arbeidsparticipatie, kinderopvang, kostwinnersvoordelen

[Fritz van Rikxoort]

Mimy Sluiter schreef:

>...
>- hopelijk kan D66 bij de begroting pleiten voor een veel betere
>kinderopvangmogelijkheden dan we nu in Nederland hebben (lange
>wachtlijsten!!!!!!!!), als is het alleen maar met het opportune argument
>van arbeidskrapte momenteel....

Ik vind dat een heel goed en respectabel argument. En het valt niet te
verwachten, dat er op korte en middellange termijn weer een groot overschot
aan arbeidskrachten is. Los van de vaak wisselende economische conjunctuur
speelt de vergrijzing ons de komende tientallen jaren continu parten. Het
blijft dus mijn inziens naar verwachting nog tientallen jaren opportuun

>We lopen erg achter zowel wat betreft arbeidsparticipatie van vrouwen
>nog steeds erg achter op andere landen om ons heen en ook wat betreft
>goede regelingen voor zwangerschaps/kinder/opvang regelingen bij vele
>andere landen momenteel en da's geen goede zaak.


Inderdaad. Geen goede zaak voor de ontplooiing en economische
zelfstandigheid van vrouwen zelf (ook op termijn van belang, bijvoorbeeld
als de kinderen uit huis zijn of de relatie met de partner helaas minder
goed is of zelfs is beëindigd).

Maar ook geen goede zaak  voor een goede en duurzame economische groei en de
breedte van het collectieve belastingdraagvlak voor collectieve
voorzieningen. Ik denk bijvoorbeeld aan de beschikbaarheid van zorg en
onderwijs (geld- en personeelstekort met mensonwaardige gevolgen zoals
bijvoorbeeld wachtlijsten en vanuit humaan oogpunt schrale zorg), maar ook
aan het schrijnende personeelstekort voor andere arbeidsintensieve
dienstverlening "van-mens-tot-mens" zoals in winkels.

Nog steeds geldt dat zowel de kinderbijslag (ca. 6,5 miljard gulden per
jaar) als de fiscale "kostwinners"- of "(all)eenverdieners"-voordelen (ca. 7
miljard gulden per jaar) niet (mede) gericht  worden ingezet om de eigen
arbeidsparticipatie en het eigen inkomen van ouders met kinderen te
bevorderen, dan wel alleen de armere ouders te helpen. De overige
belastingbetalers (zonder kinderen respectievelijk een niet-werkende
partner) missen de collectieve belastingbijdragen en de produkten van de
betaald-maatschappelijke arbeidsbijdragen van niet-werkende partners met of
zonder kinderen. De overige belastingbetalers betalen de kosten van het
gebruik van de niet-werkenden van collectieve voorzieningen (ik denk
daarnaast bijvoorbeeld ook aan de gratis medeverzekering op kosten van
andere ziekenfondspremie betalenden). En daarbovenop betalen ze miljarden
aan kinderbijslag, ook aan welgestelden en zelf niet werkende ouders, en
miljarden aan de belastingvoordelen van paren waarvan er een niet werkt, ook
als er geen kinderen zijn.

In het nieuwe belastingstelsel 2001 wordt dat helaas niet of nauwelijk
beter. Door de omzetting van de belastingvrije som in een heffingskorting
die voor iedereen gelijk is (aan de huidige belastingvrije som verrekend
tegen het huidige tarief van de huidige eerste schijf), wordt slechts het
hogere kostwinnersvoordeel van de dubbele basisaftrek voor eenverdieners in
de tweede en derde schijf afgetopt tot het iets lagere voordeel van de
huidige eenverdieners in de eerste schijf.
Dit verklaart tevens het feit dat juist eenverdieners rond modaal er wat
minder op vooruit gaan in het nieuwe belastingstelsel dan alleenstaanden en
tweeverdieners. (Eenverdieners (ver) boven modaal compenseren hun afgetopte
kostwinnersvoordeel meer dan voldoende met de fors lagere tarieven van de
huidige tweede en derde schijf.) Maar het kabinet wilde deze afzonderlijke
effecten van de belastingwijzigingen zelfs niet op verzoek van de Raad van
State afzonderlijk in beeld brengen. En nu snappen zelfs kamerleden (van
D66)hardop niet hoe het toch komt en willen ze al repareren zonder te weten
dat het een (door D66 al jaren gewenst) bedoeld effect is van het weliswaar
nog steeds niet afschaffen maar wel aftoppen van de hogere
kostwinnersvoordelen. Tja.

Doordat, zoals gelukkig niet alleen ik als ondeskundig-geachte burger maar
ook de Raad van State kritisch constateert, het kostwinnersvoordeel "door de
wijze van berekening van de (zogenaamd - FvR) individuele heffingskortingen
materieel in stand gelaten" wordt, betaalt bijvoorbeeld een vrouw (met een
verdienende partner) die gaat werken, ook in het nieuwe stelsel direct meer
dan dertig procent belasting over de eerste verdiende guldens. Voor de
eerste-schijvers verandert er dus materieel weinig: een
een-paar-procentpuntjes lager tarief in een nieuwe kortere eerste schijf en
een extra arbeids(heffings)korting, mits, let wel, minimaal meer dan ruim 15
duizend wordt verdiend. Jammer voor de in deeltijd (net) niet genoeg
verdienende vrouwen met of zonder kinderen. Wat een stimulans op
herintreden.

Houdt je naast de directe belasting ook nog rekening met eventuele extra
kosten van kinderopvang, dan blijft er netto wel heel weinig over als een
moeder weer gaat werken. Het CDA had het Paars II nauwelijks kunnen
"verbeteren".

Zouden de fiscale kostwinnersfaciliteiten eindelijk zoals D66 al jaren wil
echt worden afgeschaft, dan kunnen alle (her)intredende vrouwen en moeders
gewoon de eerste ca. vijftienduizend gulden belastingvrij verdienen. Kun je
nog eens wat kinderopvang zelf betalen, zonder netto niets meer over te
houden. Of dat nu "vooraf" via het belastbaar inkomen wordt bepaald met de
oude basisaftrek en het oude arbeidskostenforfait of "achteraf" door het
"heffingkorten" van de eerst (bij lage inkomens dus alleen voor de lol)
berekende belasting met de nieuwe ondoorzichtiger werking van de
heffingskorting en extra arbeids(heffins)korting, maakt netto of zo u wilt
materieel niets uit.

Kortom, terug naar oude D66-idealen.
Schaf het kostwinnersvoordeel toch helemaal af, in plaats van het "koste wat
kost" (Emancipatie-effectrapportage) in stand te houden "om de
"(inkomens)positie van de (all)eenverdieners te blijven beschermen", en
slechts voor bovenmodaal een beetje af te toppen.
Breek open het door D66 tot mijn niet lichte verbijstering op dit punt mede
ondertekende regeerakkoord, in het belang van vrouwen en de hele samenleving
als geheel
Besteed de vrijkomende belastingopbrengsten aan:
verdere tariefsverlagingen,
een evenredige extra arbeids(heffings)korting voor (deeltijd)werkers onder
de 15 duizend gulden per jaar,
en
betere kinderopvangfaciliteiten, in ieder geval voor de lagere inkomens,
maar ook betere (gedeeltelijke) belastingaftrekmogelijkheden, ook voor
midden en hogere inkomens, want zolang er hogere extra belastingopbrengsten
tegenover staan wordt iedereen er netto beter van als ouders wel (gaan of
blijven) werken.