[Octrooi op biotech?]

Wed Jun 7 18:55:38 CEST 2000

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Unclassified

Stoffels heeft een heleboel theoretische bezwaren
tegen biotech octrooien terwijl de praktijk met
het bestaande octrooi en auteursrecht laat zien
dat er helemaal niet zoveel problemen zijn.

Vergelijk het met het auteursrecht, nergens in de
wet is vastgelegd wat een tekst precies is maar
het is toch voor iedereen duidelijk dat er geen
auteursrecht op losse woorden of zinnen kan
liggen.

Stoffels denkt dat er octrooi gelegd kan worden op
een individueel gen. Maar dat kan nu juist niet.
Een individueel bacterie gen dat in de vrije
natuur voorkomt is geen uitvinding maar hoogstens
een ontdekking. Een uitvinding is het pas als dit
gen wordt ingebouwd in een ander dier of plant
waar dat gen van nature niet in voor komt. Die
uitvinding kan dan beschermt worden maar daarmee
is het natuurlijk niet verboden om dat zelfde gen
in een ander dier in te bouwen.
Patent op een gen zou pas kunnen als dat gen door
de aanvrager geheel zelf is gemaakt en in de vrije
natuur bij geen enkel levend wezen voorkomt. Dat
is natuurlijk moeilijk aan te tonen bij de
miljoenen soorten op aarde.
Het hele idee dat men beslag op genen kan leggen
is dus onzin, op zaken die al bestaan kan geen
patent meer gevraagd worden. Als dat niet zo was
zou ik vandaag nog het wiel laten patenteren .

Verder maakt hij zich zorgen over de blokkade van
wetenschappelijk onderzoek als de patenteigenaar
geen licenties wil geven. Maar dat is nu ook niet
zo. Een patent geeft de eigenaar het alleenrecht
op commerciele exploitatie. Niet commercieel
gebruik, zoals b.v. wetenschappelijk onderzoek
wordt daar niet door verhinderd. Vergelijk het met
auteursrechten op muziek: bij publieke opvoeringen
moet er aan de componist betaald worden, maar als
je voor jezelf een liedje wilt zingen dan mag dat
zonder te hoeven betalen.

Er zijn misschien een aantal praktische problemen
die om een iets andere oplossing vragen dan de
patenten op technische producten maar het is
allemaal best wel te regelen.

Emiel Stolp

Arjan Stoffels wrote:

