Transparantie of lafheid? (2)

[henk vreekamp]

Beste Dirk,

1. Inderdaad is elk wetenschappelijk onderzoek mede een zaak van
onderhandelen en tactiek: het binnenhalen van research, en het presenteren.
Daarom vind ik dat je het optreden van de dissidenten binnen EC en RIVM
juist moet steunen om als overheid een balans te bereiken. Voor
beleidsondersteunend onderzoek zijn reeds voldoende commerciele bureaus
beschikbaar. Daarom dient de discussie in het openbaar en zonder dreiging
met schorsing en ontslag te geschieden. En voor dat laatste moet de
TK-fractie zich druk maken. Wie klein is kan groot worden, nietwaar! Of
hebben we die hoop opgegeven?

2. Je komt met het idee dat overheden voortaan ook een second opinion
aanvragen. Daar weet ik toevallig veel van. Maar een basisvoorwaarde is wel
dat overheden (ook ZBO's, agentschappen e.d.) er belang bij hebben - zich
een buil vallen als ze blindelings vertrouwen op de hoofdaannemer van
beleidsonderzoek. Bij het bedrijfsleven is de s.o. vaak standaard omdat de
afrekening in de lucht hangt. Bij overheden wreken ze zich gewoon op de
belastingbetaler of de ambtenaren (inschaling, lonen). Een overheid kan,
ondanks al dat neoliberale geklets, niet failliet slaan. Een sanctie op het
niet laten uitvoeren van een s.o. zou bij wetgeving bijvoorbeeld ontslag of
degradatie van leidinggevenden bij de overheid kunnen zijn. Een idee. Je
kunt beter vooraf wat extra centen spenderen dan achteraf het halve of hele
project op de vuilnishoop gooien.

Maar begin maar eerst even met het positioneel steunen van ambtelijke en
wetenschappelijke dissidenten!

P.S. Wordt Latour wel echt zo vaak gelezen? De twee, drie keer dat ik zijn
laboratoriumboek leende, hoefde ik nooit te reserveren.

Henk Vreekamp, Utrecht
----------------------

In Message Thu, 28 Jan 1999 22:14:45 +0100,
  Dirk van der Woude <vdwoude at cistron.nl> writes:

>henk vreekamp wrote:
>>
>> Beste winterharde lijsters,
>
>Dag Henk,
>
>Je bijdrage verdient alle aandacht. zij het dat het
>probleem van de omgang met klokkenluiders zo oud als Cassandra,
>is, lijkt me zo. Een echte oplossing is niet in zicht - en of
>het nu D66 moet zijn die een dergelijke eeuwenoud vraagstuk
>tot een goede oplossing brengt? Of is je analogie: de klokken-
>luider is in een minderheid, D66 is een kleine partij, dus
>dat schept een band?
>
>Iets anders, rakend aan de RIVM- en andere affaires, is dat
>wetenschappelijke conclusies veelal het resultaat zijn
>van onderhandelingen en compromissen. Toch niet nieuw,
>na Kuhn of Latour. En wie Skrabanek las kijkt anders naar de
>medische zorg, al helemaal naar disciplines als 'GVO'.
>
>Wetenschap (en wetenschappers) zijn veelal in staat (en
>regelmatig, onder bepaalde omstandigheden niet ongenegen
>-niet noodzakelijkerwijs uitsluitend die van winstbejag-)
>argumentatie te leveren bij (voorgenomen) besluiten.
>(zie ook de prenten van Honore Daumier, meer bepaald die
>gewijd aan de juridische discipline)
>
>Zo werd enige jaren leden opgericht BEA, buro voor economische
>argumentatie. Core competence en -business: de klant geeft
>aan wat de conclusie is, wij schrijven het bijbehorende
>economisch wetenschappelijke rapport (zo stond het niet in
>brochure...). BEA is naar ik meen inmiddels opgekocht door
>KPMG of een vergelijkbare multi-advies reus.
>
>Voorzover mij bekend is een belangrijk kernmerk van de
>relatie tussen leverancier en klant de zgn. customer
>satisfaction (mijn wijze oma in haar Feenster sigarenwinkel
>had het over 'de klant is koning')
>
>De afgelopen jaren tonen een beeld waarin de overheid (kern-)
>beleidsprocessen in nauwe samenwerking, zo niet verweving,
>uitvoert met buro's als BEA, KPMG of BCG (een willekeurige
>selectie), en tegelijkertijd zijn potentiele waakhonden als
>TNO en RIVM de markt opgeschopt.
>Tsja, dan wordt je wel gevoel gegeven koning te zijn - maar
>of je op den duur als overheid nog satisfied bent?
>Vooralsnog heb je je zekerheden althans niet vergroot, zie
>vandaag de affaire van de geschrapte conclusies uit het
>TNO-autosloperijen rapport.
>
>In het bedrijfsleven is het goed gebruik om bij werkelijk
>belangrijke onderwerpen zowel een advies als een contra-advies
>te vragen (motto: de 1000-ste witte zwaan is heel wat
>minder van belang dan de eerste zwarte).
>Daar kun je als overheid iets van leren, nl. dat het slim is
>tenminste twee adviezen te vragen: een waarom iets wel
>moet/kan/verbetert en een waarom juist niet.
>
>In de tussentijd doet men er imho goed aan conclusies
>en adviezen, ongeacht of er het stempel 'wetenschappelijk'
>op staat, met de nodige korrels zou te consumeren.
>
>Wellicht goed, waar het RIVM-verhaal mede over onze
>nationale overstaphalte gaat, het bovenstaande in
>een voorbeeld uit te diepen.
>Inwoners van Amstelveen, zoals ik, nemen geluids'metingen'
>rond Schiphol al langer weinig serieus, zeker sinds we weten
>dat de gerapporteerde 'metingen' berusten op rekenmodellen,
>waarin alle variabelen berusten op aannames. Decibellen van
>vliegtuigen berusten weer op de opgave van de fabrikant, nieuw
>en af fabriek. De wetenschapper Kosten heeft dat allemaal
>in elkaar geboetseerd tot een prachtig rekenmodel, met
>de roemruchte Kosten-eenheden als resultaat.
>Toegegeven, de rapporten zijn fraai, de tabellen lang
>en indrukwekkend - en de benadering van de werkelijkheid
>even realistisch als het model van SimCity bruikbaar
>voor het bestuur van een grote stad.
>Schoorvoetend (ja wat dacht je, straks krijg je echte
>cijfers...) heeft de overheid nu besloten het bestaande
>experiment met vier microfoons uit te breiden. In de
>tussentijd is al vast besloten dat nog eens twee keer
>zoveel overstappers die halte hier 10 km vandaan mogen
>aandoen - en is Amsterdam's VVD-wethouder Groen inmiddels
>bijna zo ver om tegen de halte-leiding te gaan procederen.
>Waarom? Omdat men in Amsterdam gewoon hoort wat er vliegt,
>ook aan Groen's Beethovenstraat.
>
>Groet,
>Dirk
>
>PS Op het snijvlak van academiserende politiek, idem
>journalistiek en wederzijdse kwaliteitsperceptie:
>
>"Uit de enqu!te zal wel blijken dat er niets op de Bijlmer
>is neergestort"
>
>(Sprinkhanen, NRC 280199)