Raadsleden en de macht van ambtenaren

Fri Jan 7 02:35:34 CET 2000

Wolter Ates schreef:
>Het zal de tijd van het jaar wel zijn maar Arjan bakt ze wel bruin hoor.
Ja, lekker he ;-) ? Beetje ingegeven door -uiteraard- persoonlijke frustratie,
maar ook door het gezeur over 'de macht van de ambtenaar'. Verderop in je mail
ga je daar ook nog op in, maar nog steeds met een m.i. negatieve visie op 'de
ambtenaar'. De ambtenaren die ik ken -okee, zoveel zijn dat er nu ook weer niet-
zijn in het algemeen van goede wil. Men is er niet op uit om de wethouder ten
val te brengen of de raad een hak te zetten. Meestal proberen ze te roeien met
de riemen die ze hebben.

KNIP
>Het H.R. in mijn gemeente zegt heel veel over niets, en over deze zaken
>weinig. KNIP
>Een cie kan zich suf praten over een stuk, afwijzen kan niet, wijzigen
>kan niet, alleen als de wethouder het voorstel overneemt.

Tja, dat klinkt alsof de raad zich in het verleden flink heeft laten ringeloren.
Alle macht is aan de wethouders c.q. het college en de raad zit er min of meer
machteloos bij. Dat een individueel raadslid of een fractie niet de mogelijkheid
heeft (althans dat begrijp ik uit je reactie) om willekeurig welk onderwerp een
A status te geven vind ik verbijsterend en zeker niet getuigen van een hoog
democratisch gehalte.

KNIP
>Heb ik wel eens een ambtenaar gebeld? Nee, in de eerste plaats geen idee
>wie over welk onderwerp. Ik ken alleen de ambtelijk secretaris van de
>cie die zou ik dat best kunnen vragen. Ware het niet: mijn cie vergadert
>op maandagavond, de afspraak is dat de stukken uiterlijk vrijdag in het
>postvak liggen. en daar houden ze zich stipt aan, het heeft er nog nooit
>eerder gelegen. Het past mij maar zelden om op zo een tijdsdruk, 1
>werkdag zoiets te gaan uitzoeken.

Tja, hier meer van hetzelfde. De raad heeft zich een fors oor aan laten naaien.
Drie dagen om stukken door te lezen en te beoordelen; het lijkt mij onmogelijk.
In de gemeente waar ik werk is het streven om de stukken 10 dagen van te voren
bij de commissieleden te hebben. In de gemeente waar ik woon is het geloof ik
een week, en dat wordt niet altijd gehaald, maar dat is wel het streven. En ik
denk ook niet dat beide raden een kortere voorbereidingsperiode zouden
accepteren.
Suggestie 1. Bel de commissiesecretaris een week van tevoren op welke punten er
op de agenda staan en hou dat consequent vol. Misschien wordt 'ie zenuwachtig en
mailt/stuurt 'ie je na verloop van tijd een voorlopige agenda. Ga eens een keer
langs op het gemeentehuis en zoek de persoon in kwestie op. Je maakt mij niet
wijs dat alle stukken pas op de vrijdag voor de vergadering beschikbaar zijn.
Suggestie 2. Ik heb geen idee hoe de D66 fractie ligt in jouw gemeente en of
jullie college- of oppositiepartij zijn, maar je zult vast niet de enige zijn
die problemen heeft met maar 3 dagen voorbereiding. Misschien kun je samen met
andere partijen doordrukken dat het HR wordt aangepast.
Suggestie 3. Loop bij het bezoek aan het gemeentehuis meteen even langs de bodes
(een fles van het een of ander zou wonderen kunnen verrichten). Ze hebben
misschien nog wel een telefoonlijst beschikbaar. Ook de telefonistes of de
receptionistes kunnen dit handige item wellicht verschaffen. Zeker degene die de
algemene telefoon aanneemt zal een lijst hebben met welke ambtenaar welke
onderwerpen doet. En als dat allemaal niet lukt; algemeen nummer bellen en
vragen naar de ambtenaar die zich met onderwerp X bezighoudt. Gezien het aantal
wethouders kan de gemeente nooit zo groot zijn dat 6 ambtenaren zich met een
onderwerp bezig houden. Na verloop van tijd moet het toch zo zijn dat je de
juiste ambtenaar weet te vinden.

