Checks & Balances (was Federaal Europa)

[Tjerk Jouwstra]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Hein van Meeteren schreef/wrote/a ecrit:


>In de Trias Politica van Charles de Secondat de Montesquieu (overigens van
>goede famille) kwam deze gedachte in een Europese context tot ontwikkeling.

Hierbij moeten we niet vergeten dat naast de staatsrechtelijke theorien van
Locke en anderen ook  de gedachtenvorming van deze heer van stand basis
vormde voor de eerste schetsen van de Amerikaanse Constitutie. Interessanter
zelfs voor de huidige ontwikkeling van de Europese Unie -zeker ook in het
licht van de intergouvermentele conferentie in december in Nice, waar
aanpassing van de Europese structuur in het kader van de voorgenomen
uitbreiding met een aantal vooral Oost-Europese lidstaten aan de orde komt-
is , hoe hij de drie te scheiden machten ordende. Bijvoorbeeld de
buitenlandse politiek was een van die factoren, bij zijn analyse van de
diverse functies van de absolute monarch, Louis XV, in Frankrijk.

>Wat mij interessant lijkt is met elkaar na te gaan waar de verschillen
>exact liggen met het (Noord) Europese systeem. Want checks and balances
>hebben wij natuurlijk ook. Al is de vorm wat anders. De rechter bewaakt
>*onafhankelijk* (dus niet gekozen of benoemd door een administration) de
>wetten, of liever: de interpretatie en uitvoering van de wetten.
<knip>

Vergeleken met het Amerikaanse constitutionele stelsel is de onze uiterst
ingewikkeld. Krachtes onze Grondwet bestaat de wetgever uit regering en
parlement (waarvan de eerste kamer niet eens rechtstreeks kan worden
gekozen), de regering bestuurt, maar mag via AMvB's ook wetten afkondigen en
bij ons heeft de Hoge Raad nadrukkelijk niet de functie, die de Supreme
Court in de VS, het Verfassungsgericht in Duitsland of La Conseil dÉtat in
Frankrijk wel heeft: het toetsen van de wetten op haar inhoudelijke
billikheid. Dat is voorbehouden aan de wetgever zelf, zie het
toetsingsverbod van art 120 GW. Maar zowel de Hoge Raad als het Europees Hof
in Luxemburg (voor de Europese Unie) als het Europees Hof in Straatsburg
(voor toetsing aan het Europees Verdrag ter Bescherming van de Rechten van
de Mens) mogen onze wetten weer wel aan die bepalingen toetsen.

 > De kamer checkt en corrigeert desnoods de regering. De Raad van
>State (in Nl althans) controleert de recht -en wetmatigheid van
>wetsvoorstellen.

Bij ons probeert nu vooral de Eerste Kamer zich als orgaan op te werpen, om
de wetten op hun wet-en rechtmatigheid te beoordelen. Dit als een soort
rechtvaardiging van hun bestaan. Maar ze mogen niet amenderen, alleen goed
of afkeuren of via een novelle nog proberen wat kleine wijzigingen er door
te krijgen. De Raad van State heeft in het wetgeveningsproces slechts een
adviserende functie, en dan niet aan de wetgever, maar aan de regering.
Daarnaast is ze in ons confuse stelsel ook nog rechter (Afdeling
Bestuursrechtspraak Raad van State bijv bij toepassing van de AWB).


> Dit is checks and balances op NL-niveau. Op Europees
>niveau zitten we in een transitie-fase. Een VS van Europa zou het
>Amerikaanse model kunnen volgen, maar trekt dan checks and balances weg uit
>de lidstaten. In Europa kunnen we echter ook een federatief systeem
>hanteren: de natie-staten (lidstaten), als basis, blijven autonoom op tal
>van terreinen, ook wb het zwaartepunt van democratische controle en
>rechtspraak.  Dan is Europa  slechts een samenwerkingsverband op economisch
>(primair) en sociaal-juridisch niveau, waarbij de subsidiariteit ervoor
>zorgt dat nooit teveel bevoegdheden naar het centrale niveau getild worden.
>.knip>


In de huidige praktijk moet iedere hoogste rechterlijke instantie al een
vraag ter prejudiciële toetsing voorleggen aan de Europese Rechter in
Luxemburg, zodra een burger (lees vooral: een onderneming) zich beroept op
een regel van Europees Recht. De Europese Unie is nu deels
intergouvermenteel van karakter, waarbij de macht dus bij de Lid Saten ligt,
en deels  supranationaal. Dit laatste neemt met de maand in betekenis toe en
holt ons democratisch rechtstelsel uit. Zie de discussie op deze side over
aanpassing van ons Octrooirecht aan een Europese Richtlijn over genetische
modificaties e.d.
Wim Kok is bij ons regeringsleider en op zijn nationale gedrag demokratisch
aanspreekbaar, maar wat hij doet als lid van de Europese Raad (zometeen in
Nice weer bijvoorbeeld), daarover hoeft hij geen verantwoording af te leggen
aan het nationale Parlement.

Dus hoe je het wendt of keert, er is al een federatief Europa, zij het met
een uiterst gebrekkig en slecht functionerende Constitutie, waarin
Commissie, Europese Raad en Parlement alleen al op grond van het EG Verdrag
besluitvormingsbevoegdheden hebben (het parlement eigenlijk pas sinds het
verdrag van Amsterdam in 97), maar in een volstrekt onbegrijpelijke en
ondoorzichtige samenhang, zonder nauwelijks demokratische controle. Er komen
nieuwe landen bij (er staan er zeker 10 nu in de wacht), dus het wordt hoog
tijd, dat er iets aan die constitutie wordt gedaan. En je hebt mij nog niet
kunnen overtuigen, dat dat uiteindelijk toch niet een soort van federatie
kan worden, aangepast aan de Europese eigenheden. De rol van de natie, zoals
gedefiniëerd door Talleyrand en Von Metternich in 1815 (Weense Conferentie),
is daarbij volgens mij van minder doorslaggevende betekenis dan de Europese
Regio's (Vlaanderen, Walen, Randstad, Catelonie, Basken, Noord Italie,
Beieren, Schotten, Pruisen en noem maar op). Maar het zal wel een proces van
de geleidelijkheid moeten worden. Zometeen is er al een Euro (sorry, die is
er al, maar zometeen hebben we ook de munt in de portemonee), krijgt de
Buitenlandse Politiek als factor meer eigen inhoud en werkt dat zo door.
Voor de goede orde: het beginsel van de subsidiariteit staat nu in art 5 van
het EG vedrag geformuleerd en dient een van de grondbeginselen te blijven.

Interamicaal,

Tjerk

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********