Raadsleden en de macht van ambtenaren

Tue Jan 4 16:44:25 CET 2000

Het zal de tijd van het jaar wel zijn maar Arjan bakt ze wel bruin hoor.
Niemand een kwaad woord gezegd over de ambtenaren, alleen maar dat ze de
macht hebben, en als beloning worden alle raad, cie leden en wethouders
van nederland onder het tapijt geveegd.
Met als hoogtepunt dat hun vergoeding ingehouden moet worden als ze de
kwaliteitsnormen van Arjan niet halen.
Nou dat laatste kan ik me iets bij voorstellen, ik ken werkstukken van
ambtenaren waar ik het zelfde gevoel bij krijg. Eerst maar eens een
fikse inhouding, kijken of het duidelijk wordt dat er gepresteerd moet
worden, lukt dat niet dan maar zoeken naar een manier om de vlerk te lozen.

Goed, nou we de kerk weer in het midden hebben, terug naar de zaak.

Onze grondwet zegt dat het gemeente bestuur (de raad) z'n eigen
huishouding regelt (art. 124 lid 1) Dat wordt gebruikelijkerwijze
vastgelegd in een huishoudelijk reglement. Dat zal niet voor 2 gemeenten
in nederland gelijk zijn dus algemene uitspraken hebben hun beperkingen.

Het H.R. in mijn gemeente zegt heel veel over niets, en over deze zaken
weinig. In essentie, B&W presenteren besluitvoordrachten aan cie's voor
advies, waaronder de plaats op de raadagenda. B-agenda de raad spreekt
er nog over, C-agenda = hamerstuk.
Een cie kan zich suf praten over een stuk, afwijzen kan niet, wijzigen
kan niet, alleen als de wethouder het voorstel overneemt. Maar dat
betekent meteen dat het niet naar de vlgd raad kan want dan moet het
eerst weer naar B&W. Ik heb het dus ook nog niet zien gebeuren, zelfs
niet toen er eenstemmigheid was in de cie over de besodemieterde
kwaliteit van een besluit, in de cie kan dat want ze kunnen toch niet
beslissen. De wethouder kapt na drie termijnen de discussie af, en
zonder een zodanig besluit staat het op de C-agenda. En de raad laat het
gaan. Daar verlies je de moed bij.
Heb ik wel eens een ambtenaar gebeld? Nee, in de eerste plaats geen idee
wie over welk onderwerp. Ik ken alleen de ambtelijk secretaris van de
cie die zou ik dat best kunnen vragen. Ware het niet: mijn cie vergadert
op maandagavond, de afspraak is dat de stukken uiterlijk vrijdag in het
postvak liggen. en daar houden ze zich stipt aan, het heeft er nog nooit
eerder gelegen. Het past mij maar zelden om op zo een tijdsdruk, 1
werkdag 
zoiets te gaan uitzoeken.
Waar staat in jullie H.R. dat de raad de ideeĎn aan de wethouder aan
moet leveren Arjan? Staat dat er echt? Klopt niet erg met de delegatie
aan het dagelijks bestuur nietwaar?
Het is waar dat een orgaan wat verantwoordelijkheden delegeert deze op
elk moment weer terug mag nemen, maar af en toe een initiatief nemen is
toch iets anders dan, de ideeĎn komen van de raad.

Wijzigingen doen aan voorliggende voorstellen? Ja de raad mag dat, maar
het kan maar zelden zonder terugwijzing naar de voorbereiding, en het
kwam toch al te laat bij de raad. Het gebeurt dus weinig, maar dat heb
ik zien gebeuren.
En dan die wethouders, we verschillen van mening wat hij moet doen vlgs
mij moet hij inderdaad alle ideeĎn krijgen, weten welke uitvoering
daarvan hij door de raad kan krijgen. Nou valt het in zoverre mee dat
60-70? % van de besluiten het uitvoering geven is aan besluiten van
anderen. Daar heeft niemand veel werk aan ook de wethouder niet. En dan
komt het aan op kwaliteit, we hadden een goede die werd ergens anders
burgemeester, toen was er een bijna net zo goede mevrouw, die werd
burgemeester ergens anders en tja nu. 3 wethouders hebben we. Zo gaat
dat in het leven.
En nu die ambtenaar, als die van de politiek, wie dan ook, geen
aanwijzing krijgt hoe ze het gedaan willen hebben, in mijn optiek doet
hij dan niets.
Als je alleen maar vage aanwijzingen krijgt dan lever je vage
alternatieven, hier broer eerst kiezen. Komt er een misschien die of die
dan werk je dat wat verder uit en je laat weer kiezen. Zo zit
theoretisch ons bestel in elkaar, in den haag in de provincie en in de
gemeente. Maar zo werkt het niet, nergens. In den haag wordt het wat
duidelijker want daar is de kwaliteit er (bij de Minister) meestal wel,
en er vliegen dus nogal eens wat hoge ambtenaren uit, al of niet met een
klap. En je zal het begrepen hebben ik vindt dat dat op de andere
niveau's ook zou moeten. Met eerst aanpassing van het ambtenaren
reglement, al die goudgerande afvloeiingsregelingen zitten me knap in de weg.
Wat ik zeg, de angst voor de 5-de macht is reĎel, hoe komt dat. Door de
manier waarop we onze volksvertegenwoordiging in elkaar hebben gestoken.
Waar zit de fout, als we het huidige systeem willen handhaven ligt de
fout bij de ambtenaar, hij is niet dienstbaar. Of z'n politieke bazen
nou van wanten weten of niet hij moet ze naar de politiek gewenste
uitkomst lijden.
Zie jij dat jezelf doen? Je politieke baas op de bank leggen en via
diepte interviews analyseren wat hij wil? Nee, ? dan ben je niet dienstbaar.
Een geringe maar onaangename verbetering zou kunnen zijn, opleiding of
examen eisen opleggen aan volksvertegenwoordigers.Een heel huis vol
gespecialiseerde academici als ambtenaar, en als wethouder een lagere
school onderwijzer een gepensioneerde directeur lltb en een geflopte
waterschap medewerker.
Ik weet het dus ook niet. Zo als het nu gaat werkt het niet goed, de
ambtenaar kan het redden, zonder grondwetwijzigingen door dienstbaar te
zijn. Ik zie het tegenovergestelde gebeuren het aantal veroverde
vrijheidsgraden wordt verdedigd en vergroot. De gekozen burgemeester zie
ik als modus om dwang op de ambtenaar te zetten, en dus de pijn te verzachten.
Met vriendelijke groet.
Wop Ates

