Multicult (3)

[Henk Vreekamp]

Lijsters,

Ik ben blij dat er nu via het onderwerp 'basisonderwijs' en
'taalachterstand' eindelijk wat loskomt op deze lijst over de plaats en
functie van de multicult. Er is sinds mijn laatste bijdrage n.a.v. Scheffer
nogal wat geschreven, o.a. in de NRC en de VK. Enkele items:

1. Analyse moet bijdragen tot een oplossing. Wie bang is zich te mengen in
het debat uit angst politiek incorrect of racist te worden genoemd, is
ongewild politiek erflater van types als Janmaat die, afgezien van wat hij
zei, ook indirect effectueert via het taboe. In dit verband vormt de
'discriminatie door de inheemsen' juist een aanmoediging tot passiviteit,
ook bij migranten (Emiel Stolp op deze lijst).

2. De Volkskrant (Hans Wansink 12.02) doet als PvdA/GL dagblad een beetje
aan zelfkritiek: het anti-autoritaire waardenpatroon uit de jaren zeventig
zou juist oorzaak zijn van afstandelijkheid en neerbuigendheid jegen
migranten. Even later merkt hij echter op dat 'ons' schuldgevoel over de
segregatie de integratie tegenhoudt. Opm. Is 'schuldgevoel' een 'extra
waarde'? Onderwijs aan nieuwkomers zou een apart vak zijn, misschien is
'eigen' onderwijs zelfs beter. Mijn commentaar: dit cultuurhistorisch
gedraai is nu typisch hoofdstroom in de middenmoot-politiek die juist de
huidige achterstand heeft geschapen. Waarom 'ander' onderwijs? Waarom niet
meer geld naar onderwijs, effectieve controle op presentie, in plaats weer
te babbelen over wat in wezen apartheid is?

3. Ook Roger van Boxtel (NRCH 12.02) of zijn ghostwriter mengde zich in het
debat. Ik vind het een vrij zwak verhaal. Zo van: het multicultureel drama
is niet zo erg als we denken, er zijn toch ook succesvogels. Van Boxtel komt
de eer toe dat hij de eerste politicus was die het woord 'immigratieland' in
de mond nam. (Lubbers introduceerde trouwens de idee van opzeggen
Vluchtelingenverdrag 1951). Helaas ontwikkelt Van Boxtel dat concept (nog
steeds) niet. Zijn idee dat het na een paar generaties beter wordt onder
verwijzing naar de joden, wens ik te bestrijden. De joden zijn nu een mythe:
de werkelijkheid was dat tot de Holocaust in Nederland 80-90 procent van de
joden armoedzaaiers waren. Ook na een paar generaties. De iets kansrijker
joden bleven destijds voor een deel in leven, en die dienen nu als
integratievoorbeeld. Een fout voorbeeld dus. Wie me niet gelooft, moet bij
de plaatselijke bibliotheek maar eens een historisch werkje over de Joden in
... lezen. Minstens net zoveel sociale ellende als onder Berbers en Koerden
nu. Ook na twee, drie generaties. Bedenkelijke geschiedvervalsing dus van
Roger of zijn spook!

Verder stelt Van Boxtel dat het multiculturalisme sinds begin jaren negentig
niet meer bestaat: 'Daarbij is in het verleden de institutionalisering van
het multiculturalisme een streven geweest, maar zeker sinds het begin van de
jaren nagentig is het beleid gericht op integratie...'. Politieke geheugens
van D66-ers zijn kennelijk nogal kort als het zo uit komt. Is Van Boxtel
soms het 'kansenzone' beleid van zijn D66-voorganger Kohnstamm vergeten? Of
is dit een indirecte manier om een bestuurlijk zwak figuur achteraf te
desavoueren - door hem over te slaan?

P.g. Entzinger (migratie, minderheden) fungeert kennelijk als adviseur van
Van Boxtel want ook hij sprak kalmerende taal (NOVA-tv 08.02). Hij ontkent
daarbij, onder verwijzing naar Surinamers, dat achterstand
intergenerationeel is. Commentaar: dit geldt waarschijnlijk wel voor
'Hindoestanen' en 'Javanen', maar niet voor de Creolen. Aan hen kleeft ook
de koloniale klaagcultuur, een verwoording van gering zelfvertrouwen en van
gelatenheid. Terecht wijst Scheffer in dit verband op de grote verschillen
binnen etni's zelf. Entzinger denkt dat Turken en Marokkanen nog 'een extra
generatie' nodig hebben om te integreren. Commentaar: Dit is wel erg plat
evolutionistisch denken, dat door andere -ogen sterk wordt bestreden (zie
onder punt 5 Van der Veer)! Scheffer: zolang je de sociale afstand ontkent,
lukt inburgering nooit. Entzinger liet zich tenslotte kennen als elitist
toen hij stelde dat migranten 'niet wat achter hoeven te laten'. Scheffer:
'Accepteert u dan bloedwraak? Elke cultuur kent grenzen'.

