Goede democratische besluitvorming, was: Echte democraten bevoogden niet

[B.Buma]

REPLY TO: D66 at nic.surfnet.nl

Hallo lijsters,

Echte democratie is natuurlijk :  one man..... no vote !
Want wat is stemmen eigenlijk voor een besluitvormingsmiddel ?
Op enig moment stokt de discussie, we komen er niet meer uit en wat hebben
we voor oplossing : stemmen.
Of het nu een autocratie is, een olicharchie of een democratie, steeds is de
onderliggende assumptie  " iemand moet beslissen" .
Terwijl het bij heel veel dingen zo is dat je alleen maar kunt beslissen als
iedereeen meewil.

Het is merkwaardig dat het idee van stemmen als oplossingsmiddel voor
vastgelopen overleg zelfs als ideaal wordt gevoerd !
Of je hier nu door één persoon, door meer personen of door alle personen een
besluit laat forceren, het blijft het forceren van een besluit. Wélke
methode je ook gebruikt. Het échte probleem blijft natuurlijk het vastlopen
van het overleg. Het niet bij elkaar kunnen brengen van verschillende
belangen e/o inzichten.

Misschien moeten we  toch eens wat meer aandacht besteden aan dit vastlopen
dan aan de vraag hoe we het vastlopen kunnen doorbreken door een besluit te
nemen. Want het nemen van een besluit is maar één hele specifieke vorm van
het 'oplossen' van het vastlopen.

Want laten we daar nu eens duidelijk over zijn: het ídeaal zou toch zijn als
álle besluiten in consensus werden genomen ? Noch wezenlijker: als er
consensus is bereikt, is het besluit eigenlijk niet meer nodig. Althans niet
als legitimatie grondslag.

In deze tijden, maar feitelijk in alle tijden, geldt dat alleen die
ontwikkelinge overleven welke gedragen worden door veel, héél veel mensen.
Soms kom je tijdelijk wel weg met het forceren, maar uiteindelijk keert het
zich tegen je .

Ik heb wel eens vaker aangehaald dat de "disdain (minachting) ", vooral bij
bestuurders maar ook bij hen die zich darmee indentificeren (zoals actievev
leden van een politieke partij)  voor het NIMBY gedrag van burgers volkomen
misplaatst is. Het leidt tot dingen als :  niemand wil files en auto's zijn
vies dús :  tolpoorten op de vierkante meter, nóg meer vierkante meters
snelweg en over een spoorlijn of vliegtuig door je achtertuin (dorp, straat
etc) mag je dús niet zeuren.

We denken soms wel eens erg hautain dat de democratie vrijheid heeft
gebracht. Dat is alleen maar waar vanuit een hele tijdgebonden perceptie.
Maar zoals we allemaal weten is er geen absolute vorst geweest die het in
zijn hoofd zou halen om belastingen van 30, 40 of 50 % te heffen. Hij kreeg
er niet eens de ruimte voor. Tolheffing was van oudsher een 'piraten'
praktijk (Dordrecht bijv.) Tol en belasting zaten (zitten) heel dicht bij
elkaar (zie duitse Zollamt).
Geen vorst zou zo diep in persoonlijke levens hebben durven ingrijpen als we
nu vaak doen. Franz Jozef van Oostenrijk kreeg net zulke zware protesten te
verwerken toen hij de Weense muren liet verwijderen om er de 'ring' van te
maken als we heden ten dage krijgen als we een nieuwe metro, trein,
busbaan,snelweg willen aanleggen.
Het zo diep ingrijpen in het persoonlijk leven kon alleen maar door de
legitimatie van de democratie. De Romeinse senaat en later de keizer had
natuurlijk héél vel macht, maar binnen de invloedsfeer van de pater familias
had de keizer absoluut niets te zoeken. Kom er nu maar eens om. We bestaan
het om te bepalen dat er in het verkeer geen drank mag zijn, we vertellen
mensen wat ze wel en niet mogen roken (snuiven, spuiten), hoe ze hun afval
moeten scheiden, en als het ven kan welke kleurstelling hun huis moet
hebben.

De overheid heeft tegenwoordig een ongelooflijke invloed op het privéleven.
Wat dat betreft hebben de 'liberalen' fors ingeleverd en de 'socialen'
hebben heel wat persoonlijke vrijheid ingeleverd  ten behoeve van een
bestaanszekerheid welke al niet meer in het geding is. Allen de
confessionelen kunnen in de handen wrijven. Die zijn altijd uit geweest op
vergaande invloed op het persoonlijke leven.

Desalniettemin zijn wij tegenwoordig bereid veel over te laten aan een
overheid. Dat is im grossen und ganzen wel degelijk een consensus. Maar de
overheid grijpt steeds verder in (vrije schoolkeuze, steeds vaker
infrastructuur confrontaties, absolute zeggenschap over wát , wáár en hóe
gebouwd mag worden, etc etc). Zoals de overheid pas aan de economie kon
komen toen men democratiseerde, zo kan de overheid in de toekomst wellicht
alleen maar effectief opereren door tot een andere, nieuwe, op dit moment
onvoorstelbare, manier van besluitvorming te komen. Het 'one man one (or
more) vote(s)' systeem is aan het eind van zijn rek. 'Democratisch' genomen
besluiten over dingen  die ons (verder) in de persoonlijke levensfeer raken
(is altijd het issue geweest) komen gewoon door actieve  en passieve
weerstand, niet meer tot uitvoering.

Ik vind het issue van het autogebruik hier nog steeds een mooi voorbeeld
van. De overheid dacht (en denkt nog steeds ) te kunnen sturen op het
autogebruik. Wat men vergeet is dat autogebruik een belangrijke persoonlijke
vrijheid is. Dat geven mensen echt niet zo maar op. Eén van de blangrijke
vrijheden van de mensen tegenwoordig si de vrijheid zich (naar eigen
goeddunken) te verplaatsen.Voor dat soort vrijheidsgevoel hebben mensen hun
leven gegeven, ze blijken steeds weer bereid er tenminste geld voor uit te
geven.

Er zijn andere vormen van besluitvorming mogelijk. En die hebben allemaal te
maken met het verbeteren van het overleg proces, zodat het níet nodig is om
besluiten te forceren. De ultieme 'democratie' is consensus. Laten we eens
wat meer aandacht aan het overleg proces besteden in plaats van cosmetische
aanpassingen van een antiek 'breekijzer' systeem. Het kán. Er zij ideeën,
modellen en praktijken genoeg waar we van zouden kunnen leren.

Als we onze visie op de mens serieus nemen , dan moeten we het er tenminste
over eens zijn dat als we een besluit moeten forceren we waarschijnlijk een
aantal dingen over het hoofd hebben gezien. Het lijkt acceptabel dat als 51
% van de mensen het met iets eens is dat het dan dús het het goede besluit
is. Maar 49% betekent nog steeds heel veel heldere, verantwoordelijke, fijne
mensen die een ander idee hebben waar we opeens aan voorbij gaan. Dát moet
beter kunnen.


Met vriendelijke groet,
Bo Buma

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst (D66 at nic.surfnet.nl).
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********