Arjan Stoffels wrote:
> 
> Als zijlijn van de discussie over de gekozen burgemeester werden er door Wolter
> Ates en Ekko Krol nogal wat krokodillentranen geplengd over de vermeend
> machteloze positie van het raads- of commissielid.
> 
> Allereerst, om helder te houden waar we het over hebben, een niet geheel
> willekeurige schets van de ideale situatie, of wellicht de situatie zoals
> Thorbecke die ooit in zijn hoofd had ;-), okee, vergeet deze pretentie maar weer
> direct.
> We kunnen en/of willen niet allemaal een gemeente besturen. Dus kiezen we een
> gemeentebestuur  dat voor ons de gemeente vorm geeft. Burgers kunnen stemmen op
> mensen die een mening hebben die overeenkomt met de onze en die we de taak van
> bestuurder wel toevertrouwen. De gekozenen, die ook niet allemaal de tijd of
> capaciteit hebben om het dagelijks bestuur te vormen, kiezen uit hun midden weer
> mensen die de lopende gang van zaken waarnemen, de wethouders. Die verdelen
> onderling de taken en zeggen 'ik ben verantwoordelijk voor die en die
> onderwerpen'. De raad draagt de ideeen aan en de wethouders gaan die ideeen
> uitwerken. Omdat ze het regelen en uitwerken van al die dingen ook niet zelf
> kunnen hebben ze mensen in dienst wiens/wier taak het is om die dingen voor hen
> te regelen. De wethouder zegt de ambtenaar wat hij/zij wil en de ambtenaar gaat
> braaf en volslagen meningsloos het idee van de wethouder uitwerken. Als hij/zij
> klaar is dan zegt de wethouder in B&W, kijk, dit is mijn uitgewerkte idee en zo
> gaan we het doen. In B&W wordt er wat over gebabbeld -de andere wethouders zijn
> tenslotte een beetje medeverantwoordelijk- en het stuk gaat naar de commissie.
> De leden van deze commissie zijn ter zake kundig, of hebben zich laten
> informeren, door de ambtenaar, de partij, mensen uit het veld, andere raadsleden
> of door boeken. Ze vragen de wethouder het hemd van het lijf, maar omdat het de
> (uitgewerkte) ideeen van de wethouder zijn, kan deze ze moeiteloos verdedigen.
> Een vaag antwoord accepteren de commissieleden niet, alles moet helder en
> duidelijk zijn. Ze dragen ook nieuwe ideeen aan, want daar zijn ze voor, de
> commissieleden. De wethouder neemt deze ideeen mee en zo begint de cyclus
> opnieuw. De voltallige raad tenslotte stelt het document pro forma, na een lange
> avond discussieren, ook nog eens vast, zodat het een wettelijke status heeft.
> 
> Goed, tot zover deze licht cynische visie :-) op het functioneren van de
> gemeenteraad. Nu de realiteit ofwel enige ongezouten kritiek op raads- en
> commissieleden. De raad c.q. commissie geeft niets,  maar dan ook helemaal niets
> aan. Commissieleden beperken zich in hun bijdrages vaak tot ongefundeerde,
> ongeinformeerde en/of ongeinteresseerde bijdrages die voornamelijk blijk geven
> van muggenzifterij en haantjesgedrag. Begrijp me niet verkeerd, ik ben pertinent
> tegenstander van besturen op hoofdlijnen als de details relevant zijn. Maar
> domme, detaillistische  vragen (i.e. vragen die blijk geven van geen
> voorbereiding, geen kennis van het onderwerp, maar wel die pretenties
> uitstralen) zouden de commissieleden op een boete ter hoogte van hun vergoeding
> voor die avond moeten komen te staan. Hou dan je kop dicht. (Kan iedereen eerder
> naar de kroeg, want laten we wel wezen, daar worden nog steeds de beleidskeuzes
> gemaakt. Misschien dat ze daarom ook zo vaag zijn...)
> Hoe vaak heeft u een ambtenaar gebeld met vragen over de details van een
> voorstel? Details waarvan je op je vingers kunt natellen dat de wethouder die
> ook niet exact in het hoofd heeft (want daar zijn ambtenaren voor!). Hoe vaak
> heeft u zelf onderzoek verricht naar andere, niet in het voorstel genoemde
> alternatieven? Hoe vaak heeft u de wethouder overdag even gebeld om te vragen
