Elektronisch stemmen (2)

[e.r. stolp]

Unclassified

Een kies systeem moet aangepast zijn aan het soort besluit dat
er genomen moet worden en aan de verdeling van voerkeuren onder
de kiezers.

Als er de keuze is tussen 2 alternatieven is het ook simpel, de
meerderheid beslist.
Bij keuze tussen 3 alternatieven wordt het al moeilijk, als je
ze een voor een in stemming brengt maakt de volgorde waarin de
voorstellen aan de orde komen uit voor het resultaat. De stemmen
voor het eerste alternatief dat af valt worden nl. herverdeeld
over de andere voorstellen. Het heeft dan zin om niet alleen
naar eerste voorkeur te kijken maar ook naar 2-de voorkeuren
etc.
Kiezen van een persoon uit een aantal kandidaten is hiervan een
voorbeeld.

Nog moeilijker wordt het als er meerdere personen uit een groot
aantal kandidaten gekozen moeten worden.

Hulkeshoven stelt voor om per kandidaat te stemmen. Dat betekent
dat iedere kandidaat afzonderlijk een meerderheid moet halen.
Het gevolg hiervan is dat herkenbare minderheden in het
electoraat niet vertegenwoordigd worden. Hun kandidaat krijgt nl
nooit een meerderheid. Dit lijkt dus op het Engelse districten
stelsel waarin de Liberals met 20% van de stemmen nauwelijks
zetels krijgen omdat ze in vrijwel geen enkel distrect een
meerderheid hebben.
Anderzijds betekent stemmen per kandidaat wel dat iedere
kandidaat brede steun heeft.

Het EOS systeem en ook het puntenwaarderingssysteem gaan er van
uit dat er geen duidelijk onderscheiden groepen in het
kiezersvolk zijn en dat iedere kiezer meerdere kandidaten wil
steunen. Deze systemen lenen zich dus goed voor
kandidaatstelling binnen een partij van min of meer
gelijkgezinden. Deze stelsels leiden niet tot evenredige
vertegenwoordiging omdat hun uitgangspunt nu juist is dat er
helemaal geen herkenbare groepen zijn die evenredig
vertegenwoordigd moeten of kunnen worden.
Deze systemen leiden tot verkeerde uitslagen als er wel groepen
of partijen in het electoraat zitten. In het EOS systeem kan het
gebeuren dat een minderheids partij die weinig kandidaten stelt
meer zetels krijgt dan een meerderheidspartij die teveel
kandidaten stelt. Als je in dit systeem teveel kandiaten stelt
raken de stemmen verdeeld zodat ze niet gekozen worden. Mijn
ervaring met een EOS stelsel in een partijen systeem was dat de
verkiezingscampagne er vooral opgericht was om de kiezers te
bewegen om gedisciplineerd allemaam in dezelfde volgorde te
stemmen en niet hun eigen voorkeur te volgen.
Als je evenredige vertegenwoordiging van partijen wilt moet je
dus beslist niet met een EOS systeem op personen laten stemmen.

Voor evenredige vertegenwoordiging van partijen zoals we dat in
Nederland willen is het huidige kiessysteem voor de Tweede Kamer
gewoon het beste en het eenvoudigste.

Voor kandidaatstelling binnen een partij is EOS dus een
acceptabel systeem maar het is technisch moeilijk.
De uitslagbepaling is als volgt:
1-kijk eerst of er kandidaten zijn die op basis van
  hun eerste voorkeuren de kiesdeler halen. Als een
  kandidaat b.v. 2 maal de kiesdeler heeft gehaald dan
  hebben alle mensen die op hem gestemd hebben nog een
  halve stem over voor hun kandidaat van 2-de voorkeur.

2 Ga met de zo overblijvende stemmen terug naar stap 1
  totdat er niemand meer de kiesdeler haalt.

3 Laat dan de kandidaat met de minste eerste voorkeuren
  afvallen en schuif de stemmen van de mensen die op hem
  hebben gekozen door naar hun 2-de voorkeur.
  (een kandidaat die zo is afgevallen kan overigens via de
  2-de voorkeuren van andere kiezers weer terug komen, de
  stemmen van zijn eigen eerste voorkeurs kiezers is hij dan
  echter kwijt. In het EOS systeem kan het dus nadelig zijn
  om je eerste voorkeur bovenaan te zetten)
  Ga dan weer terug naar stap 1 totdat alle zetels bezet zijn.

Bij dit systeem moet je dus iedere keer als je een kandidaat
gekozen verklaard opnieuw door de stembiljetten van alle mensen
die deze kandidaat gesteund hebben om naar hun volgende voerkeur
te kijken. Als er meer dan 10 kiezers zijn lukt het al haast
niet meer omdat met de hand goed te doen.
Bij sytemen met een simpele weegfunctie (eerste voorkeur krijgt
10 punten, 2-de krijgt 5 punten , 3-de 3 punten etc), hoef je
maar een keer door de stembiljetten heen om de uitslag te
bepalen. Mijn ervaring is dat dat met simpel turven ook met de
hand goed te doen is.

Konklusie:
Bij de keuze van een stem systeem moet je eerst kijken of:
-het gaat om de keuze uit 2, of uit meerdere alternatieven.
-of er 1 persoon of juist meerdere gekozen moeten worden.
-of er herkenbare groepen in het electoraat zijn of juist niet.

Ieder van deze situaties heeft een andere oplossing voor het
beste kiessysteem.

Emiel Stolp