Werk en (basis)inkomen

[Mark Giebels]

Paul Doucet wrote:

> 1. Er zijn binnen en buiten de partij mensen die zeggen dat een
> basisinkomen van die orde (f 1500) onbetaalbaar is: verwijten over en weer
> dat sommetjes niet kloppen. Hoe zit dat precies?

De betaalbaarheid is natuurlijk afhankelijk van de
arbeidsparticipatie na invoering en de daaruit volgende economische
groei. Zoals ik al eerder zei, is juist die arbeidsparticipatie een
onzekere factor, die mijns inziens niet met behulp van CPB modellen
is uit te rekenen. Een indicatie is wellicht te verkrijgen door een
diepgaand onderzoek, speciaal gericht op onderzoeksvragen als:
Zullen mensen die nu een full-time baan hebben minder (of meer?)
gaan werken? Zullen mensen met een werkende partner en mensen met
een WAO, WW, AOW of bijstandsuitkering zich weer begeven op de
arbeidsmarkt en zo ja voor hoeveel uren in de week? Ik weet niet of
dergelijke onderzoeken al eens zijn verricht.
Zelf verwacht ik een positieve balans, vanwege het wegvallen van
negatieve financiele gevolgen bij het aanvaarden van (deeltijd)werk.
Daarentegen zou het juist voor diegenen die nu laagbetaalde functies
uitvoeren wel eens een stimulans tot minder werken kunnen zijn. Of
dit negatief is voor de samenleving en hoe de markt hierop zal
reageren (bv. door hogere lonen voor die functies) blijven
onbeantwoorde vragen, waarschijnlijk totdat er een grootschalige
proef wordt opgezet.

Arie gaat al uit van 1500 gulden. Ik denk dat in de politieke
realiteit we eerder rond de 1000 gulden zullen uitkomen. Op zich
hoeft dat geen probleem te zijn, omdat een basisinkomen ook legio
mogelijkheden voor aanvullende verzekeringen schept. In ieder geval
worden WAO verzekeringen een stuk goedkoper en misschien is het dan
ook wel mogelijk om je in de markt tegen (tijdelijke) werkloosheid
te verzekeren. De uit te keren bedragen zijn dan immers veel lager
dan in de huidige situatie, vanwege de 'basis' waarin het
basisinkomen voorziet. Dat lijkt me een verzekerbaar risico.


> "ik ben voor een basisinkomen". Je zult bijvoorbeeld erbij moeten zeggen
> -als je dat vindt- dat de studiefinanciering daarmee integraal geschrapt
> wordt.

Ja, maar dat zou nu eigenlijk ook al een gewone bijstandsuitkering
moeten zijn ;-)

 En nog zo het een en ander. Zal er onderscheid zijn naar (of, in
> zijn verhulde vorm, aanvullende regelingen voor) 1- 2-,
> meerpersoonshuishoudens? Zal daarbij gelet worden op kostwinnerschap?
> Verschillen tussen het dure Amsterdam en het goedkope Roermond? Hoe zit het
> met individuele huursubsidie, en tal van gemeentelijke ontheffingen en
> vrijstellingen? Enzovoort.

Interessante vragen, maar weinig relevant voor de keuze voor het
principe van een basisinkomen. Ik stel voor de discussie op een
hoger aggregatieniveau te houden, want we kunnen moeilijk gaan
uitwerken wat de gevolgen voor zo'n beetje alle subsidie en andere
financiele regelingen zullen zijn. Wel is je constatering dat het
basisinkomen drastisch zal ingrijpen op lokale, regionale en
nationale financiele regelingen zeer terecht. Misschien is het wel
een bijkomend voordeel dat we dan verplicht zijn daar eens grondig
met de stofkam doorheen te gaan?

>
> 3. Er zal een groep zijn (groot of klein, dat overzie ik niet) die erop
> vooruit zal gaan. Als het geheel budgettair neutraal is, zal er dus ook een
> groep zijn die erop achteruit gaat. Waar zit die?

Waarom zal er een groep zijn die er in belangrijke mate financieel
op vooruit gaat?

Het zou wel KUNNEN dat een specifieke groep of zelfs bijna iedereen
er op vooruit zal gaan. Zo zou het kunnen zijn dat het basisinkomen
een positieve invloed heeft op de economische groei, door
bijvoorbeeld een groei van het aantal arbeidsuren en/of de grotere
flexibiliteit van de arbeidsmarkt. Het tegenovergestelde kan
uiteraard ook gebeuren (bijvoorbeeld door stijgende inflatie). Maar
dit zegt nog niet zoveel over de verdeling van die welvaart.

>
> 4. Effecten op de beroepsbevolking zullen er zeker zijn. Maar welke? Je
> kunt je voorstellen dat beroepen die weinig in trek zijn nog minder in trek
> raken omdat de financiele prikkel is verzwakt. Of juist meer, omdat de
> armoedeval is weggevallen. Zal het deeltijdwerk bevorderen of afremmen?

Ongetwijfeld zal het deeltijdwerk bevorderen. Het is immers niet
meer noodzakelijk full-time te werken om financieel rond te komen.
De afweging tussen een uitkering of een full-time baan hoeft niet
meer worden gemaakt. Bijvoorbeeld voor de in dergelijke discussies
vaak genoemde bijstandsmoeders kan dit heel positief zijn.

>  5. Effecten op de prijzen. Lonen worden lager, en zullen mogelijk op een
> andere manier doorwerken in de prijzen.

Zeker, vandaar ook dat ik de inflatie noemde bij het antwoord op
vraag 3. Daar zal dus zeer goed over moeten worden nagedacht. Het
lijkt een beetje op de gevolgen van de vanuit milieuoogpunt door D66
zo gewenste verschuiving van belastingen.

Om iets te noemen: uit
> milieu-oogpunt zou het wenselijk zijn dat het weer lonend wordt iets te
> laten repareren in plaats van het te vervangen. Hoe zit dat?

Even een zijsprong. Als werktuigbouwkundige weet ik dat het vanuit
milieuoogpunt soms gunstiger is om iets te recyclen dan om het te
repareren. Je moet er immers niet aan denken dat er nog meer oude
auto's in Nederland zouden rondrijden. Voor vliegtuigen geldt dit
wellicht nog meer.

> Ik merk dat de stroom van vragen niet stopt.  Is het basisinkomen bestemd
> voor NL-staatsburgers (ook buitenslands?), of voor ingezetenen? Ontstaat er
> wrijving met Europese regelgeving?

Het zou inderdaad wel eens kunnen zijn dat we dit alleen nog maar in
Europa kunnen invoeren. Weet iemand op deze lijst welke beperkingen
Europa oplegt.

 Is het basisinkomen onvervreemdbaar, of
> kan er door schuldeisers beslag op worden gelegd? Heeft het effecten op de
> pensioenen? Op het belastingstelsel?
> Maar voorlopig genoeg. Kom eerst maar eens door met wat antwoorden.

Misschien moeten we maar een projectgroep 'basisinkomen' oprichten
in de partij.
Want je hebt gelijk, die vragen moeten wel onderdeel zijn van een
uitgewerkt voorstel tot invoering van een basisinkomen. En daar
moeten we niet voor weglopen, anders vervallen we in dezelfde fout
als bij de gekozen burgemeester, waar D66 al 33 jaar voorstander van
is, zonder dat we grondig uitgedacht hebben welke invloed de gekozen
burgemeester heeft op het lokaal bestuur.

Groeten,
Mark.

--
Mark Giebels

E-mail:         m.m.t.giebels at wb.utwente.nl
URL:            http://www.wb.utwente.nl/~mark/