> wat de huidige ontwikkelingen zijn (want dat doe je natuurlijk niet in de
> commissie met de pers erbij; dan weet je vooraf dat je een nietszeggend antwoord
> krijgt)? Zijn er nieuwe plannen in de maak? Hoe staat het met dat en dat
> voorstel?
> Wethouders, die de ideeen van de raad uit moeten werken (maar ja, die ideeen
> zijn er zoals gezegd vaak niet) maken er -in het beste geval- het beste van en
> handelen naar eigen inzicht, eer en geweten. In de meeste gevallen echter weten
> ze het zelf eigenlijk ook niet en sturen ze ambtenaren met vage opdrachten het
> bos in.
> Tja, en daar begint de fabel dat de ambtenaar macht heeft. Die heeft 'ie niet,
> die wordt hem/haar gegeven.
> Als je moeite hebt om beleidskeuzes terug te vinden in de stukken, dan moet je
> toch echt bij jezelf te rade gaan en niet de ambtenaar daar de schuld van geven.
> Klaarblijkelijk heeft de raad c.q. de raadscommissie die beleidskeuzes niet
> aangegeven en de wethouder maar wat laten zwemmen. Je vindt je eigen
> onduidelijkheid terug in de stukken. En als die stukken zo onduidelijk zijn in
> hun keuzes, hoe kan het dan dat de ambtenaar daarmee macht verwerft? Veeleer
> geeft het de onmacht van de ambtenaar aan. 'Ik ben met een kluitje het riet in
> gestuurd en kom er met een kluitje weer uit.'
> Ambtenaren de kop laten houden, zoals Ekko Krol nogal kort door de bocht
> voorstelt, slaat natuurlijk helemaal nergens op. Dat lost het probleem echt niet
> op. Duidelijk aangeven wat de ambtenaar dient te doen wel.
> Dat er teveel al vast ligt en er te weinig vrije keuzes zijn, zoals Wolter Ates
> zegt, tja, dat komt misschien ook doordat een groot deel van het rijksbeleid
> decentraal moet worden uitgevoerd. De invloed van de gemeenteraad is daar maar
> marginaal. Misschien ook omdat veel van de vaak impliciete keuzes al vrij vroeg
> worden gemaakt. De rest van het bouwwerk wordt op dat fundament gelegd. Maar
> wederom is het de raad die via vragen en suggesties aan de wethouder aan kan
> geven hoe dat fundament er uit dient te zien. Als dat achterwege gelaten wordt,
> ja, dan gaat de ambtenaar met het verhaal aan de haal. Want die ambtenaar houdt
> er natuurlijk wel degelijk een eigen mening op na. En een, al dan niet
> uitgesproken, visie op de samenleving. En in mijn geval (ja, ik ben
> ambtenaar...en ik ben er trots op!) betekent het dat er een beetje meer D66 en
> een beetje minder VVD in de stukken doorklinkt. En als de wethouder en de
> gemeenteraadsleden in 2002 (of 2003, wanneer is dat eigenlijk duidelijk?) weg
> zijn, dan ben ik -praktisch gezien- wel degene die het beleid moet uitvoeren.
> Dus dan kan ik er maar beter voor zorgen dat ik ermee uit de voeten kan.
> 
> Mijn wens zou zijn dat elk gemeenteraads- of commissielid bij aanvang van
> zijn/haar taak verplicht op cursus wordt gestuurd (desnoods intern), zodat
> hij/zij in elk geval enige kennis heeft over het reilen en zeilen van de (eigen)
> gemeente(lijke organisatie) en ter zake kundig wordt opgeleid. En voor
> wethouders zou dat nog uitgebreider moeten. De veronderstelling dat iedereen een
> ambtelijk apparaat kan aansturen is gewoon te bespottelijk voor woorden. Dat je
> een mening hebt wil nog niet zeggen dat je kunt besturen. En om vervolgens te
> zeggen dat het allemaal de schuld is van te machtige ambtenaren... Nu ja, ik heb
> mijn mening daarover in het bovenstaande wel duidelijk gemaakt.
> 
> Met vriendelijke groet,
> Arjan Stoffels, agnosticus
> chimera at stad.dsl.nl
> 
> Ik verzoek u dit bericht als een privebericht te behandelen.
> 
> **********
> Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
> Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
> Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
> Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
> **********

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********