Vernieuwing (was: Hardleers hoofdbestuur)

[Walther Schoonenberg]

Hein van Meeteren schrijft:
>Vooralsnog maak jij, en vooral de Heer Schoonberg, de indruk dat `beschermd
>stadsgezicht' gekoppeld is aan een plaatje van bootvrije, `cleane' grachten
en
>derhalve aan de eliminering  van in jullie ogen `storende elementen' als
>woonarken.  Dat geeft mij het gevoel dat jullie een steriel
openluchtmuseum
>van de grachtengordel voor het geestesoog hebben. Terwijl ik juist het
beeld
>heb van een levende, dynamische, gevarieerde urbane ecotoop waarin
>woonboten een eigen plaats innemen...

Er mogen best hier en daar woonboten liggen, maar de situatie die jij
bepleit om de grachten in een van de belangrijkste historische stadskern vol
te leggen met permanent afgezonken woonschepen en -arken inclusief vaste
loopbruggen en liefst met waltuintjes heeft niets met levend en dynamisch te
maken. Dat is een statische invulling van de grachten zodat de dynamische
invulling die wij willen, varende boten, plezierboten, watertaxi's
en -bussen onmogelijk worden gemaakt. Er zijn meer claims op het water dan
alleen jouw woonfunctie. En een van de belangrijkste claims vind ik wel de
kijkfunctie: vrije zichtlijen onbelemmerd door houten wanden van woonarken
zodat je de stedenbouwkundige structuur van de grachtengordel kunt ervaren.
Met een steriel openluchtmuseum heeft dat niets te maken. Dat zijn de
steriele argumenten van lieden die niets op hebben met het beschermd
stadsgezicht (zoals een architect als Carel Weeber). Zou ik niet gebruiken
als ik jou was want het is demagogie. Ik vind statische woonboten die de
wallekanten privatiseren niets met levendigheid te maken. Sterker: daardoor
wordt de levendigheid van de openbare ruimte bedreigd. Bovendien, kun je het
dan ook niet meer hebben over de toeristen die die woonboten zo leuk zouden
vinden? Amsterdam mag toch geen openluchtmuseum worden, waarin een attractie
is dat er echt mensen wonen op die caravans op het water. Hong Kong in
Europa. Wat een attractie!

>Dit lijkt toch op een eenzijdig en vooral subjectief standpunt. Je noemt
>moderne elementen , die in deze eeuw  zijn gegroeid, `aantastingen'.
>Aantasting van wat? Van het oude, pre-negentiende-eeuwse Amsterdam? Maar
>*is* er wel sprake van aantasting, of is er eenvoudigweg sprake van het
>doorgaan van ontwikkelingen? Een fietspad langs de gracht, ook een
>twintigste eeuwse ontwikkeling, is toch geen aantasting? Of een haringkar
>of kiosk. Of een telefooncel. Etc. Ze horen er m.i. gewoon bij omdat ze
>*onderdeel* zijn geworden van een zich moderniserende Amsterdamse
>binnenstad. Ook woonboten horen er derhalve gewoon bij.

Dat vind jij, ik niet. En dat vinden alle stedenbouwkundigen die zich over
deze problematiek hebben gebogen (zoals blijkt uit o.a. een rapport van de
Amsterdamse Raad voor de Stedebouw, ik dacht uit 1988, en binnenkort
verschijnt een boekje van de Welstandscommissie met dezelfde strekking). Het
punt is nl. dat sprake is van een groffe aantasting van de stedenbouwkundige
structuur van de stadsuitleggingen van 1613 en 1663. De grachtengordel is
volgens een bepaald masterplan uitgevoerd en daaraan heeft de Amsterdamse
binnenstad zijn schoonheid te danken. Inderdaad, de tijd heeft niet
stilgestaan na de 17de eeuw. In de eeuwen daarna zijn veel huizen vervangen,
maar deze veranderingen hebben zich naadloos gevoegd in de stedenbouwkundige
structuur die in stand bleef (op enkele gedempte grachten en
verkeersdoorbraken na). Anders is het gesteld met een dreigende permanente
bebouwing op het water in de vorm van "woonboten". Daardoor wordt de
stedenbouwkundige structuur wel ernstig aangetast omdat de harmonieuze
verhoudingen tussen de hoogte van de huizen en de breedte van de wal en het
water worden verstoord. Opeens is sprake van twee straten met ongelijke
bebouwing met daartussen een smalle sloot. Bovendien heeft Amsterdam zoals
19de eeuwse steden als Parijs en Wenen geen grote pleinen. Het water neemt
in Amsterdam de functie van de pleinen over. Kortom, het is openbare ruimte.
Dat te privatiseren, betekent het kapot maken van datgene wat Amsterdam mooi
en bijzonder maakt. Weg ruimtelijkheid, weg harmonie, weg schoonheid.

>En ik ben het soms totaal oneens met de inderdaad
>goed georganiseerde woonboten organisaties.

Gelukkig maar, want ik stoor mij regelmatig aan de uiterst ondemocratische
uitingen van deze organisaties die er zelfs niet voor terugschromen om te
dreigen met geweld. En dat vind ik dus eigenlijk ook een punt, los van de
stedenbouwkundige discussie. Moet een overheid buigen voor de dreiging van
ordeverstoring door een kleine minderheid waardoor  een democratisch gekozen
gemeentebestuur buitenspel wordt gezet? Moet het illegaal innemen van
openbare ruimte op het water worden beloond terwijl andere burgers die
illegaal op straat iets optrekken dat wel moeten afbreken? Is er geen sprake
van rechtsongelijkheid wanneer woonbootbewoners wel de wet mogen overtreden
en tegen andere burgers wel wordt opgetreden? Als ik een hutje op de Dam
neerzet wordt ik meteen weggestuurd (terecht). Maar in het water kan
kennelijk alles. Onder druk van geweld wordt er maar weer "gedoogd" en
uiteindelijk wordt er zelfs gelegaliseerd. Zoiets kan inderdaad alleen in
Amsterdam. Zoals het ook alleen in Amsterdam mogelijk is om een miljarden
kostende opera aan het te bouwen aan het water en dan de kade vol te leggen
met roestige schepen. Het is leuk te leven in een tolerante stad, maar
helaas is er ook een keerzijde aan de medaille.

Walther Schoonenberg