4. Onbesproken blijft nog de rol van de rolmodellen in etnische kring:
migranten die via apartheidsbeleid of positieve discriminatie
'vertegenwoordigende' functies vervullen in politieke partijen en welzijn.
Die zien hun positie aangetast door het opflakkerende multicultdebat. Zij
ontlenen hun invloed aan het spreken over eenrichtingsverkeer: de dominante
blanke is racist, discrimineert, etc. Weinig wordt hun verweten dat ze met
hun multicult juist de reactionaire en conservatieve krachten onder
migranten steunen. Zowel religieus als politiek.

Daartoe hanteren ze een wetenschappelijk allang achterhaalde fictie van de
constante cultuur, of ze verzinnen iets wat in het herkomstland niet eens
bestaat, zoals het hoofddoekje bij de politie. De strandaardfout van alle
cultuurrelativisten: die geven 'elke cultuur' haar 'eigen waarde', en gaan
met de meetlat zelfs kijken hoeveel van een bepaalde cultuur  elders is
'verspreid' (retention). Een zinloze bezigheid: een nieuw bestaan elders
brengt absoluut een nieuwe configuratie, cultuur verkeert nooit in een
status quo.. Het 'roots zoeken' vormt in wezen ook een interne contradictie
met de multicult-gedachte. Zowel wat je hier wilt onderscheiden en daar ziet
is een construct. Gezien de andere contexten komt het neer op het
vergelijken van appels en peren. Godsdienst daar zit in een totaal andere
context dan hier (onderdeel sociale controle enz.) - om maar een voorbeeld
te noemen.

5. Het grappige is dat ook de antropoloog Peter van der Veer
(godsdienstwetenschap) zich in de rij meldde (NRCH 05.02). Anders dan de
meeste multiculturelen verabsoluteert hij niet de 'cultuur' van migranten
maar van de inheemsen. Een onthullende retoriek met sociaal-psychologische
concepten. 'Nederlanders' zouden 'nationalistisch' zijn. Babyboomers (weer
de jaren zeventig dus) zouden star ('emotioneel bijna onaanvaardbaar')
denken over verzuiling. En, de territorium-gedachte zou minder belangrijk
worden door toenemende mobiliteit van ieder. Wie zegt dat migranten de klok
terugdraaien, gaat uit van een evolutionair concept. Een wetenschappelijke
zonde. Intolerantie bij de inheemsen zou verder gevolg zijn van slecht
geschiedenisonderwijs (kolonien).
Commentaar: Waarom geldt dit laatste niet geldt voor de arme migranten? Van
der Veer (directeur) zal het wel moeilijk hebben want zijn
sociaal-wetenschappelijke onderzoekschool zit vol met evolutionisten die
Norbert Elias en zijn civilisatietheorie aanhangen. Bram de Swaan voorop.
Grappig is ook het verwijt dat 'Mederlanders' niet 'globaal' denken. Zijn we
ineens niet de Chinezen-van-Europa? Theoretisch is globalisering een zwak
argument als je niet gelijk aandacht besteedt aan haar tegenpool: het
localisme. En inderdaad, het barst de laatste tien jaar van onderzoek naar
'identiteiten', eventueel gespiegeld aan die van andere 'volken', etni's of
regio's. Het begrip 'identiteit' kent een geografische determinant die al
die onderzoekers verder onbesproken laten. Kortom, je kunt pas van
'nationalisme', 'localisme' spreken in vergelijking met andere identiteiten.
Doe je dat niet, dan ben je puur retorisch bezig. Ook 'mobiliteit' vormt op
zich geen 'bewijs', krijgt pas perspectief in een context. Als een student
zonder de status van Van der Veer zou betogen als Peter zou'ie zeer
waarschijnlijk een rode streep door z'n tekst vinden.

Kortom, het belangrijkste kenmerk van alle multiculti's is hun eenzijdig
vertoog. Men pakt steeds *een* partij bij de oren. Qua beleid betekent dat:
vergroten of handhaven van de sociale distantie, verpakt in een pleidooi
voor pluriformiteit en tolerantie.
Multicult is ook de filosofie van het weg-kijken, langs elkaar heen leven.

Henk Vreekamp, Utrecht

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********