Lijmen ... het been

[Andor Admiraal]

At 23:10 21-5-99 +0200, Michiel Scheffer wrote:
>Een van onze twee benen onder het
>Kabinet is door tweeen gezaagd. Sterker nog als we staan op een been van
>radicale democratisering (of hoe we het ook noemen) en op een been van
>sociaal-liberalisme dan kunnen toezeggingen in die tweede pijler nooit
>voldoende zijn om een gemis aan perspectief in de eerste pijler te
>compenseren. wat dat betreft is de insteek van Andor echt onvoldoende

Het zal je niet verbazen dat ik het in deze (voor het eerst sinds lange
tijd overigens) met je oneens ben. Flink oneens zelfs, want er ligt een
dieper verschil van mening onder. Ik vind je tweedeling in inhoudelijk
volkomen gescheiden pijlers gekunsteld, dogmatisch en politiek onhandig. Ik
zal dat proberen uit te leggen.

Volgens mij hebben we helemaal niet twee verschillende benen in D66: één
voor radicale democratisering, en één voor al het andere waar we voor staan
en die je de "sociale liberale poot" noemt. Voor mij zijn die twee
onlosmakelijk met elkaar verbonden. Sterker: het is een en hetzelfde been.
In jouw metafoor is één been wat lastig om op te staan, maar in de politiek
is het niet zo vreemd om één duidelijk uitgangspunt voor je politiek
handelen te hebben. Of dat nou optimale verzorging van het zwakke individu
is, optimale vrijheid in de markt of - en daar staat D66 in mijn optiek
voor - optimale ontwikkeling van elk individu. D66 staat voor de mens.

D66 is niet voor het referendum OMDAT het nu eenmaal ons kroonjuweel is.
Wij zijn niet voor radicale democratisering als doel op zich. Lange tijd is
dat wel zo geweest, dat was in de tijd dat de meeste D66'ers de
ontploffingstheorie nog onderschreven. Inmiddels zijn we een
sociaal-liberale partij. We zijn dus geen "radicaal-democratische-en-
daarbij-ook-nog-sociaal-liberale-partij". Dit onderscheid raakt aan de kern
van wat Opschudding heeft beoogd met het voorstellen van de ondertitel
sociaal-liberaal, of in ieder geval waarom ik het persoonlijk zo belangrijk
vond. D66 is geen "twee politieke partijen voor de prijs van een", zoals we
lange tijd leken nadat de ontploffingstheorie aan de kant was gezet maar we
ons gedachtengoed nog niet als sociaal-liberaal erkenden. We zijn in mijn
optiek een duidelijke partij met een consistent, eigen gezicht. Het is
belangrijk voor D66 en voor de programmacommissie om dat te onderkennen en
uit te werken. Onduidelijk laten bestaan over wat we nou eigenlijk zijn
(one-issue democratiebeweging of sociaal-liberale partij), levert D66 geen
toekomst met perspectieven op.

Aan onze voorliefde voor democratisering ligt immers iets nog diepers ten
grondslag. Een mensbeeld. Een visie op de manier waarop we ons land moeten
inrichten. D66 gaat uit van het individu, heeft groot vertrouwen in mensen.
Daarom willen wij dat mensen zoveel mogelijk hun eigen leven in kunnen
richten naar eigen inzicht. Mensen moeten zich zo goed mogelijk kunnen
ontplooien. Wij willen mensen verantwoordelijkheid geven, invloed op hun
leven en hun omgeving. Daarom hecht juist D66 grote waarde aan onderwijs,
een goed sociaal minimum en niet in de laatste plaats democratisering. Het
laatste heeft daarbij om partijhistorische redenen wellicht de status van
"primus inter pares", maar zeker niet meer dan dat.

Door democratie als apart, losstaand doel af te schilderen, wordt D66
dogmatisch. Je vraagt je niet meer af wat je eigenlijk met die
democratisering probeert te bereiken, het middel is een doel op zich
geworden. Net als de markt bij de VVD vaak een doel op zich is
bijvoorbeeld. Wij moeten ervoor waken om nu, in 1999, weer in dat oude
patroon te vervallen. D66 is teveel veranderd om ooit nog een verkapte
one-issuepartij te zijn. Het referendum is voor ons belangrijk juist omdát
er dieper liggende gedachte aan ten grondslag ligt. Daarom is het ons een
kabinetscrisis waard, en niet omdat het nu eenmaal ons speeltje dan wel
kroonjuweel is. Het is ook daarom, dat ik wel geloof dat het referendum ons
gecompenseerd kan worden, ook door inspanningen op gebieden als
mensenrechten (vluchtelingen), onderwijs of milieu. Dat ik daarbij de eisen
belachelijk hoog wil stellen heeft slechts een politiek reden, omdat wij
onze geloofwaardigheid verliezen als we ons nu af laten schepen.

Als D66 echter meent dat het referendum niet te compenseren valt dan is zij
de meest dogmatische aller partijen geworden. Geen enkele andere partij zie
ik op dit moment zo openlijk haar middel tot doel zou verheffen. Voor zo'n
one-issuepartij loop ik niet warm. Als we alleen democratisering van het
staatsbestel echt prioriteit blijken te geven, waarom hebben we dan
überhaupt nog een programmacommissie? Een belangrijk hoofddoel - ja,
absoluut, en het is ons zelfs een kabinetscrisis waard! Maar zeker niet het
enige wat willen bereiken met onze politieke inspanningen en laten we die
indruk alsjeblieft niet opnieuw in de hoofden van de kiezers inprenten.

Groet, groet,
Andor.


P.S. Ik wil even van de gelegenheid gebruik maken om me aan te sluiten bij
de vele complimenten op deze lijst over de manier waarop Thom de Graaf het
hele referendumdebat heeft gevoerd. Vroeger was ik bang dat D66 niet wist
hoe ze machtspolitiek zou moeten bedrijven en dat zij over zich heen liet
lopen. Die angst is goed weggepoetst na de onevenredige grote invloed van
D66 in paars-II en de opstelling van Thom in deze crisis. Dat is weer een
lichtpuntje in deze voor D66 donkere tijden: terwijl VVD en straks ook weer
PvdA met een leiderschapscrisis zitten, hebben wij een inmiddels bekende en
bewezen aanvoerder!