gelijkwaardig?

[GWC van den Berg]

J.L. Swarte wrote:
....> Rond het proces van de bejaarde die wil blijven leven
> en verlangt dat daar de zorg op gericht zal zijn, wordt ook herhaaldelijk
> het woord euthanasie gebruikt. In zo'n geval hebben we het dus over
> euthanasie tegen de wil van de patiënt en dat is nu precies wat ik vrees
> voor de toekomst.

Reactie:
Ik deel deze vrees. Ik vrees echter dat deze vrees reeds waarheid is
geworden. Althans, dat hangt af van hoe je euthanasie definieert.
Euthanasie betekent niet alleen afzien van levensverlengend handelen,
terwijl de patiënt zich in een toestand bevindt van uitzichtloos en
ondraaglijk lijden, maar ook het actief beeindigen, dus doden van iemand
die zich in een dergelijke toestand bevindt en daarom bij zijn volle
verstand duurzaam om vraagt.
Tijdens discussies wordt dit onderscheid tussen pasieve en actieve
euthanasie te weinig expliciet gemaakt. Volgens Kennedy (Buitenhof van
26-9-1999)bleek bij een enquete dat 80% van het volk voor euthanasie is.
Bij verder doorvragen bleken de ondervraagden onder euthanasie te
verstaan ;passieve euthanasie, terwijl de vragenstellers actieve
euthanasie voor ogen hadden. 
Passieve euthanasie betekent dat de patiënt bij herhaling en duurzaam
kenbaar maakt dat levensverlengend handelen voor hem of haar niet langer
nodig is. Passieve euthanasie en het afzien van zinloos levensverlengend
medisch handelen (zie Dupuis), zijn niet zo gemakkelijk van elkaar te
onderscheiden. De spreker maakt hierin het verschil. Passieve euthanasie
betekent feitelijk dat de dokter een behandeling wil instellen, die voor
de patient niet meer hoeft. Afzien van zinloos medisch handelen betekent
dat een mogelijkheid tot levensverlenging door de dokter als zinloos
wordt geinterpreteerd. Het gevolg is dat de dokter een dergelijke
handeling niet meer voorstelt. Afzien van 'zinloos medisch handelen'
gaat dus per definitie buiten de patiënt om.
De rechtzaak gaat dus over het afzien van 'zinloos medisch handelen',
terwijl de patiënt en zijn familie nog lang geen vrede kunnen hebben bij
het opgeven van de moed. De rechtzaak gaat er dus over dat de patient
geen behandeling meer krijgt aangeboden, terwijl die wel voorhanden
lijkt te zijn of is. Feitelijk is het een zaak die gaat over de moraal
(in dit geval van de artsen) en de ethiek. Een dilemma waar Dupuis
weinig van wil weten. Zij kiest voor moraal. Misschien is dat wel het
onderscheid tussen VVD en D66. Ik hoop althans dat D66 de ethiek laat
prevaleren boven de moraal. 
In de hele discussie over euthanasie (die helaas al achter ons ligt), is
ontstaan als een reactie op het verbod om morfine toe te dienen tegen de
pijn, als deze morfine het intreden van de dood zou versnellen. Deze
wantoestand is aangepakt. Pijnbestrijding is nu vanzelfsprekend ook al
zou de dood daardoor bespoedigd worden.
In de strijd tegen deze wantoestand is men vergeten dat euthanasie,
zelfdoding en overlijden niet alleen een persoonlijke aangelegenheid
zijn, maar ook een sociale gebeurtenis die een grote impact heeft op het
leven en welbevinden van de verschillende betrokkenen. Het ontkennen van
de sociale betekenis vind ik een ernstige zaak en vraagt naar mijn
mening om een heropening van de discussie over euthanasie.
Daarnaast wil ik in dit verband wijzen op het gevaar voor
communicatiestoornissen en misverstanden. De strijd om vrijwillige
euthanasie is begonnen om dit juridisch mogelijk te maken. Op het moment
dat het juridisch mogelijk is gemaakt, ontstaat er een andere betekenis
van het begrip euthanasie. De juridische mogelijkheid om euthanasie te
vragen maakt de burger verantwoordelijk. Hij kan kiezen voor euthanasie
en kiest daarmee ook als hij niet voor euthanasie kiest. Dit kan ertoe
leiden dat hij verantwoording moet afleggen voor het feit dat hij kiest
voor een natuurlijk einde, omringt van goede zorg. Vroeg of laat gaat de
samenleving zich dan afvragen welk prijskaartje daar aan hangt en wie
daarvoor moet betalen. In die zin vindt ik de rechtzaak een hele
belangrijke om de huidige toestand aan de orde te stellen, zodat wij als
samenleving ons erover kunnen beraden of dit de kant is die we op
willen. Overigens vind ik het feit dat de patiënt 80 jaar is geen
relevant criterium. Naar mijn mening mag dat ook geen rol spelen.  

> Persoonlijk zal  ik het wel niet meer meemaken en mijn
> kinderen wellicht ook niet maar mijn (eventuele) kleinkinderen zullen zich
> zo rond hun 80-ste wel moeten melden bij de "zorginstelling" teneinde te
> worden doodgespoten. Is de samenleving van de "opvreters" af. Allemaal jong
> en gezond, The Brave New World van de rationaliteit en het moderne
> humanisme. Is er dan niemand die deze stoomwals probeert tegen te houden?

Reactie:
Ik denk dat ik probeer deze stoomwals tegen te houden. In mijn eentje
lukt dat niet. Het spijt me dat ik kennelijk onduidelijk geweest ben
over mijn bedoeling. 

Met vriendelijke groeten,

Gerard van den Berg.
> Joop Swarte - ook lid van D66.