Plebisciet Oostenrijk (was: Referendum Oostenrijk)

[Herman Beun]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

e.r. stolp schreef:

> Het valt mij overigens op dat D66 zich jarenlang heeft
> uigesproken voor het referendum als politiek middel
> maar dat men plotseling tegen het referendum is als
> de uitslag van de stemming anders dreigt uit te
> vallen dan wij willen. Wordt het dan niet eens
> tijd om het referendum uit het
> verkiezingsprogramma te halen ?

Meestal kan ik me erg goed vinden in Emiels eigenzinnige stellingnames
op deze lijst, maar deze keer ben ik het toch echt niet met hem eens:

D66 is voorstander van het correctief referendum. Zelf ben ik
daarnaast ook voorstander van het volks-(wetgevings-)initiatief. Wat
die twee met elkaar gemeen hebben is dat voor ieder individueel
referendum dat gehouden wordt het initiatief van _onderop_ komt: Uit
het ophalen van een minimum vereist aantal handtekeningen blijkt dat
er onder de kiezers een significante groep is die een sterke behoefte
voelt om direct, via een referendum, over het betreffende onderwerp te
beslissen. In alle andere gevallen maakt de gekozen
volksvertegenwoordiging uit wat er gebeurt. Op deze manier uitgevoerd
geeft het referendum daadwerkelijk meer invloed aan de kiezer, omdat
die daarmee de mogelijkheid krijgt om direct in te grijpen in het
handelen van zijn politieke vertegenwoordigers.

D66-ers die het Oostenrijkse referendum afwijzen zijn echter wel
degelijk consequent. Waar D66 zich immers altijd heel duidelijk
_tegen_ heeft uitgesproken is het plebisciet, i.e. een referendum
waarbij de vraagstelling en het initiatief om het te houden geheel in
handen liggen van de regering. Doordat die zoveel ruimte heeft om te
bepalen of, en waarover, er gestemd wordt geeft het plebisciet niet of
nauwelijks meer invloed aan de kiezer en heeft het altijd het risico
in zich om te worden misbruikt voor manipulaties en propaganda.
Plebiscieten zijn dan ook erg populair bij dictators en coupplegers
die op zoek zijn naar "democratische" legitimatie.

Het zogenaamde referendum in Oostenrijk (voor de exacte vraagstelling:
zie onderaan dit mailtje) is zo'n plebisciet, en een schoolvoorbeeld
van wat er allemaal mis kan gaan met deze vorm van "democratie". In
Oostenrijk is niet voor niets een verhitte discussie ontstaan over de
vraag of dit regeringsvoorstel constitutioneel wel toelaatbaar is.
Gewezen wordt op de suggestieve vraagstelling ("ungerechtfertigt
verhängten Sanktionen") en op het feit dat niet minder dan zes vragen
(waarvan er vijf open deuren zijn) "en bloc" gesteld worden (je kunt
alleen maar ja of nee zeggen tegen alle vragen samen, niet tegen
iedere vraag afzonderlijk. Geen enkele behoorlijke
referendumverordening zou zo'n vraagstelling toelaten.

Daarbij is de opdracht die via het referendum aan de Oostenrijkse
regering gegeven wordt ook nog eens uitermate vaag. Wat zijn eigenlijk
precies die "alle geeignete Mitteln" die ik als (hypothetische)
Oostenrijkse kiezer de Oostenrijkse regering opdracht geef te
gebruiken om de sancties weg te krijgen? Diplomatieke druk, vetoën van
de uitbreiding van de EU, saboteren van gewone EU-besluitvorming,
opnieuw instellen van grenscontroles, uit de EMU stappen, uit de EU
stappen?

Of doet het er niet toe zolang het doel maar bereikt wordt? Ironisch
genoeg is waarschijnlijk het meest geëigende middel om van die
sancties af te komen, het niet houden van het referendum zelf. Het
inzicht van de D66-eurofractie, dat de 14 regeringen van EU-landen
zichzelf met die rare sancties in een onmogelijke positie
gemanoeuvreerd hebben begint langzaam in steeds meer lidstaten door te
dringen. Je ziet nu in alle EU-landen omzichtig diplomatiek
gemanoeuvreer in de richting van een uitkomst die én een einde maakt
aan de "bilaterale" diplomatieke boycott van Oostenrijk, én het
gezicht redt van de 14 regeringsleiders die als paniekerige schapen
achter Frankrijk en België zijn aangedraafd, én Haider niet de kans
geeft om victorie te kraaien en zijn positie te verstevigen. In deze
delicate porseleinkast banjert de Oostenrijkse regering met dat
referendum nu rond als de bekende olifant. President Chirac van
Frankrijk en BuZaMinister Michel van België zullen hun hakken alleen
maar harder in het zand drijven. De Deense regering, toch de
belangrijkste medestander van Oostenrijk en vóór het opheffen van de
sancties, heeft dan ook al laten weten het referendum een
onverstandige zet te vinden.

/Herman

=========

DIE FRAGEN IM WORTLAUT

Auf diesen Text der Volksbefragung hat sich die Koalition festgelegt:

Soll die Bundesregierung im Zuge der bevorstehenden Reform des
EU-Vertrages mit allen geeigneten Mitteln sicherstellen, daß
* die von den anderen Mitgliedsstaaten der Europäischen Union gegen
Österreich ungerechtfertigt verhängten Sanktionen sofort aufgehoben
werden,
* die Europäische Union als umfassende Gemeinschaft gleichberechtigter
Staaten allen Mitgliedsländern die gleichen Rechte und Pflichten
garantiert und nicht die Vorherrschaft einiger weniger großer Staaten
über die anderen möglich wird,
* die Europäische Union das Grundrecht jedes Landes auf freie
demokratische Wahl seiner Regierung garantiert und den freien
Wettbewerb und die Rechte aller demokratischen Parteien sowie die
Einrichtungen der direkten Demokratie achtet,
* eine klare Aufgabenteilung zwischen der europäischen Ebene und den
Mitgliedsstaaten eingeführt wird und die Regionen aufgewertet werden,
* alle Einrichtungen der Europäischen Union verpflichtet werden, die
Grundregeln des Rechtsstaates und der Menschenrechte der Bürger
einzuhalten,
* ein rechtsstaatliches Verfahren bei behaupteter Verletzung von
Grundwerten der Union mit richterlicher Kontrolle in den EU-Vertrag
aufgenommen wird.
Die Fragen können nur als Block mit Ja oder Nein beantwortet werden.

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********