>Waar staat in jullie H.R. dat de raad de ideeDn aan de wethouder aan
>moet leveren Arjan? Staat dat er echt? Klopt niet erg met de delegatie
>aan het dagelijks bestuur nietwaar?

Ik heb geen flauw benul of dat er staat! Dat was en is mijn persoonlijke mening
over de functie van de raad en de raads/commissieleden. Wat is anders de zin van
het hebben van een commissie als de commissieleden geen ideeen kunnen opperen?
Een raad die alleen maar ja of nee mag zeggen tegen een voorstel is in mijn ogen
wel erg beperkt bezig/heeft zich erg laten beperken. Je geeft op die manier het
initiatief volledig uit handen. Dat lijkt mij heel erg onwenselijk. Die
delegatie (zie ook hieronder) gaat natuurlijk maar net zover als de raad
toestaat.

>Het is waar dat een orgaan wat verantwoordelijkheden delegeert deze op
>elk moment weer terug mag nemen, maar af en toe een initiatief nemen is
>toch iets anders dan, de ideeDn komen van de raad.

Okee, da's waar. Maar de raad delegeert die verantwoordelijkheden niet. Er
worden op grond van de wet uit het midden van de raadsleden mensen gekozen die
het dagelijks bestuur vormen. E.e.a. is misschien ook afhankelijk van hoe breed
je de controlerende taak van de raad ziet. In mijn optiek is de raad voor alles
verantwoordelijk, ongeacht de gedelegeerde verantwoordelijkheid aan wethouders.
Als je daar niet aan vasthoudt wordt het ook feitelijk onmogelijk om wethouders
weg te sturen, want het college wordt dan bovengeschikt aan de raad.

KNIP
>En nu die ambtenaar, als die van de politiek, wie dan ook, geen
>aanwijzing krijgt hoe ze het gedaan willen hebben, in mijn optiek doet
>hij dan niets.

Da's wel erg kort door de bocht (toegegeven, was ik ook). Veel van het staande
beleid wordt gewoon uitgevoerd. Zeker voor 'beleid' dat wettelijk is vastgelegd.
Bijvoorbeeld uitvoering van de uitkeringenadministratie, het verlenen van
bouwvergunningen, financiering van het onderwijs etc. Sommige onderdelen daarvan
komen zelfs nooit in de raad terecht, domweg omdat het het uitvoeren van
bestaande regelingen is.
Nieuw, gemeentelijk beleid, staat vaak al in het collegeprogramma. Wethouder X
wil volgens dat programma beleid op onderwerp Y. Dat wordt in de ambtelijke
planning opgenomen. Aan de hand van die planning moet je toch uit kunnen vogelen
of men ergens mee bezig is.
En, aanwijzingen of niet, de ambtenaar gaat aan de slag met het nieuw te maken
beleid. Je hebt tenslotte overleg met collega's uit je eigen of andere
gemeentes, je leest de informatie over projecten elders, je hebt de oude nota
nog liggen, diverse landelijke en lokale organisaties geven hun wensen door, je
interpreteert -bij gebrek aan duidelijke directieven- vrijelijk wat de wethouder
en eventueel de raad zou willen etc. etc. Maar omdat de raad en wethouder
binnenkort weer weg zijn en jij er nog zit richt je het nieuwe beleid dat je
maakt wel zo in dat het op z'n minst niet in tegenspraak is met wat je zelf zou
willen als ambtenaar.
Die keuzes maak je dus zelf. Als partij X een notitie schrijft over wat ze met
dat beleid zouden willen, reken maar dat de ambtenaar z'n oren er in de meeste
gevallen naar laat hangen (moet je er wel voor zorgen dat de ambtenaar het stuk
ook krijgt).

KNIP
> In den haag wordt het wat
>duidelijker want daar is de kwaliteit er (bij de Minister) meestal wel,
>en er vliegen dus nogal eens wat hoge ambtenaren uit, al of niet met een
>klap.

