Auteursrecht: vechten met de draak (deel 2)(@)

[Hein van Meeteren]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Auteursrechten: vechten met de draak

Jatten mag niet. Daarvan is ieder eerzaam mens overtuigd. Iets openbaren
waarop een ander het auteursrecht heeft is ook niet netjes. En bovendien
strafbaar, tenzij het gebeurt met toestemming van de rechthebbende. Ook
daarover bestaat weinig meningsverschil bij de Nederlandse burger.
Waarom dan al die ophef over Napster? Waarom al dat gekrakeel over
miljoenen muziekfragmenten die in mp3-formaat het internet over razen?
Copyright is immers copyright, en wie dat recht schendt zit fout. Of
ligt de zaak iets genuanceerder?

Twee copyrightzaken in de VS trekken al maanden de aandacht: de Napster
zaak en de zaak van de Noorse tiener Jon Johansen (16). Deze laatste
kraakte  de beveiligingscode van versleutelde DVD-filmschijfjes met een
zelf ontwikkeld programmaatje("DeCSS") dat hij vervolgens op het
internet zette. Beide zaken lijken op het eerste gezicht simpel: puur
jatwerk, aanzetten tot kraken, schending van copyrights. Zo zien de
advocaten van de gevestigde platen -en filmwereld het in ieder geval.
Zij behartigen zowel de belangen van de grote platenjongens die
miljoenen nummers van hun Cd's over het net zien flitsen, als van de
Holywood-filmindustrie die moet toekijken hoe op DVD uitgebrachte
versleutelde speelfilms worden gekraakt,  gecomprimeerd en massaal
verspreid over het net. Pure roof, menen ze.
Aanvankelijk  leken de advocaten van de muziek -en filmindustrie het
pleit te winnen. In januari 2000 verbood rechter Lewis A. Kaplan  het
plaatsen van het " DeCSS " -programmaatje op het net. Pech voor  "2600:
The Hacker Quarterly", de website waarop het Noorse tienerproduct
vrijelijk te downloaden viel. En eind juli  leek het er even op dat
Napster op rechterlijk bevel afgesloten zou worden. Maar "DeCSS" is nog
steeds vrijelijk te downloaden en Napster mocht nog even blijven. De
rechters zijn namelijk gaan twijfelen. Hoe kan dat?
Het antwoord ligt in de kracht van de verdediging, en daarmee in het
dieper doordenken en de behoefte aan nader onderzoek bij de rechtbanken.
Aanvankelijk was het rechterlijk standpunt helder in zijn eenvoud: het
auteursrecht is een diepe gracht  die gegraven is rond een burcht vol
beschermd materiaal. Je mag die gracht niet oversteken, en bovendien
niemand helpen bij de overtocht. Zelfs niet als  je niets van plan bent
te doen als je eenmaal de burcht bent binnengedrongen.  Je mag die
burcht niet in, basta.
De verdedigers van Napster en Johansen  hebben tegen dit beeld duchtig
verweer gevoerd.  Met succes. De rechter past het auteursrecht veel te
bekrompen toe, stellen ze. Weliswaar bestaat er in de VS een nieuwe
"Digital Millennium Copyright Act", waarmee je zelfs mensen kunt
aanpakken die auteursrecht-schendingen  mogelijk maken, maar er is een
cruciale andere kant aan de zaak. Namelijk de constitutie. De " freedom
of speech". Het "First Amendment".  Robin Gross, de verdedigster van
Johansen: "Waar staat in de wet dat auteursrechthebbenden de DVD's mogen
bestemmen voor  slechts éen type afspeler?", vroeg ze zich af in de New
York Times. Daarmee wees ze naar de gebruikers van Linux, een ander
besturingssysteem dan Windows. Op Linux zijn de DVD's van de
filmmaatschappijen namelijk niet af te spelen. Deze gebruikers  zijn dus
verstoken van het plezier van de commerciële DVD's,  zolang die althans
versleuteld blijven. Het ontsleutelen van  DVD's is in dit licht geen
piraterij of roof, maar het opkomen voor de gelijke rechten van een
belangrijke, en groeiende groep internetgebruikers die een alternatief
voor de producten van Microsoft wensen.  Auteursrechtspecialist Mark
Lemly, van de universiteit van Berkeley, bevestigt deze opvatting: "Deze
software stimuleert geen roof', stelt hij, "De bedoeling van het
programma is nu juist  om jezelf  in staat te stellen de DVD die je
legaal gekocht hebt af te spelen op een zelf te kiezen platform. Dat is
heel iets anders'. Hij verklaarde dat een benauwde uitleg van het
auteursrecht de facto neer zou komen op het afschaffen van 'fair use',
het recht om delen van beschermde werken te gebruiken voor journalistiek
of wetenschappelijk werk, of te gebruiken voor andere legale doeleinden.
"Als elke toegang tot het beschermde werk als illegaal wordt afgesloten,
dan draai je de vrijheden van onze Constitutie in feite de nek om",
verklaarde hij als getuige-deskundige .
In de zaak van Napster speelt een zelfde soort probleem. Napster is een
systeem waarmee miljoenen internetgebruikers over de hele aardbol in
staat gesteld worden muziekfragmenten uit te wisselen. Eén op één, zoals
je zelf opgenomen muziekcassettes uitwisselt op een schoolplein. De
muziekindustrie ziet ook hierin een aanval op haar auteursrechten.
Napster maakt het immers mogelijk om op grote schaal illegaal
gekopieerde Cd's uit te wisselen. Zou dat wereldwijd gebeuren, dan zou
het een zekere ineenstorting  betekenen van de legale Cd-markt.   Maar
ook in dit geval werpt de verdediging een muur op die steunt op de
vrijheid van uitwisseling. Nadat een rechter op last van de
muziekindustrie Napster gesommeerd had  haar diensten te staken, mocht
het bedrijf op de valreep, eind juli, van een hogere rechter toch
doorgaan.  Dit is met name het resultaat van het indringende pleidooi
van David Boies, een advocaat die de Clinton regering vertegenwoordigde
in de anti-Microsoft rechtszaak. Hij koos voor Napster. "Want", zo
verklaarde hij in een kranteninterview, "deze zaak gaat verder dan
alleen het auteursrecht. Het gaat om vrijheid. Mensen moeten vrij zijn
om op individuele basis muziek en beeld uit te wisselen. Daar is niets
illegaals aan. Het is een constitutioneel recht. En als die mensen niets
illegaals doen, dan is Napster ook geen illegale organisatie".  Of
Napster mag blijven staat nog niet vast, de zaak is aangehouden.
Het lijkt op een gevecht met de draak. De gevestigde platen -en
filmindustrie tracht  via gespierde  rechtszaken de vele koppen van de
auteursrecht-draak af te hakken, maar op elke plaats waar een hoofd
verdwenen is, daar ontstaan nieuwe, nog minder controleerbare  hoofden.
Op den duur moet de industrie toegeven aan de onverslaanbaarheid van de
auteursrecht-draak. Dat is onvermijdelijk. Ze doet er daarom beter aan
te anticiperen op de verdere ontwikkelingen op internet. Uitwisseling
zal altijd blijven, en waarschijnlijk alleen maar toenemen. Je kan als
industrie dit feit ook accepteren, en het ten eigen voordeel keren.

@Hein van Meeteren, Amsterdam

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********