> Van octrooirecht weet ik niet zoveel af. Van
> biotechnologie en genetica des te meer. Ik sta
> niet a priori afwijzend tegenover octrooien op
> 'biotechnologische creaties', maar zie in de
> discussie wel een paar rare argumenten en
> fouten. Allereerst wordt het wel/niet tegen
> biotechnologie zijn verward met het wel/niet
> verstrekken van octrooien. Wij zijn, als D66,
> voor biotechnologisch onderzoek. Prima. Maar
> da's heel wat anders dan voor het verstrekken
> van octrooien op 'biotechnologische creaties'
> zijn.Ten tweede. Ik schrijf met opzet
> 'biotechnologische creaties', want afhankelijk
> van wat er nu precies bedoeld wordt, is er toch
> wel wat meer aan de hand dan het verstrekken van
> een octrooi op een antibioticum, gistsoort of
> een kippenras. Als ik de mailtjes over dit
> onderwerp doorlees zie ik dat gesteld wordt dat
> er geen verschil zou zijn met het via klassieke
> genetica/fokprogramma's verkregen 'product' en
> de octrooirechten daarop. Er worden
> vergelijkingen gemaakt met o.a. het kwekersrecht
> en er wordt op gewezen dat het iedereen vrij
> staat om b.v. muizen zonder een veranderd gen te
> kweken. Deze vergelijkingen gaan mank. En wel
> hierom. Ze gaan er, zonder uitzondering, van uit
> dat er geen onderscheid wordt gemaakt tussen de
> soort (het dier, het individu) en het gen. Maar
> daar zit 'm volgens mij nou net de crux van het
> octrooieren van 'biotechnologische creaties'. Er
> wordt geen octrooi gelegd op een ras, soort of
> dier, maar op een individueel gen (verstopt in
> een organisme). Bert Bakker vraagt naar het
> verschil met 3 producten. Da's heel simpel. Een
> antibioticum is een levenloze stof die chemisch
> zeer exact te beschrijven valt en een gistsoort
> (waarschijnlijk wordt een giststam bedoeld) en
> een kippenras zijn (onder)soorten/rassen/stammen
> waarop het octrooi wordt verleend vanwege een
> specifieke eigenschap van dat product. De gist
> wordt geoctrooieerd omdat 'ie een bepaald
> kunstje (b.v suiker in alcohol omzetten) goed
> kan. Maar er zijn meer giststammen die dat
> kunnen. Een kip wordt geoctrooieerd omdat 'ie
> bijvoorbeeld veel eieren legt. Maar er zijn meer
> kippen die eieren leggen. Minder efficient
> misschien, maar er zijn alternatieven
> voorhanden.Bij het verlenen van een octrooi op
> een gen zal dat waarschijnlijk neerkomen op de
> specifieke volgorde van baseparen in dat gen. En
> dan wordt het opeens heel eng. Allereerst legt
> iemand dus beslag op iets waar geen alternatief
> voor is. Dus hier wordt niet het product, maar
> de enige bron die er is beschermd (niet het
> antibioticum, en daar zijn er meer van, maar die
> genen die ervoor zorgen dat antibiotica worden
> gemaakt). Ten tweede wordt er beslag gelegd op
> iets dat niet specifiek bij 1 organisme hoeft
> voor te komen. Diverse genen komen in bijna
> ongewijzigde vorm in meerdere organismen voor.
> Ten derde wordt er gedaan alsof dat ene
> specifieke gen niet in de natuur voor zou komen.
> Het is niet mogelijk om een bepaald stukje DNA
> zo te marken dat het herkenbaar is als
> artificieel. Dat kan eigenlijk alleen voor
> zogeheten markergenen en daar heb je niets aan
> want die wil je niet. Als ik dat gen toch in de
> natuur zou vinden, dan zou ik er niets mee mogen
> doen. (In de vergelijking met muziek [zie
> hieronder]: je kan aan elk liedje een apart
> herkenningsdeuntje toevoegen, als je dat liedje
> nu zonder deuntje hoort -want het gaat tenslotte
> om het liedje- is dat dan geoctrooieerd of
> niet?)Ten vierde. Als de octrooihouder niemand
> het recht geeft om 'zijn' gen te gebruiken, maar
> er zelf ook niets mee doet dan zet dat de
> wetenschap ook op enorme achterstand. Er kan
> geen onderzoek worden verricht (denk aan
> 'ziektegenen', 'medicijngenen') en als het
> gebruiksrecht o.i.d. wel wordt verleend dan zal
> er ongetwijfeld zo geschokt moeten worden dat
> geen enkele onderzoeksgroep dat zal kunnen
> betalen. Zeg maar dag tegen fundamenteel
> onderzoek, of de overheid moet meer gaan betalen