Ja, maar dan ook alleen de hoge ambtenaar. En ik heb mijn vraagtekens bij die
beslissingen. Ik krijg wel eens een gevoel dat het veel meer te maken heeft met
een 'incompatibilite des humeurs' dan met de kwaliteit van de hoge ambtenaar in
kwestie.

KNIP
>Waar zit de fout, als we het huidige systeem willen handhaven ligt de
>fout bij de ambtenaar, hij is niet dienstbaar. Of z'n politieke bazen
>nou van wanten weten of niet hij moet ze naar de politiek gewenste
>uitkomst lijden.

Hier zijn we het vrijwel eens. Dat wil zeggen, dan moet de ambtenaar dus wel
eerst aangereikt krijgen wat de politiek gewenste uitkomst is. En daar schort
het dus m.i. nogal eens aan. De ambtenaar is dienstbaar aan het openbaar
bestuur, maar dan dient het openbaar bestuur eveneens haar verantwoordelijkheid
als bestuur te nemen. Doen ze dat niet dan moeten ze niet gek opkijken als de
ambtenaar, dienstbaar als hij/zij is, de wensen gaat interpreteren.

>Zie jij dat jezelf doen? Je politieke baas op de bank leggen en via
>diepte interviews analyseren wat hij wil? Nee, ? dan ben je niet dienstbaar.

Mmmmm, ik merk hier enige zurigheid :->. Uiteraard is de theorie mooier dan de
werkelijkheid. Desalniettemin probeer ik (via het afdelingshoofd, die heeft
wekelijks overleg met de wethouder) inderdaad wel te achterhalen wat de
portefeuillehouder wil. Desondanks leidt dat regelmatig niet tot de gewenste
helderheid. Maar er wordt wel verwacht dat ik binnen een bepaalde termijn een
stuk produceer.
Daarnaast leg je m.i. 'dienstbaar' wel heel erg ruim uit. De wethouder moet toch
aangeven wat hij/zij wil, jij draait het bijna om. De ambtenaar geeft aan wat
hij/zij wil en de wethouder zegt ja of nee. Da's geen besturen meer, da's
reactief bezig zijn.

>Een geringe maar onaangename verbetering zou kunnen zijn, opleiding of
>examen eisen opleggen aan volksvertegenwoordigers.Een heel huis vol
>gespecialiseerde academici als ambtenaar, en als wethouder een lagere
>school onderwijzer een gepensioneerde directeur lltb en een geflopte
>waterschap medewerker.

Dit was niet wat ik bedoelde. Mijn insteek was gericht op de vorming van een
(nieuw) raads/commissielid v.w.b. de gemeentewet, de rechten en plichten van
raad en commissie, de opbouw van onze democratie, het kennis maken en nemen van
het eigen ambtelijk apparaat (waar jij klaarblijkelijk ook tegenaan loopt), de
interne routing van stukken etc. etc. Een opleiding kortom die iedereen kan
volgen en zeker niet voor academici alleen. Niet bedoeld om de
volksvertegenwoordiger te laten voelen hoe weinig hij of zij weet, maar om
hem/haar de instrumenten in handen te geven om zijn/haar taak als
volksvertegenwoordiger naar behoren uit te voeren. Per slot van rekening is het
in principe mogelijk dat iedereen zitting neemt in de raad. De wet rept niet van
partijen. En dat betekent dat elke burger plaats kan nemen in de raad, maar het
betekent niet dat elke burger kennis heeft van het reilen en zeilen van de
gemeente.

KNIP
>De gekozen burgemeester zie
>ik als modus om dwang op de ambtenaar te zetten, en dus de pijn te verzachten.

Ik ben bang dat dat een utopie blijft. De burgemeester zet geen dwang op de
ambtenaren. Nu niet en ook als hij/zij gekozen wordt waarschijnlijk ook niet.
Dat blijft wat mij betreft een (al dan niet gedelegeerde) verantwoordelijkheid
van het college.

Met vriendelijke groet,
Arjan Stoffels
chimera at stad.dsl.nl

The author of this E-mail requests that you regard this as a private message.
Please do not distribute it! Thank you very much in advance.

-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/20000107/2d99f946/attachment.html>