Werk en (basis)inkomen

[Robert Jan Jonker]

At 17:18 13-7-99 +0200, Paul Doucet wrote:
>Over Arie Dirkzwager's rekensommetje.
>
>Goed, je laat zien dat het financieel kan, en budgettair neutraal (gezien
>vanuit het NL-huishoudboekje); wat bestuurlijk een verstandig uitgangspunt
>is voor een stelselwijziging.
>Uit D66-oogpunt heeft het aantrekkelijke kanten: sociaal, en liberaal, en
>helder. Ik vind ook dat het een  element van beschaving heeft, in de trant
>van de AOW: in dit land kunnen we ons veroorloven om iedereen te verzekeren
>van een dak boven zijn hoofd en een droge boterham, en dus doen we dat.
>Voor de rest moet iedereen wel zelf zorgen.
>Maar het zal op tal van punten doorwerken, en ik wil eerst meer, veel meer,
>weten voor ik hoera roep. Hier een paar vragen.

Een poging tot een paar antwoorden:

>1. Er zijn binnen en buiten de partij mensen die zeggen dat een
>basisinkomen van die orde (f 1500) onbetaalbaar is: verwijten over en weer
>dat sommetjes niet kloppen. Hoe zit dat precies?

Vanuit de sommetjes lijkt het betaalbaar te zijn; zal ook afhangen vanaf
welke leeftijd; vanaf 15 jaar, wat Arie een paardagen geleden schreef,
lijkt me te vroeg; 18 jaar is goed; en misschien moet het ook iets minder
zijn (1300-1400) het leidt natuurlijk wel tot verdelingseffecten; waar twee
mensen samen nu in de bijstand wonen gaat het gezamenlijke inkomen er
aanzienlijk op vooruit; dat zal ergens anders tot een kleine achteruitgang
leiden, stelselherzieningen waarbij niemand er ook maar iets op achteruit
gaat zijn waarschijnlijk erg duur; (maar misschien valt het mee)

>
>2. Stel je voert een basisinkomen in. Maar het moet een koud kunstje zijn
>om daar vervolgens een stelsel van aanvullende regels bovenop te zetten die
>als resultaat weer precies de huidige situatie opleveren (behalve misschien
>voor de allerarmsten), waardoor de hele operatie alsnog cosmetisch wordt.
>In die zin heeft Henk Vreekamp dus gelijk als hij het over 'slogan' heeft.
>Ofwel: als je er werkelijk iets mee wilt is het niet voldoende om te zeggen
>"ik ben voor een basisinkomen". Je zult bijvoorbeeld erbij moeten zeggen
>-als je dat vindt- dat de studiefinanciering daarmee integraal geschrapt
>wordt. En nog zo het een en ander. Zal er onderscheid zijn naar (of, in
>zijn verhulde vorm, aanvullende regelingen voor) 1- 2-,
>meerpersoonshuishoudens? Zal daarbij gelet worden op kostwinnerschap?
>Verschillen tussen het dure Amsterdam en het goedkope Roermond? Hoe zit het
>met individuele huursubsidie, en tal van gemeentelijke ontheffingen en
>vrijstellingen? Enzovoort.

Nee, dan moet je er dus niets bovenop zetten, want dan hou je de
bureaucratische rim-ram; bijverzekeren , indvidueel of collectief, kan
natuurlijk wel, studiefinanciering is niet meer nodig en verdwijnt; geen
aanvullende regelingen en amsterdam is even duur als roermond. Huursubsidie
kan als instrument blijven bestaan, maar als een wooneenheid met twee
basisinkomens een hoger inkomen heeft dan nu met een uitkering of een enkel
minimumloon wordt de huursubsidie waar men recht op heeft gewoon minder;
gemeentelijke regelingen is aan de gemeenten; ik verwacht dat minder mensen
langdurig op alleen bijstandsniveau zitten, dus de vraag zal minder zijn.


>
>3. Er zal een groep zijn (groot of klein, dat overzie ik niet) die erop
>vooruit zal gaan. Als het geheel budgettair neutraal is, zal er dus ook een
>groep zijn die erop achteruit gaat. Waar zit die?

Dat is afhankelijk van hoe je de belastingschijven aanpast, dus van
politieke keuzes. Ook iemand met een inkomen van 2 ton krijgt een
basisinkomen; dit wordt gecorrigeerd middels hetzij een lager brutoloon,
hetzij een hogere belasting, waardoor het ongeveer budgettair neutraal kan
blijven;

>
>4. Effecten op de beroepsbevolking zullen er zeker zijn. Maar welke? Je
>kunt je voorstellen dat beroepen die weinig in trek zijn nog minder in trek
>raken omdat de financiele prikkel is verzwakt. Of juist meer, omdat de
>armoedeval is weggevallen. Zal het deeltijdwerk bevorderen of afremmen?

Ik denk dat het deeltijdwerk bevorderd. Het netto-inkomensverschil tussen
bijv 40 uur per week en 32 uur per week is namelijk minder dan 20%, door
die basis die in beide gevallen gelijk blijft. Daarmee kan het ook de
verdeling van werk helpen bevorderen; let wel op dat een inkomensinstrument
geen arbeidsmarktinstrument is; het kan een bepaalde richting op helpen,
maar er blijven ook andere middelen als een wettelijk recht op deeltijd en
zorgverlof noodzakelijk;
Bij beroepen die weinig in trek zijn wordt het eenvoudiger om toch een paar
uur per week wat extra geld te verdienen

>
>5. Effecten op de prijzen. Lonen worden lager, en zullen mogelijk op een
>andere manier doorwerken in de prijzen. Om iets te noemen: uit
>milieu-oogpunt zou het wenselijk zijn dat het weer lonend wordt iets te
>laten repareren in plaats van het te vervangen. Hoe zit dat?
>
Klopt, reparatie zou goedkoper kunnen worden; dit effect is te versterken
door een verdergaande wijziging van belasting op arbeid naar belasting op
grondstoffen en consumptie; ook daar geldt m.i. ; het basisinkomen is niet
het primaire instrument, maar helpt de goede richting op;


>Ik merk dat de stroom van vragen niet stopt.  Is het basisinkomen bestemd
>voor NL-staatsburgers (ook buitenslands?), of voor ingezetenen?

Voor iedereen die hier legitiem woont, denk ik.

>Ontstaat er
>wrijving met Europese regelgeving?

Weet ik niet.

>Is het basisinkomen onvervreemdbaar, of
>kan er door schuldeisers beslag op worden gelegd?

Ik denk niet anders dan nu bij de bijstand, tot een bepaald niveau.

>Heeft het effecten op de
>pensioenen? Op het belastingstelsel?

Vast wel, in de uitwerking; niet in de basisprincipes.

>Maar voorlopig genoeg. Kom eerst maar eens door met wat antwoorden.
>
>Paul Doucet
>

Helpen ze ?

Robert Jan Jonker