> en dat zie ik nu ook zo 1,2,3 niet gebeuren.Ten
> vijfde (en dit wordt ook een probleem voor de
> octrooi aanvrager) hoe specifiek moet er
> beschreven worden? Er zijn 4 basen, die per set
> van 3 coderen voor een aminozuur. 4x4x4 is 64
> mogelijkheden voor (bij de mens) 20 aminozuren.
> Maar de codering is min of meer universeel! Toch
> betekent dit grofweg dat er zo'n 3 codes per
> aminozuur zijn. Een beetje gen dat voor wat
> nuttigs codeert is toch al gauw enkele honderden
> baseparen lang. Zeg 300 bp (en da's een
> kleintje). Da's 100 aminozuren. Dat betekent dat
> er zo'n 3 tot de 100ste verschillende
> combinaties zijn voor een gen. Hoe ga je dat
> vastleggen? Je moet dan toch weer terug naar het
> product, maar daar heb je als biotechnoloog
> nogal weinig aan (want dat kan met bestaande
> wetgeving ook al). Om een vergelijking te maken
> die misschien beter te begrijpen valt (maar
> absoluut mank gaat): Er zijn vele programma's
> die kunnen tekstverwerken. Ze gebruiken daar
> allemaal een bepaalde methode voor. Het
> programma als geheel, de instructies, zorgen
> ervoor dat tekst verwerkt wordt. Op het
> programma kan octrooi (of patent of hoe het ook
> heet) worden aangevraagd. Stel nu dat er een
> bepaalde set instructies is, waar je eigenlijk
> niet aan ontkomt. Neem een IF THEN opdracht. Wat
> nu als de eerste programma ontwerper had gezegd:
> Ik wil een octrooi op het IF THEN principe?
> Iedereen had hem/haar waarschijnlijk
> uitgelachen.Of om nog een andere vergelijking te
> trekken: niet de (klinkende) muziek of de
> transcriptie daarvan, maar de muzieknotatie zelf
> wordt geoctrooieerd. KORTOM, ik zie geen
> problemen met het verlenen van octrooien op
> (levende) producten, maar heb wel enorme
> bezwaren tegen het verlenen van octrooien op
> genen. En dat dan nog los van de technische
> beren die ik op de weg zie. In tegenstelling tot
> Bert Bakker zie ik dus wel degelijk principiele
> verschillen met octrooien op producten. Ik heb
> geen angst voor de biotechnologie, integendeel.
> Maar ik ben wel bang voor een wereld waarin
> bedrijven het alleenrecht op de basis van het
> leven kunnen claimen. Met vriendelijke groet,
> Arjan Stoffels ----- Oorspronkelijk bericht
> -----Van: Bert Bakker <bbakker at USA.NET>Aan:
> <D66 at NIC.SURFNET.NL>Verzonden: zaterdag 3 juni
> 2000 23:43Onderwerp: Re: [D66] [Octrooi op
> biotech?]
>
>
> > Ik ben weliswaar geen woordvoerder op dit
> terrein, maar de argumenten lijken
> > me niet zo lastig.
> > Als je niet a priori tegen biotechnologisch
> onderzoek bent (en dat zijn wij
> > niet - binnen alle grenzen van zorgvuldigheid,
> ethische toetsing en wat dies
> > meer zij), dan geldt voor biotechnologie
> evenzeer als voor alle andere
> > wetenschappen: onderzoek is duur, en er is dus
> niemand die er in investeert
> > als er niet mee te verdienen is.
> > Kan iemand mij vertellen wat het verschil is
> met een nieuw antibioticum? Of
> > een nieuwe gistsoort? Of een door een
> fokprogramma verkregen nieuw kippenras?
> > Op al deze zaken wordt patent verleend.
> > De methode verschilt wellicht, het principe
> niet.
> > Voor biotechnologie geldt hetzelfde als voor
> alle andere wetenschap: geen
> > overdreven vooruitgangsgeloof, maar ook geen
> overdreven en onredelijke angst.
> > Groeten,
> > Bert Bakker.
> >
> >
> ____________________________________________________________________
>
> > Get free email and a permanent address at
> http://www.netaddress.com/?N=1
> >
> > **********
> > Dit bericht is verzonden via de informele D66
> discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
> > Aanmelden: stuur een email naar
> LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
> alleen: SUBSCRIBE D66
> > Afmelden: stuur een email naar
> LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld
> alleen: SIGNOFF D66
> > Het on-line archief is te vinden op:
> http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> > **********
> >

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********