker 'economisme' een
rol: hoofdaandacht en hoofdverklaring vanuit de economische. De kwestie is
trouwens al een eeuw oud. Een belangrijk debatmoment in de politieke
geschiedenis vormde o.a. de discussie tussen Vladimir Oeljanov (beter bekend
als Lenin) en de Poolse sociaal-geografe Rosa Luxemburg. Binnen de
toenmalige sociaal-democratie, het communisme en het links-liberalisme tot
1940 vormde het een hot issue. Lenin kreeg daarbij overwegend als kritiek
dat hij de Internationalisering van het Kapitaal teveel verklaarde uit
economische motieven, en sociale en politieke drijfveren over het hoofd zag.

Kenners zullen een en ander kunnen aanvullen en corrigeren. Ik wil slechts
even duiden dat de kwestie niet nieuw is en nu analoge attitudes oproept. Op
zich curieus, omdat nu het neo-liberalisme overheerst. Kennelijk beschikken
we maar over enkele verklaringsschema's, zo je wilt stereotiepen.

Ik begrijp de uitspraak van de voormalig Ierse presidente Mary Robinson -
een statement, en niet meer dan ik verwoordde - dan ook  vanuit voorgaand
historisch perspectief. Maar ook vanuit de lopende sociaal-wetenschappelijke
vakliteratuur van dit moment. Afgezien van de economische 'netwerken',
mogelijk gemaakt door technologisering, brengt globalisering volgens veel
vaklui ook meer sociale spanningen. Concreet: meer racisme en meer
klassetegenstellingen.

Dat is geen postmarxistische modegril, maar verklaarbaar uit de sterk
toenemende migratiestromen - door juristen ook wel 'gezinshereniging' en
'asielzoeken' genoemd. De willekeur der jurrridisch geinspireerde
beleidsmakers is daarbij eindeloos: sinds kort worden uit Indonesie
afkomstige mensen niet meer tot de categorie 'allochtoon' gerekend 'omdat
zij te Westers zijn', net als Amerikanen (inclusief de daar als etnische
Latino geklasseerde burgers!). Maar dit terzijde.

Nieuwkomers vormen een nieuwe 'onderklasse' (accent bij Paul Scheffer). De
constructie van hun 'eigen cultuur' of 'identiteit' schept via het
mechanisme dat racisme heet (sociale afstand, uitsluiting etc.) nieuwe
klassentegenstellingen tussen burgers en nieuwkomers. En dit beangstigt
Scheffer ook. Dit verklaringsmodel is trouwens niet vreemd, want het grijpt
terug naar het concept van de 'race relations' in de USA en de UK sinds de
jaren veertig, de conjugatie van racisme en sociale klasse. Er loopt
trouwens een groot NWO-project van 45 (of 35?) miljoen gulden budget over
'uitsluiting' - een relatief enorm bedrag aan welk sociaal-wetenschappelijk
project nauwelijks ruchtbaarheid wordt gegeven.

Deze 'multiculturele' kant van de globalisering (Westers Imperialistisch
begrip) lijkt als twee druppels water op andere amalgame
sociaal-wetenschappelijke concepten: in de Caraiben en Latijns-Amerika
spreken we van 'creolisering' (etnisch pluralisme na economische migratie),
in de jaren vijftig maakte het politicologische begrip 'plurale staat' furore.

Na het diner heb ik een minuutje gesnuffeld in wat laatste vaktijdschriften.
Een willekeurig sample uiteraard, maar niet minder veelzeggend. Als je je er
wat nader in wilt verdiepen - uit verbazing, argwaan, nieuwsgierigheid:

- een artikel van Jos de Beus in 'Facta' dat er ondanks de globalisering
toch (steeds meer) militair moet worden ingegrepen. [Lenin's
imperialisme-theorie kwam tot eenzelfde conclusie!]. Economie en technologie
vormen kennelijk niet een regulerende factor.

- een special van de 'American Journal of Sociology' van november 1999 (ja
die dingen komen vaak laat uit): postnationalism bestaat niet voor
emigranten. Etnische en nationalistische verschillen en tegenstellingen
blijven bestaan bij wereldomspannende migratie.

Als je documentair literatuur zoekt, wordt je vast overstelpt door zulke
analyses en commentaren. Kortom, het is niet voldoende om op de voorhand al
positief of negatief (qua politieke besluitvorming) te staan tegenover dat
begrip globalisering. Dat kun je pas een beetje als je het invult.

Mary Robinson leest de samenvattingen van de rapporten ook en ze heeft er
een mening over, en dat verklaart haar quote.


Henk Vreekamp, Utrecht

-------------------------------
At 09:38 2-05-00 DST, you wrote:
>REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl
>
>Henk Vreekamp schreef:
>>Gisteravond (1 mei!) zag ik UNO-Mary Robinson
>>op de BBC met haar uitspraak dat globalisering ook meer
>>klassetegenstellingen en racisme brengt.
>
>Zou je dat willen toelichten? Ik heb de uitzending niet gezien.
>Ik kan me voorstellen dat globalisering racisme sneller naar buiten doet
>komen. Niet dat het meer racisme *brengt*. Meer klassentegenstellingen
>begrijp ik helemaal niet.
>
>Overigens las 1 og 2 weken geleden in, ik dacht, Trouw dat
>milieuverbeterende/behoudende maatregelen meer effect hebben in een
>geglobaliseerde wereld, dan in een wereld bestaande uit sociaal-economische
>blokken (Noord-Amerika, Europa, Japan), omdat bij globalisering de wereld
>economisch op elkaar gaat lijken, waaruit - simpel gezegd - vaak wereldwijk
>dezelfde sociaal-maatschappelijke wensen en eisen (bijv. t.a.v. milieu) volgen.
>Al was het maar omdat pressiegroepen en lobby-organisaties op deze gebieden
>wereldwijd gaan samenwerken. Je weet wel, Henk, van die netwerken waar jij
>niet zo van houdt.  ;-)
>
>Met vriendelijke groet,
>
>Chido Houbraken
>C.Houbraken at Hilversum.nl
>035-6292040
>
>Dit bericht wordt beschouwd als persoonlijke correspondentie en dient als
>zodanig behandeld te worden.
>
>**********
>Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst
(D66 at nic.surfnet.nl).
>Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het
tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
>Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
alleen: SIGNOFF D66
>Het on-line archief is te vinden op:
http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
>**********
>

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********