vaarwel partijdemocratie

[Paul Doucet]

Arjen Stoffels is zich rotgeschrokken van de regeldrift in de
HB-voorstellen over Stemadvies en kiessysteem.
Ik ben dat met hem eens. Maar meer dan dat.

De afdeling De Bilt krijgt straks verplicht een SAC. Alle leden die actief
genoeg zijn om hun stem uit te brengen (± 30 van de 80) kennen elke
kandidaat; net zo goed of beter dan een half-externe SAC ze zou kennen.
Maar toch komt er een SAC; die is met de grootste zorg uitgezocht (door een
hoger bestuur namelijk), en heeft daarmee een betere kijk op de kandidaten
dan de gewone leden.
Aha, professionalisme versus democratie!

En dat, lijsters, is het thema van de HB-voorstellen.
D66 functioneert slecht als kiesvereniging, daarover zijn we het eens. De
voorgestelde remedie is nu: verminder de invloed van de leden. Lees de
voorstellen maar. De SAC wordt van hogerhand samengesteld; ze keurt de
kandidaten, maakt een lijstvolgorde, en presenteert de kandidaten direct al
in die volgorde aan de leden. Die kunnen volstaan met een kruisje
"akkoord"; niet verplicht natuurlijk, in D66 hebben de leden het immers
voor het zeggen. Maar de handvatten die ik als stemgerechtigd lid nodig heb
om zelfstandig en gefundeerd mijn stem uit te brengen -nadere informatie,
een motivering, track record van de kandidaat- worden mij stelselmatig
onthouden. Een rijtje namen, dat is wat ik krijg. Zeg ja, of zoek het zelf
maar uit. Onder Soekarno heette dat "geleide democratie".

Dat D66 als kiesvereniging slecht functioneert heeft, inderdaad, te maken
met onze hoog-democratische principes. Maar een levende democratie is een
*geinformeerde* democratie. Als wij, de leden, de moeite niet nemen ons te
informeren dan wel met opzet daar de kans niet toe krijgen, dan doen we
maar wat. Gevolg: slechte beslissingen. En dat is precies wat we de laatste
jaren gedaan hebben.

In feite staat de partij daarmee op een tweesprong. Of we gaan beter ons
best doen (als bestuur om te informeren, als leden om ons te laten
informeren), of we leggen ons erbij neer dat dat niet lukt en vertrouwen
het samenstellen van de lijst toe aan mensen die er verstand van hebben.
De eerste, democratische, weg is ongeveer die van Groen Links: over elke
kandidaat een stukje met sterke en zwakke punten, informatie over zijn
(m/v) track record en reputatie. Iets dat de leden helpt om een eigen keuze
te maken. En de mogelijkheid om over kandidaten een echte discussie te
voeren (nu verboden; over zittende volksvertegenwoordigers mogen we de
vreselijkste dingen zeggen, maar over kandidaten -ook zittende kandidaten!-
niets).
De tweede, professionele, weg is die van de PvdA. Als PvdA-lid heb je je
geabonneerd op een club die het allemaal voor je regelt, en die de lijst
voor je laat opstellen door een commissie-Dunning.

Beide wegen hebben hun voor- en nadelen. Maar D66 heeft hoge democratische
pretenties, en ik vind daarom dat we de -lastige- democratische weg moeten
nemen. Dat zijn we aan onze stand verplicht, en we hebben tot nu toe
onvoldoende serieus geprobeerd of het echt kan. Wat daarvoor nodig is is
een partijleiding die open is, duidelijk, en professioneel (maar dan in
organisatorische zin). Niet de gesloten en defensieve coterie van
mandarijnen waar we als leden zo ontevreden over zijn, en die alles met
regels en procedures wil dichttimmeren in plaats van de ramen eens flink
tegen elkaar open te zetten.
Niet dat daarmee de leden zich gegarandeerd volwassen en verantwoordelijk
zullen gaan gedragen, dat geef ik toe. Maar je weet hoe het is: wie als een
idioot wordt behandeld, gaat zich ook als een idioot gedragen.

Wat me het meeste stoort aan de Tommel/HB-voorstellen is de hypocrisie
ervan. Het motto is "versterking van de partijdemocratie", maar de inhoud
is allen maar een verzwakking. Ze komen met lange lijsten van publicitaire
ongein (video's, websites, kleurenbrochures), maar blokkeren alles wat je
als lid werkelijk wilt weten. Ze zeggen kwaliteit belangrijk te vinden,
maar leggen de beoordeling daarvan niet in handen van professionals (lees
hoe de HB-voorstellen erg streng zijn over de kandidaten maar zwijgen over
kwaliteitseisen aan de SAC-leden).
Niks versterking van de partijdemocratie. En zelfs: niks
professionalisering. Gewoon meer macht aan de mandarijnen.
Lees ook wat Ageeth Telleman (lid van de commissie-Tommel) daarover zegt in
de Democraat: "de voorstellen passen goed bij de intentie om van D66 een
professionele partij te maken".  Hoe democratisch, en hoe professioneel,
die voorstellen zijn moet ze nog ontdekken; of het kan haar, nieuwbakken
mandarijn, niet zoveel meer schelen.

Paul Doucet